Έφαγα τον τόπο να βρω μια αρχαία φιλολογική μαρτυρία που να επιβεβαιώνει αυτά που γράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Πράξεις 17:23), ότι δηλ. ο Απόστολος Παύλος είδε στην Αθήνα βωμό αφιερωμένο στον Άγνωστο θεό. Το μόνο που κατάφερα να βρω είναι κάποιοι βωμοί αφιερωμένοι στους Άγνωστους θεούς, όχι στον Άγνωστο θεό. Ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) μιλά για τέτοιους βωμούς στο Φάληρο της Αθήνας: «. . . βωμοί δε θεών τε ονομαζομένων Αγνώστων» (Αττικά 1.1.4). Κι όταν επισκέφτηκε την Ολυμπία, είδε κοντά στον μεγάλο βωμό του Ολυμπίου Διός έναν βωμό αφιερωμένο στους Άγνωστους θεούς: «Προς αυτώ δ’ εστίν Αγνώστων θεών βωμός» (Ηλειακά 1.14.8).
Αλλά και ο Φιλόστρατος (σύγχρονος του Παυσανία) κάνει λόγο για βωμούς στην Αθήνα, οι οποίοι ήσαν αφιερωμένοι στους Άγνωστους θεούς: «. . . . σωφρονέστερον γαρ το περί πάντων θεών ευ λέγειν και ταύτα Αθήνησιν, ού και αγνώστων δαιμόνων βωμοί ίδρυνται» (Βίος Απολλώνιου Τυανέως 6.3).
Από αρχαιολογικής κι επιγραφικής πλευράς, πάλι δεν κατάφερα να βρω μια μαρτυρία που να επιβεβαιώνει την ύπαρξη ναού ή ενεπίγραφου βωμού, που να σχετίζεται με τη λατρεία Άγνωστου θεού. Για ποιο λόγο λοιπόν κανένας αρχαίος Έλληνας συγγραφέας δεν αναφέρει το παραμικρό για βωμό στην Αθήνα, αφιερωμένο στον Άγνωστο θεό; Μήπως επειδή δεν υπήρχε;
ΧΟΝΤΡΑ ΨΕΥΔΗ
Μα θα μου πείτε: Καλά, δεν έχεις εμπιστοσύνη στον Ευαγγελιστή Λουκά; Είναι δυνατόν ένας «άνθρωπος του Θεού» να ψεύδεται; Πώς γαρ ου; Και οι Ευαγγελιστές άνθρωποι ήσαν και ενίοτε λάτρευαν το θείο ψέμα. Για παράδειγμα, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος ψεύδεται, όταν βάζει τον βασιλιά Ηρώδη να σφάζει όλα τα αρσενικά παιδάκια (από δύο ετών και κάτω) της Βηθλεέμ και των περιχώρων: «και αποστείλας ανείλεν πάντας τους παίδας τους εν Βηθλεέμ και εν πάσι τοις ορίοις αυτής από διετούς και κατωτέρω» (2:16).
Το ότι η «σφαγή των νηπίων» είναι χοντρό ψέμα, συνάγεται από τις εξής παρατηρήσεις: α) Κανένας άλλος Ευαγγελιστής δεν μιλά για το θέμα αυτό. β) Κανένας ιστορικός του 1ου αι. μ.Χ. δεν αναφέρει τη σφαγή αυτή. γ) Κανένας δεν γνωρίζει πόσα νήπια πέρασαν από το μαχαίρι του Ηρώδη (οι Βυζαντινοί μιλούν για 14.000 νήπια, οι Σύριοι για 64.000, οι Κόπτες για 144.000, και οι Καθολικοί, αφού «φασκελοκουκούλωσαν» τους πιο πάνω γελοίους αριθμούς – και με το δίκιο τους, η Βηθλεέμ ήταν ένα μικρό, ασήμαντο χωριό – μιλούν για 6 έως 20 νήπια, εντός Βηθλεέμ, και λίγο πάνω από 12 στα περίχωρα). δ) Ο Ηρώδης δεν είχε κανένα λόγο να σφάξει τα νήπια της Βηθλεέμ, δεδομένου ότι βρισκόταν στο τέλος της μακρόχρονης βασιλείας του (πέθανε το 4 π.Χ.) και συνεπώς δεν κινδύνευε να χάσει τον θρόνο του εξαιτίας κάποιου παιδιού που θα μεγάλωνε, όταν αυτός θα ήταν ήδη πεθαμένος και πεταμένος!
ΑΣ ΥΠΟΘΕΣΟΥΜΕ . . .
Αλλ’ ας υποθέσουμε ότι ο Ευαγγελιστής Λουκάς γράφει την αλήθεια και ας δεχτούμε ότι στην Αθήνα όντως υπήρχε βωμός αφιερωμένος στον Άγνωστο θεό. Όμως τι σημαίνει «βωμός αφιερωμένος στον Άγνωστο θεό»; Μπορεί να σημαίνει αυτό που σήμερα λέμε: «μνημείο αφιερωμένο στον Άγνωστο στρατιώτη». Ο Άγνωστος στρατιώτης που τιμούμε δεν είναι «ένας στρατιώτης», αλλά όλοι οι στρατιώτες που έπεσαν ηρωικά στα πεδία των μαχών. Με τον έναν τιμούμε τους πολλούς. Αν με το καλό αύριο στήσουμε ένα μνημείο αφιερωμένο στην Άγνωστη πόρνη (κάτι που πρότεινα πριν από χρόνια), με αυτό δεν θα τιμούμε μία πόρνη, αλλά όλες τις άγνωστες πόρνες που με τον ιερό τους βόγκο βοηθούν το κοινωνικό σύνολο (φανταστείτε τους ελεύθερους τραγομάσχαλους χωρίς τις πόρνες! Είναι σαν να φαντάζεσθε τους Καθολικούς παιδεραστές ιερείς χωρίς τις παιδικές χορωδίες!). Συνεπώς, μπορούμε να εκλάβουμε τον Άγνωστο θεό ως εκπρόσωπο όλων των άλλων άγνωστων θεών, όπως με την περίπτωση του Άγνωστου στρατιώτη.
Αλλ’ ας υποθέσουμε πάλι ότι ο Άγνωστος θεός δεν εκπροσωπεί άλλους άγνωστους θεούς. Η ιδέα ότι ο Θεός είναι άγνωστος είναι εξαιρετική. Οι έξυπνοι Έλληνες δεν μιλούν για τον Άγνωστο Θεό, γιατί ξέρουν ότι τίποτε δεν ξέρουν («ίσασι ότι ουδέν ίσασιν») για κάτι που είναι άγνωστο. Το άγνωστο εξ ορισμού είναι άφθεγκτο, άλεκτο, άρρητο, άφραστο. Συνεπώς, μόνο οι ελαφρόμυαλοι μιλούν για πράγματα άγνωστα.
Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος (412-485 μ.Χ.), που είχε καλά ακονισμένο το μυαλό του (ήταν σχολάρχης της Ακαδημίας Αθηνών, πριν την κλείσει ο βάρβαρος Ιουστινιανός το 529 μ.Χ.), είπε το εξής αληθινό: «Ει γαρ απειράακις άπειρον το ον, ούτε γνώναι το ον εστιν ούτε ευρείν δυνατόν, παν [τι] γαρ δη το άπειρον άληπτόν εστι και άγνωστον» (Περί της κατά Πλάτωνα θεολογίας 2.5). Δηλαδή, «αν το ον (Θεός) είναι απείρως άπειρο, τότε ούτε να γίνει γνωστό μπορεί ούτε ν’ αποκαλυφθεί, διότι αυτό που είναι πραγματικά άπειρο, είναι ακατάληπτο και άγνωστο». Λόγια σοφά ανδρός σοφού! Μ’ αρέσει και η λατινική ρήση, που λέει: «finitum non capax infinitum», δηλ. «το πεπερασμένο δεν μπορεί να εμπεριέχει το άπειρο».
ΚΙ ΟΜΩΣ . . .
Κι όμως, ο Απόστολος Παύλος πήγε στην Αθήνα να καταστρέψει την ομορφιά του Άγνωστου θεού. Πήγε να δείξει στους Αθηναίους ότι μπορεί να μαντρώσει έναν ελέφαντα μέσα σ’ ένα σπιρτόκουτο! Δηλαδή, πήγε να περιορίσει τον Θεό, ορίζοντάς τον. Δεν καταλάβαινε, ο τάλας, ότι ο Άγνωστος θεός είναι ό,τι ανώτερο μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Όταν ο Άγνωστος θεός γίνει «γνωστός», παύει να είναι Θεός: έχει πάρει τη μορφή του ανθρώπου. Έχει γίνει αρσενικός, ζηλιάρης, σκληρός τιμωρός, αόρατος δικτάτορας . . .
Καλά, βρε αδερφέ, για ποιο λόγο ο δημιουργός του σύμπαντος προτίμησε να φανερωθεί στον Αβραάμ και όχι στον δίκαιο Αριστείδη; Για ποιο λόγο ο αναστημένος Χριστός φανερώθηκε στον Παύλο και όχι στην Υπατία; Αρνούμαι να δεχτώ ότι οι Έλληνες ήσαν βλάκες και ότι περίμεναν κάποιον Εβραίο να τους γνωστοποιήσει τον Άγνωστο θεό. Στον Άγνωστο θεό μπορώ να πιστέψω κι εγώ!
