Είναι ο νεώτερος διευθυντής όλων των εποχών στο Τμήμα Τοξικολογίας του Ινστιτούτου Ιατροδικαστικών Ερευνών της Βικτώριας. Ο ομογενής Δημήτρης Γεροσταμούλος, θεωρείται όμως και παρά το νεαρό της ηλικίας του, ένας από τους κορυφαίους ιατροδικαστές τοξικολόγους της Αυστραλίας. Ίσως ο πλέον πολλά υποσχόμενος επιστήμονας της Αυστραλίας στον τομέα της Τοξικολογίας. Γεννήθηκε στη Μελβούρνη, σπούδασε Φαρμακευτική και Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Monash, και από τα 20 χρόνια του μέχρι σήμερα το Ινστιτούτο Ιατροδικαστικών Ερευνών της Βικτώριας έχει γίνει το «δεύτερο σπίτι του». Εκεί ολοκλήρωσε πριν από περίπου 10 χρόνια, το διδακτορικό του και μεταδιδακτορικό του πτυχίο και εκεί τον συνάντησα.

Πολυγραφότατος επιστήμονας, που έχει δημοσιεύσει άρθρα του σε επιστημονικά περιοδικά, όπως το Scientific Commons, Journal of Forensic Sciences και στο περιοδικό της Παγκόσμιας Ένωσης Ιατροδικαστών Τοξικολόγων, του οποίου είναι και αρχισυντάκτης.

  Ο χώρος που έγινε η κουβέντα μας πολύ οικείος για τον Δημήτρη, δεν είναι, όμως, εξίσου οικείος και ζεστός στον οποιοδήποτε άλλο επισκέπτη. Λίγα λεπτά πριν μπω στο κτίριο και μόλις μερικά μέτρα από την είσοδό του, ακούω λυγμούς και βλέπω ένα ζευγάρι μεσήλικων με σκυμμένο το κεφάλι και τρεις ακόμα φίλους ή συγγενείς να τους αγκαλιάζουν αμίλητοι.

Το Ινστιτούτο είναι ο χώρος που καταλήγουν όλοι όσοι πεθαίνουν κάτω από ανεξακρίβωτες συνθήκες. Είναι ο χώρος που ο θάνατος είναι νωπός και ο ανθρώπινος πόνος περπατά ζωγραφισμένος σε χαμένα μάτια και πρόσωπα στους διαδρόμους του. Η δουλειά του Δημήτρη είναι να δώσει απαντήσεις σε αυτούς που προσπαθούν να καταλάβουν γιατί έχασαν τον άνθρωπό τους. Κάθε χρόνο, δεκάδες χιλιάδες οικογένειες της Βικτώριας κρέμονται από τα χείλη του Δημήτρη που εξετάζει σε ετήσια βάση τα δείγματα 6.000 ανθρώπων που έχασαν την ζωή τους κάτω από μυστήριες συνθήκες. Θύματα δολοφονιών, τροχαίων άλλων ατυχημάτων, αυτοκτονιών είναι το αντικείμενο έρευνας του ιατροδικαστή τοξικολόγου.

Φρικτή δουλειά θα σκεφτεί κανείς. Ο ίδιος δεν το αρνείται. αλλά προσπαθεί να βλέπει και την άλλη…  όψη του νομίσματος. Πέρα από τα συγκλονιστικά, που είναι αναπόφευκτο να συμβαίνουν σε καθημερινή βάση σε έναν τέτοιο χώρο εργασίας, αναφέρεται στην κοινωνική προσφορά του Ινστιτούτου σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Μιλά για τον έλεγχο των οδηγών για ναρκωτικά. Η ομάδα του ήταν αυτή που έπεισε την πολιτειακή κυβέρνηση να προχωρήσει στην επάνδρωση των οχημάτων ελέγχου αλκοόλ στους οδηγούς με τις ειδικά τεστ για χρήση κάνναβης. Η δικές του έρευνες σε συνάρτηση με αυτές της ομάδας των 25 επιστημόνων του Ινστιτούτου της οποίας και ηγείται εδώ και περίπου 10 χρόνια, έχουν σώσει εκατοντάδες ζωές μέχρι σήμερα.

Η κουβέντα μας γίνεται στα ελληνικά. Ο κορυφαίος τοξικολόγος της Αυστραλίας μιλά άπταιστα ελληνικά και αγαπάει την Ελλάδα με πάθος. Για να μού αποδείξει πόσο τον μαγεύει η χώρα των γονιών του μου παρατείνει έναν χάρτη της Ελλάδας που βρίσκεται στο γραφείο του, μόνιμη παρέα του.
Ήρεμος, απλός, φιλοσοφημένος και έτοιμος να απαντήσει σε…  σχεδόν όλες μου τις ερωτήσεις ο Δημήτρης μας ξεναγεί στην δική του, τόσο διαφορετική καθημερινότητα.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΗ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΟΥ

– Ποια είναι η δική σου δουλειά όταν σας φέρουν έναν νεκρό στο σώμα του οποίου δεν υπάρχουν κάποια εμφανή σημάδια και βεβαίωση θανάτου…
«Καταρχήν, γίνεται η αυτοψία από τον ιατροδικαστή, ο οποίος στη συνέχεια παίρνει δείγματα από το σώμα νεκρού, από το συκώτι, αίμα, υγρό από τα μάτια και από άλλα όργανα και τα στέλνουν σε μας. Κάνουμε τοξικολογική ανάλυση για ναρκωτικά και δηλητήρια που μπορεί να σκοτώσουν έναν άνθρωπο. Εξετάζουμε για περίπου 110 τέτοιες ουσίες. Το πόρισμά μας δεν είναι ανεξάρτητο από τη γενική ιατροδικαστική εξέταση, τις συνθήκες θανάτου και τα αποδεικτικά στοιχεία της αστυνομίας. Τα λαμβάνουμε όλα υπόψη μας». 

– Πόσος καιρός μεσολαβεί για να βγάλεις τα πορίσματά σου;
«Εξαρτάται τι αναλύεις και πόσες ώρες έχουν περάσει από την ώρα του θανάτου. Συνήθως το αλκοόλ παίρνει περίπου 24 ώρες για να το βρούμε. Τα άλλα ναρκωτικά έχουν την ιδιότητα να αλλάζουν ακόμα και όταν το άτομο είναι νεκρό γεγονός που κάνει δυσκολότερη την όλη διαδικασία.  Κάνουμε πολλά και διαφορετικά τεστ για να βρούμε τι προκάλεσε τον θάνατο. Ή πιο ναρκωτικό».

– Πώς ξέρεις ότι αυτό το συγκεκριμένο ναρκωτικό είναι υπεύθυνο για τον θάνατο του ατόμου και όχι κάποιο άλλο αν το θύμα έχει πάρει πολλά ναρκωτικά;
«Γιατί εκείνο το ναρκωτικό που σκοτώνει είναι σε μεγαλύτερη αναλογία στο αίμα του πτώματος. Οι υπόλοιπες συνθήκες ανεύρεσης του πτώματος, η απουσία άλλων ασθενειών, σε συνάρτηση με τις αποδείξεις της αστυνομία, όπως σου είπα παίζουν επίσης τον ρόλο τους. Η τοξικολογία μόνη της δεν είναι τίποτα, καταλήγουμε σε συμπεράσματα μέσα από συνεργασία με τις άλλες υπηρεσίες και τις άλλες εξετάσεις. Εγώ μεταφράζω τις πληροφορίες. Αυτό κάνω».

– Μόνο δείγματα νεκρών εξετάζετε;
Όχι. Από τον Ιούλιο του 2008 εξετάζουμε τοξικολογικά και όλους όσους τραυματίζονται σε τροχαία. Το 70% της δουλειάς μας όμως είναι με νεκρούς.

– Είπες ότι εξετάζετε για 110 διαφορετικά ναρκωτικά και δηλητήρια. Ποια βρίσκετε πιο συχνά;
«Αυτή τη στιγμή, υπάρχει μεγάλη άνοδος του αριθμού αυτών που παίρνουν μεθαμφεταμίνες, έκσταση και κάνναβη. Αναφέρομαι στα θύματα τροχαίων. Πρέπει να προσθέσω, όμως, ότι εξετάζουμε για 110 δηλητήρια, φάρμακα και ναρκωτικά, που, όμως, δεν τα αναφέρουμε στην έκθεσή μας προς την αστυνομία γιατί ο νόμος μας ζητά να τον πληροφορήσουμε μόνο γι’ αυτά τα τρία».

– Δηλαδή, μπορεί κάποιος να έχει κάνει χρήση κοκαΐνης και να είναι υπαίτιος σε κάποιο τροχαίο και αυτό δεν μαθαίνετε ποτέ;
Ναι, έτσι είναι. Αυτό δεν θα γραφτεί ποτέ στην έκθεση που θα δώσουμε στις Αρχές. Αυτό που κάνουμε, όμως, για να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε την συγκεκριμένη κατάσταση είναι ότι κρατάμε αρχεία και κάποια στιγμή, σίγουρα, θα μιλήσουμε στην κυβέρνηση για μεταρρύθμιση του νόμου. Για παράδειγμα, κοιτάμε και μελετάμε τη σχέση των υπνωτικών χαπιών και των τροχαίων. Δεν είναι μόνο τα παράνομα ναρκωτικά επικίνδυνα, είναι και τα φάρμακα που παίρνουμε με συνταγή γιατρού. Σήμερα, οι Αυστραλοί καταναλώνουν περισσότερα φάρμακα  από κάθε άλλη εποχή. Η κατανάλωση αντιψυχωτικών βρίσκεται σε μεγάλη έξαρση. Προσπαθούμε να συλλέξουμε πληροφορίες για να αλλάξουμε την υπάρχουσα νομοθεσία».

– Είσαι ο εκπρόσωπος του τοξικολογικού που καταθέτει στα δικαστήρια σε υποθέσεις δολοφονίας, βιασμών. Ένοιωσες ποτέ να απειλείται η ζωή σου;
Όχι. Μου έτυχε μία φορά να με αναγνωρίσει στον δρόμο ένα μέλος της οικογένειας ενός θύματος και μου έκανε εντύπωση, αλλά δεν ένοιωσα οποιαδήποτε απειλή. Μετά όταν καταθέτω στο δικαστήριο ποτέ δεν κοιτώ τον κατηγορούμενο και δεν είμαι εκεί για να υπερασπιστώ ή να γίνω κατήγορος κανενός, απλά παρουσιάζω τις αποδείξεις.

– Υπάρχουν δηλητήρια και ναρκωτικά που δεν μπορούν να βρεθούν από τις εξετάσεις σας.
«Ναι, υπάρχουν και δεν μπορούμε να τα βρούμε. Δεν θα στα ονομάσω όμως» μου λέει γελώντας και συνεχίζει: «Ομοιοπαθητικά φάρμακα και κινέζικα φάρμακα, όπως και φυτά από τα οποία προέρχονται τα περισσότερα φάρμακα του κόσμου δεν ξέρουμε τα μυστικά που κρύβουν. Με άλλα λόγια, χιλιάδες φάρμακα δυνητικά μπορούν να σκοτώσουν. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι τα μανιτάρια μπορούν να σκοτώσουν και έχουμε τέτοιες περιπτώσεις ακόμα και εδώ. Που νέοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους γιατί έφαγαν το λάθος μανιτάρι». 

ΟΤΑΝ Η ΜΕΡΑ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ

– Η ερώτηση που ακολουθεί ωμή αλλά… Πώς είναι να δουλεύεις με πτώματα;
«Δεν υπάρχουν καλές ειδήσεις σε αυτό το χώρο Ευγενία. Και, ναι, αρκετές φορές βλέπω τα πτώματα. Αυτές οι στιγμές είναι πολύ δύσκολες. Θυμάμαι, πέρυσι όταν εξετάζαμε τα θύματα των πυρκαγιών και είχαμε ολόκληρες απανθρακωμένες οικογένειες. Είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο».

– Πριν από λίγες μέρες σκοτώθηκαν τρία παιδιά και αυτά τα πτώματα κατέληξαν εδώ στα χέρια σου. Πώς νοιώθεις βλέποντας αυτά τα πράγματα. Έχεις δικά σου παιδιά;
«Μπορώ να προσποιηθώ ότι έχω συνηθίσει, αλλά όσο και αν λέμε ότι έχουμε συνηθίσει δεν είναι εύκολο για μένα, αλλά και για πολλούς συναδέρφους μου να δουλέψουμε όταν το θύμα είναι παιδί, ιδιαίτερα όταν έχεις παιδιά. Υπάρχει μία διαδικασία που προσπαθούμε ολοκληρώσουμε και να απομονώσουμε τις σκέψεις μας να χαθούμε σ’ αυτή αν θες, αλλά είναι πολύ δύσκολο».

– Τι σκέψεις περνούν από το μυαλό σου όταν εξετάζεις δείγματα παιδιών;
«Ότι η ζωή είναι λαχείο. Και εύχομαι ποτέ να μην βρεθώ στη θέση που βρίσκεται η οικογένεια του θύματος».

– Συνήθως, υπάρχουν φωτογραφίες από σκηνές του εγκλημάτων, τις βλέπεις αυτές; Είσαι υποχρεωμένος να τις δεις;
«Όχι δεν χρειάζεται να τις δω, ούτε και θέλω. Οι φωτογραφίες αφήνουν στην σκέψη κάποιες εικόνες που είναι ιδιαίτερα συγκλονιστικές και το αποφεύγω. Προχωρώ στην διαδικασία και προσηλώνω την προσοχή μου εκεί».

– Η μέρα τελειώνει και πας στο σπίτι σου, στην οικογένειά σου…
«Δεν συζητάω την δουλειά μου σπίτι. Η γυναίκα μου συνήθιζε κάποτε να με ρωτά ‘Στον φέρανε;’ Και μετά να θέλει να μάθει τις λεπτομέρειες. Μετά από χρόνια σταμάτησε, γιατί κατάλαβε πλέον ότι δεν μπορώ να μιλήσω γι’ αυτά τα θέματα.  Ο πατέρας μου συνεχίζει να ρωτά περισσότερα «στον φέρανε; και τι βρήκες;» Η απάντησή μου, όπως καταλαβαίνεις, είναι ότι δεν μπορώ να του πω και, όντως, δεν μπορώ. Η δουλειά μένει πάντα εδώ. Στους τείχους του εργαστηρίου».

– Χρειάστηκε ποτέ να λάβεις ψυχολογική υποστήριξη;
«Όχι».

– Ακούγεσαι δυνατός χαρακτήρας. Λύγισες κάποια στιγμή;
«Ναι, μου συνέβη. Θα ήταν απίθανο να μην μου συμβεί».

– Υποθέτω ότι δεν μιλάς με τις οικογένειες των θυμάτων;
Μιλάω με πολλές οικογένειες, αλλά, κυρίως, με τις οικογένειες συμπαροίκων, που έρχονται εδώ και μπορώ να τους βοηθήσω στα ελληνικά. Δυστυχώς, μου έτυχε φίλοι μου να καταλήξουν εδώ.

Ευχάριστη αλλαγή πλεύσης της συζήτησης όταν ο Δημήτρης μού δείχνει τις φωτογραφίες της 3χρονης κόρης του και του 7χρονου γιού του. Η κουβέντα πάει σε άλλα πιο φωτεινά μονοπάτια. Μου λέει για τις διακοπές του στην Γερμανία κατά την διάρκεια του Μουντιάλ, μιας και το ποδόσφαιρο είναι η μεγάλη του αγάπη. Μετά αναφέρεται στην Ελλάδα και σε στιγμές ξενοιασιάς που έζησε στην Εύβοια, απ’ όπου κατάγονται και οι γονείς του, πριν από δύο χρόνια.
«Δεν χρειάζεται να μάθουμε περισσότερα», σκέφτομαι και αφήνω την κουβέντα να κυλήσει και το χιούμορ του να θριαμβεύσει. Λίγο πριν απομακρυνθώ από το γραφείο του, με πληροφορεί για το πασχαλινό του ταξίδι.

Ο κορυφαίος ομογενής τοξικολόγος της Αυστραλίας, βρίσκει τον χρόνο να γίνει ακόμα και εθελοντής σε μία από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη λίγες μέρες πριν από το Πάσχα. «Η Αυστραλία προσπαθεί στην κυριολεξία να δημιουργήσει την ανύπαρκτη αυτή την στιγμή υποδομή στον τομέα αστυνόμευσης και ιατροδικαστικών υπηρεσιών στο Τιμόρ. Υπήρξαν δωρεές κάποιων εργαστηριακών μηχανημάτων από την Αυστραλία και πήγα για να εκπαιδεύσω σ’ αυτά την μόνη ιατροδικαστή του νησιού» μου εξηγεί.

«Η ζωή είναι λαχείο», μου λέει πάλι και μ’ αυτόν τον συλλογισμό επιλέγω να τον αποχαιρετήσω.