Έλληνας, αριστερός και ομοφυλόφιλος

Τις τελευταίες μέρες στον αθηναϊκό Τύπο υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα για τον πολυβραβευμένο Ελληνοαυστραλό συγγραφέα, Χρήστο Τσιόλκα.
Το δημοσίευμα που ακολουθεί είναι της Ρούλας Γεωργακοπούλου από την εφημερίδα «Τα Νέα»:   

«Ο σαράντα πέντε ετών Χρήστος Τσιόλκας δεν είναι άγνωστος στο «ψαγμένο» ελληνικό κοινό. Οι Εκδόσεις Οξύ κυκλοφόρησαν το 1991 το πρώτο του μυθιστόρημα “Κατά μέτωπον” (Loaded), δύο χρόνια αργότερα έβγαλαν και τον “Άνθρωπο του Ιησού”. Η δυναμική του όμως θα έμενε περιορισμένη στο πεδίο της gay λογοτεχνίας, αν αυτές τις ημέρες δεν έβγαινε το chef d΄oeuvre του συγγραφέα, που δεν είναι άλλο από το τρίτο του πολιτικό μυθιστόρημα “Νεκρή Ευρώπη” – έργο που υποχρέωσε τους Αυστραλούς να τον κατατάξουν στους «κλασικούς» πριν καλά-καλά κλείσει τα 40 του. Έχει υψηλού επιπέδου πολιτικό και ιστορικό εξοπλισμό ο Χρήστος Τσιόλκας. Το ίδιο και ο αφηγητής του στη “Νεκρή Ευρώπη”, ένα ελληνόπουλο της Μελβούρνης, φωτογράφος, ονόματι Ισαάκ που φθάνει στις αρχές του 2000 στην προολυμπιακή Αθήνα και στη συνέχεια αλωνίζει τις πρωτεύουσες της Ευρώπης τσεκάροντας το νέο τους πρόσωπο μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Πρώτη στάση στην Αθήνα, όπου ο πρωταγωνιστής έρχεται σε επαφή με το πληθωρικό περιθώριο της πρωτεύουσας, μπαίνει στις υποβαθμισμένες γειτονιές με το μελίσσι των μουσουλμάνων μεταναστών και μένει άναυδος από τη νεόπλουτη και αυτιστική ελληνική ιντελιγκέντσια. Ο πατέρας του Ισαάκ, αριστερός μετανάστης στη Μελβούρνη και παλιός Λαμπράκης, «θεραπεύει» με ηρωίνη μια κρυφή οικογενειακή ενοχή απέναντι σε ένα Εβραιόπουλο και την απογοήτευσή του από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ο γιος θα ψάξει το τραύμα στον κορμό της Κεντρικής Ευρώπης ακολουθώντας τη γραμμή του αίματος. Στις επόμενες στάσεις του, Βενετία, Πράγα, Παρίσι, Βερολίνο, Άμστερνταμ, Λονδίνο, θα ανακαλύψει τη δυσανεξία της σύγχρονης Ευρώπης απέναντι σε καθετί διαφορετικό, δηλαδή ζωντανό.

Τα συναπαντήματα του με μια πονηρεμένη ελληνίδα του καλλιτεχνικού “χώρου”, με Εβραίους νταβατζήδες, με σαλταρισμένες γυναίκες που επιμένουν να δηλώνουν “Γιουγκοσλάβες”, με παιδεραστές υπεράνω υποψίας και με βαρόνους της κόκας, θα αναγκάσουν τον ήρωα του βιβλίου να θα δει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό πολύ διαφορετικά από την εποχή που ως μαθητής μελετούσε γαλλική λογοτεχνία και σχεδίαζε την επιστροφή του στην ήπειρο των μεγάλων ιστορικών ρευμάτων. Θα επανεξετάσει τη σχέση του με την αυστραλέζικη εργατική τάξη και θα σταθεί μετέωρος ανάμεσα στην ιστορική της “άγνοια” και το δομικό μίσος της σύγχρονης Ευρώπης.
Η “Νεκρή Ευρώπη” είναι ένα λογοτεχνικό κατηγορώ γραμμένο με γνώση και γνήσια ανησυχία, ένα μνημειώδες πολιτικό μυθιστόρημα για την αθωότητα και την πονηράδα, το μίσος και την αλληλεγγύη, τη γοητεία και την απογοήτευση, την πίστη και την οριστική της απώλεια.

 «Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ-“ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗ”, ΠΑΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ»

Μίλησα με τον Χρήστο Τσιόλκα τις ημέρες που η Ελλάδα χτυπούσε την πόρτα του ΔΝΤ. Αναγκαστικά, το πρώτο ερώτημα που μου ήρθε ήταν για τον ελληνικό καταναλωτισμό έτσι όπως τον περιγράφει στο βιβλίο του: «Παντού χοντροί κώλοι μέσα σε Βερσάτσε, Πράντα και Γκούτσι».

– Το 2000, όταν επισκεφθήκατε την Ελλάδα, διαισθανθήκατε την κρίση που θα ερχόταν;
Σε καμία περίπτωση δεν θέλω να παραστήσω ότι είχα διαισθανθεί την κρίση. Πίστευα, όμως, ότι η έννοια του «τέλους της Ιστορίας» ήταν παραπλανητική. Από μια άποψη, ο νεοφιλελευθερισμός είχε μια μεσσιανική ιδεολογία, μια παράξενη συμμετρική σχέση με τη μαρξιστική έννοια του «επίγειου παράδεισου». Όπως όλες οι ιδεολογίες, είχα την αίσθηση ότι και αυτή θα κατέρρεε κάποια στιγμή.

Η “Νεκρή Ευρώπη” ξεκίνησε από τις σημειώσεις που κρατούσα, ταξιδεύοντας στην Ελλάδα και την Ανατολική Ευρώπη τη δεκαετία του ΄90. Ο τίτλος αναφέρεται στον θάνατο του κομμουνισμού, στους θανάτους του παρελθόντος και στον θάνατο της αγροτικής τάξης, από την οποία προέρχομαι και εγώ. Ένιωσα ότι ειδικά αυτός ο τρίτος θάνατος είχε σχολιαστεί ελάχιστα και ότι η αγροτική κληρονομιά της Ευρώπης είχε εξορκιστεί από την ιστορική συλλογική μνήμη. Ως Αυστραλός, ως άνθρωπος του «πρώτου κόσμου», ήμουν και εγώ μέρος της γενιάς των Versace, Ρrada και Gucci και της καταναλωτικής κουλτούρας που βασίζεται στην οικονομική και πολιτισμική εκμετάλλευση των «άλλων κόσμων».

– Δεν ακούγατε Καζαντζίδη; Δεν σάς έντυναν τσολιαδάκι στις εθνικές γιορτές; Στο βιβλίο σας ένας Έλληνας μετανάστης στη Μελβούρνη ακούει Σαββόπουλο…

Ναι, βέβαια, ντυνόμουν κι εγώ τσολιαδάκι. Παράλληλα, οι καλύτεροι φίλοι μου στο σχολείο ήταν ένας Ισπανός, ένας Σέρβος, ένας Τούρκος και ένας Κινεζοαυστραλός. Η γενιά μου και η γενιά των γονιών μου έχουν αποκολληθεί βίαια από την κουλτούρα και την Ιστορία της Ελλάδας. Όταν έκανα την έρευνα για τη “Νεκρή Ευρώπη”, άρχισα να νιώθω μεγαλύτερη συγγένεια με τους Αλβανούς, τους Πολωνούς ή τους Ρώσους της Ελλάδας, παρά με το ελληνικό σόι μου. Αντιλήφθηκα ότι η ταυτότητά μου ήταν περισσότερο «μεταναστευτική», παρά ελληνική. Αγαπώ τον Καζαντζίδη και ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς είναι ο Καζαντζάκης. Πέρυσι είδα την ταινία «Κυνόδοντας”. Τη βρήκα τρομερά συναρπαστική και δυναμική. Είμαι ευγνώμων που έχω μια γλώσσα με την οποία μπορώ να καταλάβω αυτά τα έργα. Ίσως είναι καλύτερο να πω ότι είμαι ελληνόφωνος και όχι Έλληνας.

– Ακούμε για ελληνικής καταγωγής πολιτικούς των ΗΠΑ που δραστηριοποιούνται υπέρ των εθνικών μας θεμάτων. Η ομογένεια της Αυστραλίας δεν μπαίνει σε αυτό το κάδρο;
Έχει να κάνει με την εγγύτητα. Χρειάζομαι είκοσι ώρες με το αεροπλάνο για να φτάσω στην Ελλάδα, ενώ μπορώ να είμαι στην Μπανγκόκ σε επτά. Διαφέρουμε από τους Αμερικανούς στο ότι ποτέ δεν είχαμε Αφρικανούς σκλάβους, επομένως η λέξη φυλή στην Αυστραλία σημαίνει διαφορετικά πράγματα από ό,τι σημαίνει στην Αμερική. Οι Έλληνες συγγενείς μου στη Νέα Υόρκη προσδιορίζονται ως Αμερικανοί, με διαφορετικό τρόπο από αυτόν με τον οποίο οι γονείς μου προσδιορίζονται ως Αυστραλοί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έζησαν μια επανάσταση που προκάλεσε απόλυτη ρήξη με την αγγλική αποικιακή κληρονομιά. Αυτό δεν συνέβη στην Αυστραλία. Επομένως, νιώθω πιο κοντινή σχέση με έναν Λιβανέζο ή Βιετναμέζο της Αυστραλίας, από ό,τι με έναν Αγγλοαυστραλό, γιατί η κυρίαρχη κουλτούρα εδώ είναι η βρετανική.

– Νοσταλγείτε το σοσιαλιστικό παρελθόν της Ανατολικής Ευρώπης;

Θα ήθελα να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος με αυτό. Το κομμουνιστικό σύστημα ήταν μια καταστροφή και, από πολλές απόψεις, ένας τερατώδης, απάνθρωπος μονόλιθος. Ταυτόχρονα, υπήρχαν γενιές που ήταν αφοσιωμένες στα ιδανικά και τις αξίες του «κομμουνισμού», οι οποίες χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν την αιφνίδια καταστροφή τέτοιων ονείρων. Ήταν μια απώλεια πίστης, και το βιβλίο αφορά αυτή την απώλεια. Αυτό που μού προκάλεσε σύγχυση με το τέλος του κομμουνισμού, ήταν η αρπακτική μανία των νεοφιλελεύθερων να χιμήξουν και να εκμεταλλευτούν κοινότητες και ανθρώπους, για τους οποίους γενιές φιλελεύθερων και δημοκρατών είχαν προσποιηθεί ότι υπεραμύνονται και υποστηρίζουν. Αυτή η υποκρισία, ελπίζω, δίνει στο βιβλίο το «δηλητήριό» του.

– Είστε αντιαμερικανός; Μήπως αυτό είναι η αιτία που το βιβλίο σας “Νεκρή Ευρώπη” δεν έχει εκδοθεί ακόμη στην Αμερική και την Ευρώπη;
Νομίζω ότι οφείλεται στο ότι δεν τοποθετεί τον αντισημιτισμό αποκλειστικά στο παρελθόν και δεν προσποιείται ότι ο αντισημιτισμός ήταν, όλο κι όλο, ένα «γερμανικό» πρόβλημα.

– Ο ήρωας του μυθιστορήματος, ένα ελληνορθόδοξο αγόρι της Αυστραλίας, ονομάζεται Ισαάκ. Υπαινίσσεστε μια ιστορική ενοχή των Ελλήνων και των Βαλκανίων απέναντι στους Εβραίους;
Κάθε προσέγγιση της Ευρώπης που δεν αποδέχεται τα κρίσιμα θεμέλια του ιουδαϊσμού και του Ισλάμ, είναι λανθασμένη προσέγγιση. Όταν βρέθηκα στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη ένιωσα εξοργισμένος από το γεγονός ότι είχε απογυμνωθεί από τον συμβολισμό και το νόημά της. Μερικά χρόνια αργότερα, στην Ισπανία, βρέθηκα στο τέμενος της Κόρδοβας και καθόμουν δίπλα σε ένα ζευγάρι Αιγύπτιων μουσουλμάνων. Διέκρινα στα πρόσωπά τους την ίδια λύπη και οργή που ένιωσα εγώ στην Αγία Σοφία. Τούς είπα κάτι με τα άθλια αραβικά μου και πιάσαμε συζήτηση. Έμειναν έκπληκτοι που ένας Έλληνας μιλούσε έστω και λίγα αραβικά και τους εξήγησα ότι είμαι Ελληνοαυστραλός και ότι είχα μάθει τη γλώσσα τους στο σχολείο από τους Λιβανέζους φίλους μου.

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ «ΑΡΙΣΤΕΡΑ»

Ο Χρήστος Τσιόλκας δηλώνει αριστερός και ομοφυλόφιλος. Τι σημαίνει, όμως, να είσαι αριστερός στην Αυστραλία;
«Στον αγγλόφωνο κόσμο, η εμπειρία της “Αριστεράς” είναι πολύ διαφορετική από ό,τι στον ευρωπαϊκό», απαντά. «Οι σεξουαλικές επαναστάσεις έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην κατανόηση του τι είναι “Αριστερά” στην Αυστραλία. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, ένας θείος μου από την Ελλάδα ήρθε να με επισκεφθεί και όταν με ρώτησε για τις πολιτικές μου πεποιθήσεις, του απάντησα ότι “είμαι αναρχικός”. Νόμισε ότι βάζω βόμβες… Στην Αυστραλία, ο αναρχισμός αναφέρεται στις πολιτικές της ευχαρίστησης, του παιχνιδιού και του σεξουαλικού πλουραλισμού και όχι στον αριστερό εξτρεμισμό. Ο δάσκαλος με τη μεγαλύτερη επιρροή πάνω μου, ένας Τσεχοσλοβάκος πρόσφυγας από την εισβολή του 1968 στην Πράγα, με μύησε στη ρωσική λογοτεχνία και στην Ιστορία της χώρας του. Η “αριστερή κληρονομιά” της Ευρώπης λοιπόν δεν μού είναι άγνωστη. Έχω όμως και επίγνωση – μέσω των φίλων και του περιβάλλοντός μου – της “αριστερής κληρονομιάς” του Βιετνάμ, της Καμπότζης, της Κίνας, του Λάος, της Ινδονησίας»