«Από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, γύρω στις 37,000 Κύπριοι στρατιώτες υπηρέτησαν στον Αγγλικό στρατό κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Ο αριθμός αυτός είναι μεγάλος, αν λάβουμε υπόψη ότι πρόκειται για ένα νησί, ο πληθυσμός του οποίου τότε, δεν ξεπερνούσε τις 370,000», θα πει ο γνωστός παράγοντας, κ. Πέτρος Γιαλλούρης,  του Γεωργίου και της Στέλλας από τη Λεμεσό, ο οποίος μαζί με τα δυο από τα τρία αδέλφια του, τον Ανδρέα (πεζικό) και τον Μιχάλη (ναυτικό), υπηρέτησαν στον Αγγλικό στρατό, στο Cyprus Regiment.

Για την ιστορία, αναφέρουμε ότι το μάχιμο στρατιωτικό Σώμα Κυπρίων εθελοντών, δημιουργήθηκε τον Απρίλη του 1940. Η ανταπόκριση ήταν ικανοποιητική, αφού αριθμητικά ξεπερνούσε των αριθμό στρατιωτών ενός Συντάγματος. Υπό αγγλική διοίκηση, λοιπόν, αλλά και με Κυπρίους αξιωματικούς, πήρε μέρος σε διάφορες μάχες σε πολλά μέτωπα στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη.

ΘΕΜΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Ο κ. Γιαλλούρης παρέμεινε στο  Σώμα 6 χρόνια και 66 ημέρες, έφερε το βαθμό του δεκανέα και ήταν οδηγός αξιωματικού. «Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί πήγαμε στον πόλεμο; Τι ξέραμε εμείς, αμούστακα παλικάρια από πόλεμο; Ο μισθός τότε ήταν περίπου 10 σελίνια την εβδομάδα και ο  μεγαλύτερος εχθρός  μας, ήταν  η ανεργία. Έτσι, η Αγγλία, για να πετύχει τον σκοπό της, πάγωσε όλες τις δουλειές, για να μας εξαναγκάσει να ενταχθούμε ως εθελοντές. Έστειλε μάλιστα αξιωματικούς σε όλα τα χωριά, που πρόσφεραν τσιγάρα, κερνούσαν καφέ και κονιάκ και έταζαν απλόχερα σε όσους εντάσσονταν,  μια πλούσια ζωή», προσθέτει.

Ως γνωστόν, την 1η Σεπτεμβρίου 1939, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία και δυο μέρες μετά η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία, η Κύπρος  ήταν βρετανική αποικία και, εκ των πραγμάτων, βρέθηκε μοιραία ενταγμένη στο συμμαχικό στρατόπεδο.

Σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας «The Times» του Λονδίνου, στις 8 Σεπτεμβρίου 1939, ο κυβερνήτης, εξέδωσε πρόσκληση προς τους Κυπρίους Έλληνες και Τούρκους, να καταταγούν εθελοντικά για να υπηρετήσουν στο Μηχανικό Μεταφορικό Λόχο.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΙ

Στις 12 Οκτωβρίου 1939, αναχώρησαν 52 από τη Λάρνακα για την Αίγυπτο, ενώ στις 3 Νοεμβρίου αναχώρησε μια δεύτερη ομάδα από 94 εθελοντές – οι πιο πολλοί και κατά τη διαπίστωση του κ. Γιαλλούρη, «προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν ένα ημερομίσθιο για τις οικογένειές τους».

Πολύ σύντομα στη Γαλλία βρίσκονταν 500 Κύπριοι εθελοντές, ημιοδηγοί   οι περισσότεροι, αλλά και οδηγοί αυτοκινήτων.

Στις 14 Ιουνίου 1940, ο κυβερνήτης Μπάττερσιλ, δημοσίευσε νόμο με τον οποίο ιδρυόταν και ένα άλλο εθελοντικό σώμα στη μεγαλόνησο, για υπηρεσία στο ίδιο το νησί. Πρόκειται για την Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη που θα είχε στόχο να υποβοηθήσει, με διάφορους τρόπους, το έργο της αστυνομίας και των βρετανικών στρατευμάτων που υπηρετούσαν στο νησί. Η δύναμη αυτή, που αρχικά αποτελείτο από 1.000 άνδρες υπό τη διοίκηση 50 αξιωματικών, αυξήθηκε αργότερα σε 5.000 άνδρες όταν οι φόβοι για ιταλογερμανική εισβολή στην Κύπρο έγιναν εντονότεροι, ιδίως μετά την αντίσταση της Κρήτης τον Μάιο του 1941.

Προσωπικά θυμάμαι από τους αείμνηστους γονείς μου Θεοδόσιο και Μαρία, που μιλούσαν για «της περιορισμένης εκτάσεως βομβαρδισμούς από γερμανικά  και ιταλικά αεροπλάνα το ‘40 και ‘41 στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, ενώ εχθρικά υποβρύχια έδρασαν και γύρω από το νησί».

ΣΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Και ενώ η γερμανική αεροπορία χτύπησε το Λονδίνο, η Ιταλία στις 6 Αυγούστου κατέλαβε τη Σομαλία και στις 12 Σεπτεμβρίου εισέβαλε στην Αίγυπτο. Γνωστός ο τορπιλισμός του πολεμικού «Έλλη», ανοικτά της Τήνου τον Δεκαπενταύγουστο και η εισβολή της Ιταλίας στην Ελλάδα τον Οκτώβρη του 1940.
«Εμείς ως τμήμα του αγγλικού στρατού,  δώσαμε όλες μας τις δυνάμεις για να νικήσει η  Ελλάδα μαζί με τις άλλες συμμαχικές δυνάμεις τον άξονα και για να ικανοποιηθούν, όπως μας υπόσχονταν τότε οι Άγγλοι, οι Εθνικές μας  διεκδικήσεις», εκτιμά ο κ. Γιαλλούρης.

Έτσι, οι σκαπανείς του κυπριακού Συντάγματος, ανάλαβαν την κατασκευή αεροδρομίων και δρόμων στην Ελλάδα και την προώθηση πολεμοφοδίων στις πρώτες γραμμές.

Γύρω στις  3.00 άντρες  θυσιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν στην Μάχη της Κρήτης και άλλοι  έπεσαν ηρωικά στα βουνά της Αλβανίας.
Ο κ. Γιαλλούρης αναφέρεται και στη συμμετοχή των γυναικών της μεγαλονήσου και στο σημαντικό τους  ρόλο ως εθελόντριες Αδελφές. Καταγράφεται ότι στην Βοηθητική Στρατιωτική Υπηρεσία το A.T.S, υπηρέτησαν από τον Αύγουστο 1942 συνολικά 200 περίπου Κύπριες, ενώ άλλες 25 υπηρέτησαν στην Γυναικεία Βοηθητική Αεροπορία, το W. A. A. F.

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

«Αξίζει να αναφέρω, ότι σε μερικές περιπτώσεις, γίνονταν διακρίσεις εις βάρος μας από Άγγλους συναδέλφους… Θυμάμαι σε μια φάση κατά την οπισθοχώρηση στο Ναύπλιο, συναντηθήκαμε με Άγγλους στρατιώτες, οι οποίοι ήθελαν να μας πάρουν τα όπλα και τα στρατιωτικά οχήματα, με το πρόσχημα, ότι δεν ήμασταν Άγγλοι. Εκεί άκουσαν το μονών λαβέ και χάθηκαν από μπροστά μας.

Σε μια άλλη περίπτωση, στο λιμάνι του Πειραιά, πάλι κατά την οπισθοχώρηση, δεν μας επιτρέψανε ούτε καν να πλησιάσουμε για να επιβιβαστούμε στο πλοίο που θα μας μετέφερε στην Αίγυπτο. Πάντως, για καλή μας τύχη και κατά κακή τύχη των Άγγλων, το πλοίο βυθίστηκε και βρίσκεται ακόμα στο βυθό του λιμανιού…», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Γιαλλούρης.

Συνολικά, καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, υπολογίζεται ότι 2.500 περίπου Κύπριοι αιχμαλωτιστήκαν σε διάφορα μέτωπα και περίπου 35 πέθαναν από τις κακουχίες σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως στη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ιταλία, τη Γιουγκοσλαβία και την Τσεχοσλοβακία.

ΣΕ 47 ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ

Στην Αβησσυνία (σημερινή Αιθιοπία), η συμμετοχή των Κυπρίων, ιδιαίτερα των ημιοδηγών, ήταν επίσης σημαντική, κυρίως κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Κερέν.
Στην Ιταλία, πολλοί Κύπριοι στρατιώτες συμμετείχαν με τις συμμαχικές δυνάμεις στην εισβολή, την προέλαση, την κατοχή της χώρας και διακρίθηκαν κυρίως οι οδηγοί μεταφορών, ενώ αποφασιστικής σημασίας ήταν ο ρόλος τους ως ημιοδηγοί, σε καθοριστικές επιχειρήσεις, όπως η Μάχη του Μόντε Κασσίνο το Φλεβάρη – Μάιο του 1944.
Στην Μέση Ανατολή υπηρέτησαν στην Αίγυπτο, τη Συρία και την Παλαιστίνη.

Ο κ. Γιαλλούρης αποστρατεύτηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 1946. Για τις υπηρεσίες του τιμήθηκε με μετάλλια και πιστοποιητικά αναγνώρισης.
Αυτούς τους επώνυμους και ανώνυμους στρατιώτες, τους αφανείς του χρέους, που έζησαν την λαίλαπα του μετώπου και τη φρίκη σαν αιχμάλωτοι σε στρατόπεδα συγκεντρώσεων, και τους 650 που βρίσκονται θαμμένοι σε 47 κοιμητήρια σε 12 χώρες, τιμά  το Ελληνικό Παράρτημα του R.S.L. την Παρασκευή, 21 Μαΐου στις 7.30 μ.μ., σε ειδική τελετή, παρουσία βετεράνων και άλλων προσωπικοτήτων, στο δημαρχείο της St. Kilda.

Κατάλογος των πεσόντων, βρίσκεται στο αρχείο του Οργανισμού. Υπάρχει επίσης στην Κύπρο, Επιτροπή Μητρώου Εθελοντών Β’ παγκοσμίου πολέμου, 1939 – 1945.