Παρέκβαση: Λυπήθηκα που την περασμένη Πέμπτη κάποιοι από τους θαμώνες του Φιλοσοφικού Καφενείου πήγαν στην Κοινότητα και δεν βρήκαν ψυχή ζώσα. Τους είχα ειδοποιήσει μία εβδομάδα ενωρίτερα (βλ. άρθρο 27/5/10) ότι η συνάντησή μας θα γίνει σήμερα (Πέμπτη 10/6/10). Ίσως έπρεπε να επαναλάβω την ειδοποίηση για τους αμνήμονες. Αλλά κι εγώ αμνήμων ων, εφησύχασα! Και κάτι εντυπωσιακό: Είδα τον άνθρωπο του μαρξιστικού-λενιστικού κόμματος της Κύπρου (του περιβόητου Α.Κ.Ε.Λ.), τον Δημήτρη Χριστόφια, να γαργαλά την κοιλιά του Πάπα Βενέδικτου 16ου! Καημένε Μαρξ, πού είσαι να δεις πόσο ευχάριστο είναι το θρησκευτικό όπιο στους σημερινούς «κομμουνιστές»! Τέλος παρέκβασης.
Σε τούτο το άρθρο σκόπευα ν’ ασχοληθώ με την κατ’ ευφημισμό «σοσιαλιστική» κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, που με τη γλώσσα έξω σαν αλαφιασμένη σκύλα τρέχει να ξεπουλήσει στα τραχηλάτα αφεντικά του ιδιωτικού κεφαλαίου και τα τελευταία «ασημικά» της Ελλάδας (αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, Εγνατία κ.ά. Ο βράχος της Ακρόπολης δεν βγήκε ακόμη στο σφυρί). Αλλά βλέποντας στον Νέο Κόσμο της Δευτέρας (7/5/10) το άρθρο, με τον προστακτικό τίτλο «Καταργήστε τον όρκο στα δικαστήρια», έστριψα το τιμόνι.
Το εν λόγω άρθρο αναφέρεται στην πρόσφατη περίπτωση των τεσσάρων Ελλήνων πολιτών που προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, επειδή το ελληνικό κράτος τους υποχρέωνε να ορκιστούν στο Ευαγγέλιο, και αυτοί δεν ήθελαν. Οι τέσσερις Έλληνες κέρδισαν την υπόθεση κι έλαβαν και αποζημίωση 15.000 ευρώ. Επιπλέον, οι ευρωδικαστές συνέστησαν στην ελληνική κυβέρνηση «να αλλάξει τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής και Πολιτικής Δικονομίας, ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες παραβιάσεις στο μέλλον».
Τέλος, το άρθρο μάς πληροφορεί ότι ο υπουργός Δικαιοσύνης Χ. Καστανίδης, βγάζει τα κάστανα από τη χόβολη και δηλώνει ότι «οι διατάξεις περί θρησκευτικού όρκου σε δικαστήρια και υπηρεσίες θα προσαρμοστούν στα ευρωπαϊκά δεδομένα». Αλληλούια! Η Ευρώπη σέρνει από τα μαλλιά την αναχρονιστική Ανατολίτισσα και τη συμμορφώνει. Ο Νεοέλληνας δεν δηλώνει «Ευρωπαίος», αλλά θα γίνει «στανικώς» (όπως θα έλεγε ο ολιγογράμματος Μακρυγιάννης).
ΚΑΡΑΜΠΙΝΑΤΗ ΒΛΑΚΕΙΑ
Ο όρκος στο Ευαγγέλιο είναι μία βλακεία και μισή. Και όπως είδαμε πιο πάνω, τη βλακεία αυτή η Ελλάδα την πλήρωσε ακριβά: διασύρθηκε το όνομά της χωρίς να χρειάζεται ένας τέτοιος διασυρμός. Η καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι σοβαρή υπόθεση, και αυτή τη στιγμή η Ελλάδα καταπατά βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν μπορεί ν’ αρπάζει από το αφτί τον ελεύθερο πολίτη και να τον αναγκάζει να ορκιστεί σε μια ανατολίτικη μυθολογία. Όταν πάνω από το θρονί του Έλληνα δικαστή κρέμεται η εικόνα Εβραίου ιδρυτή θρησκείας, την οποία κάποιοι πολίτες αρνούνται ν’ ασπασθούν, αμφιβάλλω αν η Θέμιδα (η δικαιοσύνη) είναι τυφλή, όπως οφείλει να είναι.
Όμως γιατί ο όρκος στο Ευαγγέλιο είναι καραμπινάτη βλακεία; Διότι ο πολίτης που ορκίζεται στο Ευαγγέλιο αναγκάζεται να δηλώσει τι πιστεύει και τι δεν πιστεύει. Κι ένα από τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι η ελευθερία να κρατάς τις θρησκευτικές σου πεποιθήσεις για τον εαυτό σου. Στη θεοκρατούμενη και θεοφοβούμενη (αλλά όχι θεοσεβούμενη) Ελλάδα ο Έλληνας πολίτης δεν έχει αυτή την ελευθερία, τουλάχιστον προς το παρόν. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο απαιτεί την υποχρεωτική καταγραφή του θρησκεύματος, ακόμη και όταν κάποιος είναι άθρησκος!
Καιρός λοιπόν να πάψει το κράτος να χώνει τη μύτη του στις θρησκευτικές υποθέσεις των πολιτών. Αν έχω κάτι θετικό να πω για την κυβέρνηση Σημίτη, είναι το ότι αντιστάθηκε σθεναρά στην άκρως παράλογη απαίτηση της Εκκλησίας να αναγράφεται το θρήσκευμα στις ταυτότητες των πολιτών. Δεν έχει καμιά δουλειά το υπουργείο παιδείας να ερωτοσμίγει με τη θρησκεία. Η θρησκεία είναι θέμα επιλογής, όχι επιβολής. Αν είναι να ορκιστεί ο πολίτης σε κάτι, ας ορκιστεί στην τιμή του και στη συνείδησή του. Αυτό είναι αρκετό και θρησκευτικά ουδέτερο.
ΤΑ ΠΑΛΙΑ ΧΡΟΝΙΑ . . .
Βέβαια, υπήρξε εποχή που και οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν σημασία στον θρησκευτικό όρκο. Χρησιμοποιούσαν το ρήμα «όμνυμι» (και «ομνύω»), που σημαίνει «ορκίζομαι». Επειδή στην αρχαία Ελλάδα έχουμε πολυθεϊσμό – μια θαυμάσια θρησκεία που άφησε τον νου να δράσει ελεύθερα – η φράση «όμνυμι πάντας τους θεούς» είναι πολύ συνηθισμένη στα δικαστήρια. Σ’ έναν από τους παραγραφικούς λόγους του ρήτορα Δημοσθένη, διαβάζουμε: «Εμοί δ’ εστί, ώ άνδρες Αθηναίοι, Δημοσθένης οικείος γένει και πάντας υμίν όμνυμι τους θεούς ή μην ερείν ταληθή» (Προς Ζημόθεμιν παραγραφή, 31). Δηλαδή: «Εγώ, άνδρες Αθηναίοι, ομολογώ ότι ο Δημοσθένης είναι συγγενής μου και ορκίζομαι σε όλους τους θεούς ότι θα πω την αλήθεια». Αλλά κι έξω από τα δικαστήρια η φράση «όμνυμι πάντας τους θεούς» χρησιμοποιείται συχνά.
Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις που οι άνθρωποι ορκίζονται σε κάποιον θεό ή θεά. Για παράδειγμα, στην τραγωδία Ιππόλυτος του Ευριπίδη, ακούμε τον χορό να λέει: «όμνυμι σεμνή Άρτεμιν, Διός κόρην» (στ. 713). Υπάρχει ακόμη και η αστεία πλευρά: Ο Σωκράτης λ.χ. ορκίζεται συχνά στον σκύλο! («μα τον κύνα», αποφεύγοντας να πει «μα τον Ζήνα») και κάποιοι άλλοι ορκίζονται σε δέντρα! Στον Φαίδρο του Πλάτωνα, ο νεαρός Φαίδρος λέει στον Σωκράτη: «ο δε μοι λόγος όρκος έσται. Όμνυμι γαρ σοι – τίνα μέντοι, τίνα θεών; Ή βούλει την πλάτανον ταυτηνί;» (236 D). Δηλαδή: «και ο λόγος μου θα είναι όρκος. Γιατί σου ορκίζομαι – σε ποιον λοιπόν, σε ποιον από τους θεούς; Ή θέλεις σ’ αυτό εδώ το πλατάνι;».
Γιατί στο πλατάνι; Διότι τυχαίνει να συζητά με τον Σωκράτη κάτω από τον ίσκιο του πλάτανου, σιμά στον Ιλισσό ποταμό. Έτσι ο αγαθός γερο-πλάτανος ήταν ο καλύτερος αυτόπτης, αυτήκοος και φιλήκοος μάρτυρας στην περί έρωτος συζήτηση.
Παρεμπιπτόντως, να σημειώσω εδώ ότι στον διάλογο Φαίδρος ο Πλάτωνας υποστηρίζει την προΰπαρξη της ψυχής, άποψη που αργότερα θα καταδικαστεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία έκτοτε βάλθηκε να αναθεματίζει τον Αθηναίο σοφό κάθε χρόνο!
