Μια ομάδα δώδεκα μαθητών της E’ και Στ’ τάξης που φοιτούν σε δημοτικό σχολείο στην περιοχή του Μεταξουργείου και μιλούν ελληνικά και τη μητρική τους γλώσσα, με πρωτοβουλία των ηθοποιών, Στάθη Γράψα και Θανάση Αλευρά, παρουσίασαν το θεατρικό έργο του δεύτερου «Λαθραία Ζωή», σε σκηνοθεσία του πρώτου, σε ένα ακροατήριο από συμμαθητές τους και λίγους ενήλικους, ανάμεσά τους και δημοσιογράφους.
Ως παιδιά μεταναστών με καταγωγή από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, την Τουρκία, το Ιράκ, τη Ρουμανία και μουσουλμανάκια της Θράκης, οργάνωσαν ένα είδος ανοικτού μαθήματος, με επίκεντρο τα βιώματά τους, αφού όλα, λίγο-πολύ, γεύτηκαν το στίγμα του ρατσισμού και ξέρουν τι θα πει «λαθραίος».
Η ιδέα ξεκίνησε από το Θόδωρο Τερζόπουλο και το θέατρο «Άττις», στο πλαίσιο του Διακρατικού Προγράμματος «Δάφνη 111» και των πολιτιστικών προγραμμάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ένα πολιτιστικό πείραμα που άγγιξε μικρούς και μεγάλους και ένα μήνυμα γεμάτο πίστη και ελπίδα: ότι όταν δώσουν τα χέρια, μπορούν να περάσουν στην απέναντι όχθη. Γι’ αυτό, ο κ. Τερζόπουλος σχολιάζει: Τα παιδιά κάνουν κάτι που έχει κοινωνική χρησιμότητα και λιγότερο καλλιτεχνική.
Τα ονόματα των πρωταγωνιστών, ίσως να μη λένε τίποτε σε μας. Ωστόσο, ο σκηνοθέτης Στάθης Γράψας, του Μιχάλη και της Βασιλικής από τη Λευκάδα, είναι δικό μας παιδί.
Γέννημα και θρέμμα της Μελβούρνης, ο οποίος αφού έκανε τα πρώτα του βήματα στο σανίδι με γνωστούς παροικιακούς θιάσους, άνοιξε φτερά για νέους θεατρικούς ορίζοντες και μόνιμη εγκατάσταση στη γενέτειρα.
ΔΙΑΚΟΠΤΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΞΑΝΑΡΘΟΥΝ
Αυτό έγινε μια καλή μέρα μετά τη γνωριμία του με το θεατράνθρωπο, Κώστα Καζάκο, κατά την επίσκεψή του στους Αντίποδες.
«Στόχος μας ήταν να ανοιχθεί στην κοινωνία μια συνεργασία με τα παιδιά που κατάγονται από άλλες χώρες και που στο βλέμμα τους διακρίνει ο καθένας την απορία, την οργή, τη θλίψη, την εγκατάλειψη και το πείσμα για όσα συμβαίνουν γύρω τους», εξηγεί ο Στάθης σε ηλεκτρονικό μήνυμα που μας έστειλε.
Εικόνα της σχολικής κοινότητας σε σχολείο του Μεταξουργείου, μας δίνει ο διευθυντής, κ. Δημήτρης Ιακωβίδης. «Οι μαθητές κατά 80% είναι από οικογένειες μεταναστών, με τα μουσουλμανάκια της Θράκης να πλειοψηφούν, αλλά και να καθιστούν την εκπαίδευσή τους δυσκολότερη, αφού διακόπτουν για να πάνε στα χωριά τους για αγροτικές εργασίες και να… ξαναρθούν. Πολλοί αντιμετωπίζουν οικογενειακά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
Ωστόσο, παρ’ ότι οι εκπαιδευτικοί μας γνωρίζουν ότι λίγοι είναι αυτοί που θα συνεχίσουν, προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη. Για να το πετύχουμε, συνεργαζόμαστε με άλλους φορείς, τον Συνήγορο του Παιδιού, την Ταινιοθήκη της Ελλάδας και το “Άττις”».
Η «Λαθραία Ζωή», αν και φαινομενικά είναι ένα κείμενο απλό, περικλείει ένα βαθύ και δύσκολο νόημα. Είναι μια έκκληση βοήθειας, μια ελπίδα για το πώς να απεγκλωβιστεί από τον εαυτό του ένα παιδί, να βγει από το καλούπι του και να συμβιώσει με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΑΣ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΕΝΑ ΞΑΝΑ
«Τα παιδιά αυτά έχουν ήδη αναγκαστεί να αφήσουν τις μέρες της αθωότητας πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα πίσω τους», σημειώνει μεταξύ άλλων ο Στάθης Γράψας.
Όντως, διαβάζοντας μέρος από το έργο, συμφωνώ με τον συγγραφέα, ότι πρόκειται για ένα κείμενο σκληρό, που θα μπορούσε να φέρει οποιονδήποτε ενώπιον των ευθυνών του/μας. Σημειώνεται ότι τα παιδιά, απόδωσαν τους ρόλους στα ελληνικά και στην μητρική τους γλώσσα.
[Δώσ’ μου το χέρι σου, το πόδι σου καίει, πιάσε το χέρι μου, θα πάμε μαζί στην αντίπερα όχθη. Μαζί θα σωθούμε από τόσους εχθρούς, τα χέρια μας να γίνουν ένα ξανά. Πιάσε το χέρι μου, άνοιξε τόπο, στρώσε παιγνίδι, κάνε μου χώρο, απλώνει σκοτάδι πίσω απ’ τη πόρτα, τραύμα η νύχτα, πάλι πρωί, πάλι ελπίδα, το πρώτο σου χάδι πίσω απ’ την πόρτα, τώρα με νιώθεις, πίσω απ’ τη πόρτα η γιορτή ξεκινάει και η πόρτα κλειστή, Λαθραία Ζωή].
Άκρως ικανοποιημένος και ο σκηνοθέτης από το εγχείρημα, δηλώνει ότι βρήκε το θεατρικό δρόμο που θέλει να βαδίσει.
«Αυτή ήταν η αφετηρία. Θεωρώ ότι πηγαίνει το θέατρο αλλού και με καλύπτει, περισσότερο από τη σκηνή. Άλλωστε η συμμετοχή του καλλιτέχνη πρέπει να είναι διαφορετική».
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Στάθης Γράψας οργάνωσε το 2000 στο Βελιγράδι θεατρική ομάδα με ορφανά και άστεγα παιδιά και ειδικεύτηκε στο Λονδίνο στην προετοιμασία παραστάσεων σε νοσοκομεία και αναμορφωτήρια.
Πώς διασκέδασαν συγγραφέας, σκηνοθέτης και ηθοποιοί μετά την παράσταση; Με ένα φιλικό ποδοσφαιρικό αγώνα, αφού η μπάλα, εξακολουθεί να είναι η άλλη αγαπημένη του Στάθη Γράψα.
Το «ανοικτό μάθημα» με τα πολλαπλά μηνύματα, καλύφτηκε από πολλές Αθηναϊκές εφημερίδες.