Η νοτιότερη και μεγαλύτερη των Σποράδων, η Σκύρος, συνδυάζει δύο νησιά σε ένα: το νότιο τμήμα της, βραχώδες, αφήνει μια γεύση από Κυκλάδες, ενώ το καταπράσινο βόρειο κομμάτι της δίνει το πραγματικό γεωγραφικό στίγμα.
Σκύρος είναι ένα νησί που μπορεί να περηφανεύεται για πολλά πράγματα: μακρά ιστορία, ολοζώντανη λαϊκή παράδοση, μοναδικά στον κόσμο αλογάκια, ένα τοπίο ξεχωριστό, μία ατμόσφαιρα ιδιαίτερη. Σε κερδίζει με όλα αυτά μαζί, αλλά και με κάτι ακόμα: τους ανθρώπους της.
Η εξερεύνηση της Χώρας αρχίζει από την πλατεία της Αιώνιας Ποίησης, όπου από το 1931 στέκει το άγαλμα του Βρετανού ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ, ο οποίος πέθανε εδώ το 1915 – λέγεται πως μοντέλο για το άγαλμα ήταν ο Αλέξανδρος Ιόλας! Ο οικισμός αγκαλιάζει έναν πανύψηλο βράχο, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το Κάστρο, με το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, προστάτη του νησιού. Σκαρφαλώνοντας τα σοκάκια, ανακαλύπτεται ολάνθιστους κήπους με κληματαριές, ξύλινες βεράντες με περίτεχνα κάγκελα, μικρές αυλές με βοτσαλωτά ψηφιδωτά, ζωηρές πινελιές που διαφοροποιούν την κατά τ’ άλλα ολόλευκη κυκλαδίτικη αισθητική της Χώρας. Εν τέλει, μπορεί να φτάνεις ασθμαίνοντας στην είσοδο του Κάστρου, αλλά αυτό που σε περιμένει εκεί είναι κάτι παραπάνω από ανταμοιβή: είσαι τόσο ψηλά, που νομίζεις πως αιωρείσαι πάνω από τις κατάλευκες ταράτσες και το Αιγαίο. Δυστυχώς, η είσοδος στο Κάστρο και στο μοναστήρι απαγορεύεται, εξαιτίας των ζημιών που προκάλεσε ένας πρόσφατος σεισμός. Ωστόσο, λίγα μέτρα χαμηλότερα, βρίσκεται ένα πλάτωμα με ξύλινα παγκάκια που ενδείκνυται για ρομαντική ανατολή ή μια ανάσα από την ανάβαση.
Περπατώντας στη Χώρα, οι γνωριμίες με τον φιλικότατο κόσμο είναι φιλικές και οι σκυριανοί έτοιμοι να σου μιλήσουν για την ιστορία του νησιού και τους ήρωές του.
ΣΤΙΣ ΕΞΟΧΕΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ
Έξω από τη Χώρα διάσπαρτα στις πλαγιές, πέτρινα κτίσματα, οι «κατούνες», τα μαντριά δηλαδή, που έδωσαν και το όνομά τους στην περιοχή – λογικό, αφού η Σκύρος είναι κατεξοχήν κτηνοτροφικό νησί και έχει παντού κατσίκες και πρόβατα! Ένας καταπράσινος κάμπος ανοίγεται μπροστά στον επισκέπτη που κατευθύνεται στον αρχαιολογικό χώρο στο Παλαμάρι, έναν από τους σπουδαιότερους προϊστορικούς οικισμούς του Αιγαίου. Ήξεραν τι έκαναν οι πρόγονοι, απολάμβαναν την εκπληκτική θέα στο Αιγαίο, γαλάζιο έως εκεί που φτάνει το μάτι – και απόλυτη ηρεμία.
Το βορειοδυτικό τμήμα της Σκύρου είναι καλυμμένο, μέχρι τις λαχταριστές αμμουδερές παραλίες του, από ένα απρόσμενα πυκνό πευκοδάσος. Πέρυσι, πλήρωσε κι αυτό το τίμημα της πυρκαγιάς. Ευτυχώς γλίτωσε με μικρές απώλειες, αλλά το θέαμα παραμένει πένθιμο. Κοντά στην (απίστευτη) παραλία Άγιος Πέτρος είναι η ταβέρνα του Τάκη και της Πόπης Μαυρίκου, μία από τις καλύτερες στο νησί. Κτηνοτρόφοι, διατηρούν τις παραδοσιακές τεχνικές σε όλη τη διαδικασία – ακόμη και το άρμεγμα το κάνουν με τα χέρια.
Τα σκυριανά αλογάκια βρίσκονται στο οροπέδιο Άρι, στο νότιο τμήμα του νησιού, στο λεγόμενο Βουνό. Εδώ το τοπίο μοιάζει άγονο και βραχώδες, αλλά τα φαινόμενα απατούν: οι μικροσκοπικοί θάμνοι με τα αλλόκοτα σχήματα είναι στην πραγματικότητα αγριελιές, σφεντάμια και πουρνάρια, αλλά οι αμέτρητες κατσίκες της περιοχής τα μετατρέπουν σε… μπονσάι.
Το οροπέδιο Άρι φιλοξενεί έναν εποχικό νερόλακκο, όπου ξεδιψούν τα αλογάκια το χειμώνα. Ευτυχώς, ο νερόλακκος είναι ακόμα γεμάτος, έτσι έχουμε πολλές πιθανότητες να πετύχουμε αλογάκια στο φυσικό τους περιβάλλον. Και τότε, στο βάθος, μια αλογοπαρέα χώνεται σε μια πυκνή συστάδα δέντρων – επικρατεί ενθουσιασμός.
Η παράλια, στο Αχίλλι είναι η στενή λωρίδα γης που ενώνει το βόρειο με το νότιο τμήμα. Η Θέτιδα είχε κρύψει τον Αχιλλέα στη Σκύρο, στην περιοχή αυτή, μεταμφιεσμένο σε κορίτσι, ώσπου τον ανακάλυψε ο Οδυσσέας. Άλλη μεγάλη εμπειρία για τον ξένο είναι η Διατρυπτή: μια γαλαρία που έχει λαξέψει η θάλασσα στο βράχο, βάφοντάς τον με ό,τι χρώμα βάζει ο νους σας. Το καλύτερο είναι ότι μπορείς να κολυμπήσεις από τη μια άκρη στην άλλη – δεν έχει πάνω από 30 μ. μήκος και τα νερά είναι απλώς υπέροχα!
Στη Χώρα, υπάρχει το πιο φημισμένο ίσως προϊόν της Σκύρου, τα ξυλόγλυπτα έπιπλά της. Βρισκόμαστε στο κατάστημα – και εργαστήρι – του Γιώργου Ανδρέου, ενός αυθεντικού τεχνίτη της σκυριανής παράδοσης.
Το Μουσείο Φαλτάιτς, ένα από τα πρώτα λαογραφικά μουσεία της χώρας, που μετράει 45 χρόνια παρουσίας, από το 1964 (Τ/22220-91.232, www.faltaits.gr/greek/museum.htm). Με το που μπαίνεις σε αυτό το πανέμορφο αρχοντικό, σε αγκαλιάζει μια σπάνια θαλπωρή. Ίσως να οφείλεται στην περίσσια αγάπη και στο μεράκι με τα οποία το ζεύγος Φαλτάιτς έστησε αυτό το μουσείο, που περηφανεύεται και για σπάνια εκθέματα, όπως η Προκήρυξη της Επανάστασης του ’21 ή χειρόγραφα του Παπαδιαμάντη. Πιο πολύ όμως πρέπει να είναι αυτή η σπιτική ατμόσφαιρα που προκύπτει μέσα από την αναπαράσταση του σκυριανού σπιτιού – μόνο οι άνθρωποι λείπουν για να το κατοικήσουν! Ξεναγός μας ο Μάνος Οικονομάκης, ο οποίος μας εξηγεί τα σύμβολα της σκυριανής παράδοσης που κοσμούν τα περίφημα κεντήματα του νησιού: για παράδειγμα, ο κόκορας συμβολίζει την ανδρική γονιμότητα και οι γυναίκες τον κεντούσαν στα σεντόνια για την πρώτη νύχτα του γάμου.
