Το ανώτερο άκρο του ανθρώπινου σώματος, για χιλιάδες χρόνια τώρα, η Ελληνική γλώσσα το ονομάζει: η κεφαλή. Κατά την ελληνιστική και μεσαιωνική περίοδο, με κάποια συναισθηματική σμίκρυνση, κατέληξε να ονομάζεται: το κεφάλι. Φυσικά, η κεφαλή, αλλά και το κεφάλι, περιλαμβάνει πρώτα το κρανίο με τα μάτια, τα αυτιά, τη μύτη, το στόμα και για το εσωτερικό περιεχόμενο δημιουργήσαμε μία νέα λέξη τον εγκέφαλο (δεν σημαίνει μέσα) δηλ. ό,τι έχει μέσα το κεφάλι. Είναι, όντως, άξιο μνείας ότι για το μέρος αυτό του σώματός μας συμπεριλάβαμε και τα τρία γένη: Ο εγκέφαλος, η κεφαλή και το κεφάλι. Άρα, το πιο σπουδαίο μέρος και άκρο του σώματός μας αυτονομάστηκε έτσι ελληνικότατα. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι τη λέξη την πήραμε από άλλους, ούτε μάς την χάρισαν άλλοι (για ποιο λόγο;), αλλά την κάναμε μόνοι μας και πάλι μόνοι μας. Βρήκαμε τρόπους να την απαθανατίσουμε με το ελληνικό αλφάβητο, το οποίο συνέλαβε κάποιος ελληνικός εγκέφαλος και από αυτή τη σύλληψη προήλθε ο πολιτισμός του οποίου η πιο σταθερή βάση είναι η γλώσσα και το αλφάβητο.
Η λέξη κεφαλή μάς χάρισε πάμπολλες λέξεις υψηλής σπουδαιότητας και χρήσης. Η πλαστικότητά τους μπορεί να μάς χαρίζει συνέχεια νέες λέξεις νέων ιδεών και αποχρώσεων. Ας αναφέρουμε μόνο μερικές από αυτές. Η χρηματική περιουσία ονομάστηκε κεφάλαιο: Εγώ βάζω το κεφάλαιο και συ την επιχειρηματική εμπειρία. Το κεφάλαιο στην τράπεζα, τα αμοιβαία κεφάλαια, τα κεφάλαια ενός βιβλίου, το «Κεφάλαιο» του Μαρξ και τόσα και τόσα άλλα. Αυτός που έχει πολλά λεφτά ονομάστηκε κεφαλαιοκράτης – όπως δημοκράτης – και τα πολλά κεφάλαια που στηρίζουν τη λειτουργία του οικονομικού – αλλά και κοινωνικού – συστήματος ονομάστηκε ελληνοπρεπώς ως κεφαλαιοκρατία. Με λίγη λατινογενή προφορά έγινε καπιταλισμός με ελληνική κεφαλή και κατάληξη. Ο πόνος του κεφαλιού έγινε κεφαλαλγία, η μεγάλη πηγή και νερομάνα έγινε κεφαλάρι και το πολύ μεγάλο χωριό έγινε Κεφαλοχώρι.
Επίσης, το κεφάλι μάς έδωσε και περιεκτικότατες και εύχρηστε εκφράσεις όπως: κάνω του κεφαλιού μου, κόβω το κεφάλι μου, πάει να σπάσει το κεφάλι μου, δουλεύει και δεν σηκώνει κεφάλι, δεν γνωρίζει κεφάλι, χτυπώ το κεφάλι μου, τρώω το κεφάλι μου (!), το ψάρι βρομάει από το κεφάλι, έβαλε γκολ με κεφαλιά και πολλά-πολλά άλλα. Σας τα είπα όλα όσα μου ήρθαν στο κεφάλι και τα ώρα… έχω ήσυχο το κεφάλι μου. Πράγματι, η λέξη είναι παραγωγικότατη – κατεβάζει πολλά το κεφάλι όταν το ακονίσεις – και πλάθεται – σε δεκάδες άλλες ελληνικές λέξεις που μόνοι μας μπορείτε να βρείτε και να δημιουργήσετε. Αποδεικνύεται ότι είναι λέξη δική μας, ελληνικότατη.
Τώρα ας δούμε πώς η λέξη μας μπήκε στην κεφαλαιοαγορά των ξένων γλωσσών. Στα Λατινικά έγινε caput. Πώς αλλιώς να την γράψουν οι Λατίνοι, που ούτε κ, αλλά ούτε φ είχαν; Όταν τους τα δώσαμε δεν τα ήθελαν. Λένε τα Λατινικά λεξικά: caput=connected with Greek κεφαλή=Head. Αλλά και το Head λένε πάλι τα λεξικά from Greek κεφαλή. Τα παράγωγά τους, όμως, δεν είναι τόσο ομαλά όπως στα ελληνικά. Το κεφάλαιο έγινε capital και από εδώ έχουμε: Capitalism, capitalist, capital punishment, με δεκάδες άλλες αποχρώσεις. Ο ναός του Διός στη Ρώμη ονομάστηκε Capitolium και η Βουλή των ΗΠΑ βρίσκεται στο Capitol Hill. Η κεφαλαιοποίηση έγινε capitalization και ο κεφαλικός φόρος capitation και η συνθηκολόγηση capitulation. Το κεφάλαιο σε ένα βιβλίο έγινε στα Αγγλικά από εδώ Chapter και ο αρχηγός/κεφαλή έγινε Captain και εμείς έτσι κάναμε τον καπετάνιο. Από εδώ έγινε και το ρήμα achieve (φέρνω στο κεφάλι)=κατορθώνω. Επίσης, το capital ως περιουσία μας έδωσε το cattle=τα ζωντανά και η κινητή περιουσία έγινε chattels. Επίσης, η κεφαλή στο μαγειρείο ή στην κουζίνα έγινε chef και από την ίδια ρίζα έγινε και ο chief=ο αρχηγός, ακόμη και το handkerchief=μαντήλι!
Όπως βλέπουμε εδώ, το κεφάλι ηγείται, ως άξιος επικεφαλής, της πληθώρας αυτών των λέξεων σε όλες τις γλώσσες. Χρειάζεται όμως και η φαντασία. Και αυτήν ακόμη ο Κικέρωνας την εισήγαγε στη Λατινική. Δεν έκανε του κεφαλιού του. Η ελληνική γλώσσα τον οδήγησε!
