Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου η διεθνής κοινότητα υποτίθεται ότι στρέφει την προσοχή της σε δύο θεσμούς που καθιέρωσε ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για δύο αλληλένδετα κοινωνικά φαινόμενα.

Ο πρώτος θεσμός αφορά την Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού*, με ημερομηνία την 16η Οκτωβρίου. Κύριος στόχος του θεσμού αυτού είναι ο περιορισμός της πείνας στον Πλανήτη μας.

Ο δεύτερος θεσμός είναι γνωστός ως Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας, με ημερομηνία την 17η Οκτωβρίου. Για το 2010 ο ΟΗΕ καθόρισε το θέμα «Στόχος οι  αναπτυξιακοί στόχοι της Χιλιετίας: Να βοηθήσουμε τους φτωχότερους από τους φτωχούς».

Αλληλένδετοι, όπως βλέπουμε, οι δύο θεσμοί, και προφανώς γι’ αυτό ο ΟΗΕ καθόρισε δύο συνεχόμενες ημερομηνίες για να στρέψει η ανθρωπότητα την σκέψη της, αλλά και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα, για την ανακούφιση των συνανθρώπων μας που υποσιτίζονται και είναι εγκλωβισμένοι στη φτώχεια.
Και όμως, και οι δύο ημερομηνίες πέρασαν απαρατήρητες. Καμιά μνεία από τα μέσα ενημέρωσης, εκτός από τα ψιλά γράμματα σε κάποιες εφημερίδες. Ούτε και εξαγγελίες από τις κυβερνήσεις, και τους αρμόδιους μη κρατικούς οργανισμούς.

Εμείς, πιασμένοι στα πλοκάμια του καταναλωτισμού**, και υπό την επήρεια του άκρατου ευδαιμονισμού, που έχει καταστεί το όπιο της σύγχρονης κοινωνίας, οδεύουμε στο δρόμο της αυτοκαταστροφής.

Σε 2 δισεκατομμύρια υπολογίζονται οι άνθρωποι που υποσιτίζονται και σε πάνω από 800 εκατομμύρια εκείνοι που υποφέρουν από την πείνα. Όταν λάβουμε υπόψη πως ο παγκόσμιος πληθυσμός ανέρχεται στα 6,7 δισεκατομμύρια, διαπιστώνουμε πως κοντά στο ένα τρίτο υποσιτίζεται, και το 12% μαστίζεται από την πείνα και την ανέχεια, και αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των ανθρώπων ζει σε υπανάπτυκτες χώρες.
Όλως παραδόξως, και στις ανεπτυγμένες χώρες ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων τους έχει προβλήματα υγείας. Όμως στην περίπτωση αυτή η κύρια αιτία είναι η υπερκατανάλωση αγαθών, με αποτέλεσμα την παχυσαρκία.

Η διατροφική ανασφάλεια, και οι άθλιες συνθήκες υγιεινής που επικρατούν στις υπανάπτυκτες χώρες, εκτός από την ατομική δυστυχία που προξενούν, έχουν και κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις.

Οι επιπτώσεις αυτές, συνέπεια της δυσλειτουργίας των κοινωνικών θεσμών και της αστάθειας των πολιτικών καθεστώτων, δεν περιορίζονται μόνο στις φτωχές χώρες, αλλά επεκτείνονται και στις υπόλοιπες διαμέσου των πολιτικών και οικονομικών προσφύγων από τη μια, και των εσωτερικών συρράξεων από την άλλη, τις οποίες οι ανεπτυγμένες χώρες καλούνται να καταπνίξουν.

Παράλληλα, ο συνεχώς αυξανόμενος πληθυσμός σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά ιδιαίτερα στις υπανάπτυκτες χώρες, και η αλόγιστη τάση για κατανάλωση υλικών αγαθών θέτουν την ανθρωπότητα προ ενός αδήριτου διλήμματος: ή λαμβάνονται άμεσα και δραστικά μέτρα για τη σταθεροποίηση, αν όχι τη μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού, και τον έλεγχο της υπερκατανάλωσης στις ανεπτυγμένες χώρες, ή σε λίγες δεκαετίες βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την ανεπάρκεια των ειδών διατροφής και την σταδιακή εξάντληση των φυσικών πόρων.

ΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕΣ

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των δημογράφων, το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει τα 9,3 δισεκατομμύρια, από 6,7 δισεκατομμύρια που είναι τώρα. Με άλλα λόγια, μέσα σε 40 χρόνια θα σημειώσει αύξηση κατά 38%.

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο Πλανήτης μας θα μπορεί να θρέψει τα 9,3 δισεκατομμύρια ανθρώπων που θα ζουν σ’ αυτόν το 2050.
Οι ειδικοί επιστήμονες υπολογίζουν πως για να εξασφαλισθεί η σωστή διατροφή για τον παγκόσμιο πληθυσμό των 9,3 δισεκατομμυρίων το 2050, η παγκόσμια αγροτική παραγωγή θα πρέπει να διπλασιασθεί, με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Διαθέτει όμως ο Πλανήτης τους παραγωγικούς πόρους για την επίτευξη αυτού του στόχου;
Μια απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι πως ο άνθρωπος, με την επινοητικότητα και ευρηματικότητα που διαθέτει, βρίσκει λύσεις και στα πιο δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Για παράδειγμα, τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα δίνουν αυξημένη παραγωγή κατά καλλιεργήσιμο στρέμμα. Ήδη καλλιεργούνται σε χώρες με μεγάλους πληθυσμούς, όπως η  Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Όμως και πάλι, εν όψει του γεγονότος ότι οι καλλιεργήσιμες περιοχές του Πλανήτη μας είναι περιορισμένες, τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα δεν αποτελούν διατροφική πανάκεια.
Εκτός του ότι οι καλλιεργήσιμες περιοχές δεν είναι απεριόριστες, υπάρχει και ο αβέβαιος παράγοντας των κλιματικών αλλαγών, που θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τα γεωργικά προϊόντα.

Από τη μια η θέρμανση της ατμόσφαιρας θα μπορούσε να βελτιώσει τις αποδόσεις σε χώρες με ψυχρό κλίμα, όπως ο Καναδάς, η Ρωσία και η βόρεια Κίνα. Από την άλλη όμως θα μειώσει την παραγωγή στην Βραζιλία, στην Αφρική και στην Αυστραλία. Και να μην ξεχνάμε τις καταστροφές που προξενούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αποτέλεσμα της θέρμανσης της ατμόσφαιρας. Πρόσφατο παράδειγμα είναι οι άνευ προηγουμένου πλημμύρες στο Πακιστάν. Επιπλέον, μεγάλες περιοχές του Μπαγκλαντές, και άλλων παραθαλάσσιων χωρών με χαμηλό υψόμετρο, ενδέχεται να κατακλυσθούν από το ανερχόμενο επίπεδο των ωκεανών, το οποίο υπολογίζεται πως μπορεί να ανέλθει μέχρι ένα μέτρο ως το τέλος του 21ου αιώνα.
Πρόσφατα η Παγκόσμια Τράπεζα κάλεσε 800 επιστήμονες από όλο τον κόσμο να μελετήσουν το μοντέλο για την παραγωγή γεωργικών προϊόντων που πρέπει να εφαρμοστεί, εν όψει του διατροφικού προβλήματος.

Το μοντέλο που επινόησαν οι επιστήμονες ονομάσθηκε agroecology, (αγροοικολογία), από τις ελληνικές λέξεις αγρός και οικολογία. Με αυτό οι επιστήμονες θέλουν να τονίσουν πως το μόνο βιώσιμο μοντέλο για τα γεωργικά προϊόντα είναι εκείνο που θα έχει μεν αυξημένες αποδόσεις, αλλά χωρίς να πλήττει τα οικοσυστήματα, με άλλα λόγια το περιβάλλον.

Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυξημένη γεωργική παραγωγή σημαίνει μεγαλύτερη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και εντομοκτόνων, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά το περιβάλλον, αλλά και την υγεία μας.

Δύο περιοριστικοί παράγοντες για την συνεχιζόμενη αύξηση της γεωργικής παραγωγής είναι το νερό και η ανάγκη για την καλλιέργεια βιοκαυσίμων.
Ήδη, η ανυδρία σε μεγάλες περιοχές της Αφρικής αποτελεί μέγιστο πρόβλημα. Στεφθείτε ποια θα είναι η κατάσταση στα μέσα του αιώνα μας, όταν υπολογίζεται πως ο πληθυσμός της Αφρικής θα διπλασιασθεί.

Και η Αυστραλία δεν βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση, αν κρίνουμε από μια πρόσφατη έκθεση, σύμφωνα με την οποία οι ποσότητες του νερού από τους ποταμούς Μάρεϋ και Ντάρλινκ που διατίθενται για γεωργική παραγωγή θα μειωθούν, για να διατεθεί περισσότερο νερό για τα οικοσυστήματα κατά μήκος των ποταμών αυτών.

Ο ΥΠΕΡΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ

Ένας άλλος περιοριστικός παράγοντας είναι η αυξανόμενη ανάγκη για την καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιοκαυσίμων, όπως η αιθανόλη, που χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της βενζίνης.

Όπως είναι γνωστό, τα κοιτάσματα πετρελαίου θα εξαντληθούν σε λίγες δεκαετίες. Ήδη, σε πολλές χώρες στην βενζίνη προσθέτουν αιθανόλη, η οποία παράγεται από γεωργικά προϊόντα, όπως το καλαμπόκι και τα ζαχαρότευτλα.

Με την εξάντληση του πετρελαίου, τεράστιες ποσότητες τέτοιων γεωργικών προϊόντων θα διατίθενται για την παραγωγή αιθανόλης, με αποτέλεσμα τα προϊόντα αυτά να μην είναι διαθέσιμα ως τροφή για τους ανθρώπους.

Και δεν θα είναι μόνο η μείωση στην ποσότητα των τροφίμων, αλλά και το κόστος τους θα εκτιναχθεί στα ύψη. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου τα τελευταία χρόνια μεγάλες ποσότητες καλαμποκιού διατίθενται για την παραγωγή αιθανόλης, το κόστος του καλαμποκιού σχεδόν διπλασιάστηκε. 
Ενδιαφέρον, για το θέμα αυτό, παρουσιάζουν οι ακόλουθες απόψεις του κ. Θεόδωρου Π. Λιανού,  Καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στην αθηναϊκή εφημερίδα Το Βήμα (31/08/2008):
«Ο υπερπληθυσμός αποτελεί σήμερα το κύριο πρόβλημα της ανθρωπότητας για το οποίο πρέπει άμεσα να βρεθεί λύση, δηλαδή τρόποι όχι σταθεροποίησης, αλλά μείωσης του πληθυσμού. Βέβαια, το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και η λύση του πρέπει να είναι παγκοσμίως αποδεκτή και εφαρμόσιμη. Φυσικά, η μείωση του πληθυσμού δεν θα λύσει αυτομάτως τα προβλήματα του κόσμου. Θα χρειαστούν πολλά πρόσθετα βήματα και ανατροπές του παγκοσμίου πολιτικο-οικονομικού και θρησκευτικού status quo. Ωστόσο είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό, ότι χωρίς τη μείωση του πληθυσμού η βελτίωση των όρων διαβίωσης των ανθρώπων είναι μάλλον απίθανη, ενώ η χειροτέρευση σχεδόν βέβαιη».

Μέχρι σήμερα η Κίνα είναι το μόνο κράτος στον κόσμο, που έχει λάβει μέτρα κατά του υπερπληθυσμού, επιτρέποντας στα ζευγάρια να αποκτήσουν μόνο ένα παιδί.
Όπως θα δούμε την ερχόμενη εβδομάδα, ο υπερπληθυσμός δεν δημιουργεί μόνο προβλήματα διατροφής, αλλά ευθύνεται και για την σταδιακή εξάντληση των φυσικών πόρων του Πλανήτη μας, σε βαθμό που σε λίγες δεκαετίες δεν θα επαρκούν για τις ανάγκες του.

Σημειώσεις
*Επισιτισμός. Εφοδιασμός με τρόφιμα.
**Καταναλωτισμός. Η τάση για απεριόριστη κατανάλωση, ή έμφαση στην κατανάλωση αγαθών, η οποία υποστηρίζεται από τη διαφήμιση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.