Σε εκδήλωση που θα γίνει την Παρασκευή, 12 Νοεμβρίου, στο Ελληνικό Μουσείο Μελβούρνης, θα τιμηθεί ο καθηγητής, Michael Osborne, πρώην πρύτανης του πανεπιστημίου La Trobe και θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου που εκδόθηκε προς τιμήν του με γενικό τίτλο «Φιλαθηναίος».
Η έκδοση αυτή παρουσιάστηκε πρόσφατα και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σε τιμητική εκδήλωση προς τιμήν του M. Osborne.
Μεταξύ των ομιλητών ήταν και ο πρώην πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο οποίος κατέθεσε και τα ακόλουθα:
«Συνάδελφοι, μαθητές και φίλοι, με πρωτοβουλία τού Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, τιμούμε σήμερα τον καθηγητή Κλασικών Σπουδών και πρώην Πρύτανη τού Πανεπιστημίου La Trobe της Μελβούρνης, κ. Michael Osborne. Πρόκειται για μια προσωπικότητα ευρύτερης ακτινοβολίας, για έναν πραγματικά δημιουργικό νου, ο οποίος έχει παραγάγει σπουδαίο έργο απ’ όπου κι αν επέρασε και ο οποίος έχει συνδέσει το όνομά του με τη μελέτη και τη διάδοση τού ελληνικού πολιτισμού στο εξωτερικό.
Τον καθηγητή Μichael Osborne τιμούμε, πρώτον, για τη συμβολή του στην επιστήμη. Ιδιαίτερα για τη συμβολή του στον χώρο της αρχαίας ιστορίας και στον τομέα της επιγραφικής. Ειδικοί θα μιλήσουν σήμερα γι’ αυτή την προσφορά σε σχέση και με το περιεχόμενο τού τιμητικού τόμου. Εγώ θα περιοριστώ σε μερικές νύξεις για το έργο και την προσφορά του.
Εν πρώτοις, είναι ευρύτατα γνωστό το έργο του Naturalization in Athens, το οποίο αποτελεί έργο αναφοράς για το θέμα της πολιτογράφησης στην αρχαία Αθήνα. Εκεί, σε 4 τόμους που έχουν εκδοθεί από τη Βασιλική Ακαδημία τού Βελγίου το 1983, ο καθηγητής Osborne έχει συγκεντρώσει στον α΄ τόμο ένα μεγάλο corpus ψηφισμάτων τα οποία αναφέρονται στην πολιτογράφηση. Έχει συγκεντρώσει σχόλια, έχει συγκεντρώσει τις πηγές και τις μαρτυρίες και έχει αναλύσει τη λειτουργία και τη διαδικασία της πολιτογράφησης στην αρχαία Αθήνα με αναφορά στην πολιτική ιστορία των Αθηνών από τους κλασικούς μέχρι τους όψιμους ελληνιστικούς χρόνους. Πρόκειται για μια διαδικασία αθηναιοποίησης (όπως λέμε σήμερα ελληνοποίησης), της οποίας τους όρους μελετά, αναλύει και σχολιάζει διά μακρών ο καθηγητής Osborne.
Ένα δεύτερο μεγάλο έργο του είναι το Lexicon of Greek Personal Names (1994). Ο δεύτερος τόμος – πρόκειται για μία σειρά που εκδίδουν οι Fraser και Mathews – αφορά την Αττική και τα ονόματα των Αθηναίων πολιτών. Το έργο αυτό έχει διττό χαρακτήρα: είναι προσωπογραφία και ταυτόχρονα ονομαστικόν. Αποτελεί ένα ονοματολογικό λεξικό, όπου έχει συγκεντρώσει 7.000 ονόματα. Ψάχνοντας αυτά τα λήμματα, βρήκα – πράγμα που εγώ τουλάχιστον δεν γνώριζα – ότι στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν 195 Αθηναίοι με το όνομα Σωκράτης, υπήρχαν 150 με το όνομα Πάμφιλος κ.λπ. Όλα αναφέρονται με χρονολογίες που αντλούνται από τις πηγές. Πρόκειται για ένα έργο αναλυτικό, προσωπογραφικό, το οποίο είναι απαραίτητο για κάθε προσέγγιση ιστοριογραφική, καθώς περιλαμβάνονται εκεί όλοι οι Αθηναίοι πολίτες.
Ένα τρίτο έργο τού καθηγητή Osborne (συνοδευτικό του προηγούμενου) είναι το The Foreign Residents of Athens. Αναφέρεται στους μετοίκους των Αθηνών. Έχει εκδοθεί στο Leuven το 1996 (στα Studia Hellenistica) και καταλαμβάνει έκταση 479 σελίδων. Ήδη ο καθηγητής κ. Osborne, σε συνεργασία με τον ιστορικό κ. Byrne, ετοιμάζει μια τρίτη έκδοση των περίφημων Inscriptiones Graecae των Αθηναίων τού 3ου αιώνα.
Το έργο του κ. Osborne, γενικά, θα έλεγα ότι είναι θηριώδες σε όγκο και θαυμαστό για τον μόχθο τού ερευνητή. Κι ένα απλό κοίταγμα στο υλικό με το οποίο έχει δουλέψει ο κ. Οsborne πείθει ότι το έργο του μόνο με τολμηρά εγχειρήματα λεξικογραφίας μπορεί να συγκριθεί. Διότι αυτό που κάνει ο κ. Osborne είναι αυτό που έχει πει ο Άνθιμος Γαζής στο λεξικό του: «ἄλλοις ὑπηρετῶν ἀναλίσκομαι». Είναι ένα έργο υποδομής, που βοηθεί όλους τούς άλλους να το αξιοποιήσουν στην έρευνά τους. Σ’ αυτή του την προσπάθεια ο κ. Osborne, όπως είναι αναμενόμενο, έχει καταφύγει στις υπηρεσίες της σύγχρονης τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών, που μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ έργα αυτού τού περιεχομένου.
Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού πήρε την πρωτοβουλία να τιμήσει τον καθηγητή κ. Osborne και για τη μεγάλη συμβολή του στα ανθρωπιστικά γράμματα, στις κλασικές σπουδές. Ο κ. Osborne προσπάθησε να καλλιεργήσει την άποψη ότι οι σπουδές σ’ ένα πανεπιστήμιο δεν είναι απλώς ό,τι αποκαλείται μ’ έναν αγγλικό όρο training, δεν μπορεί να είναι απλή «κατάρτιση»! Είναι πάνω από όλα παιδεία, είναι καλλιέργεια της σκέψης, της κρίσης, τού πνευματικού ορίζοντα και της ευαισθησίας τού επιστήμονα. Αυτό, άλλωστε, είναι το πρότυπο των σπουδών στην ελληνική αρχαιότητα αλλά και το πρότυπο των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Τα πανεπιστήμια δεν είναι επαγγελματικές σχολές! Ο καθηγητής Osborne υποστηρίζει ακόμη ότι όλοι οι κλάδοι επιστήμης που περνάνε από το Πανεπιστήμιο θα έπρεπε να έχουν μια επαφή με τα κλασικά γράμματα, με τα κλασικά κείμενα. Καταλαβαίνουμε τη σημασία που έχουν αυτές οι θέσεις τού κ. Osborne, επίσημα διακηρυγμένες και στην πράξη εφαρμοσμένες. Δείχνουν μια πνευματική παρρησία, μια τόλμη που εμείς – στον τόπο που γέννησε αυτές τις συλλήψεις – διστάζουμε να τις υποστηρίξουμε.
Ο κ. Osborne ανέπτυξε επίσης μια σπάνια δραστηριότητα γι’ αυτό που λέμε διεθνή συνεννόηση και συνεργασία στην Ανώτατη Παιδεία. Συνέδεσε μεταξύ τους και πέρασε ένα πνεύμα συνεργασίας (ανταλλαγής διδασκόντων και φοιτητών, εφαρμογή κοινών ερευνητικών και διδακτικών προγραμμάτων) σε πολλά διαφορετικά πανεπιστήμια, με πανεπιστήμια της Αυστραλίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας, νησιών τού Ειρηνικού και πανεπιστήμια της Ευρώπης. Τα λέω αυτά για να δείξω το εύρος της εποπτείας και μαζί την ευρύτητα του πνεύματος του τιμώμενου καθηγητή.
Όμως το ΕΙΠ τιμά τον καθηγητή κ. Osborne και για έναν άλλο λόγο, για τη συμβολή του στον Ελληνισμό και στην Ελλάδα. Δεν θα αναφέρω μόνο τον αγώνα που έχει κάνει για την επιστροφή των γλυπτών τού Παρθενώνος στη χώρα μας. Θα αναφέρω την ίδρυση τού «Κέντρου Επιγραφικής και Προσωπογραφίας», που ίδρυσε στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και μετέφερε στο Πανεπιστήμιο La Trobe της Μελβούρνης. Θα αναφέρω ότι ίδρυσε δύο έδρες Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο La Trobe, μία για διδασκαλία και μία για έρευνα. Και θα αναφέρω επίσης την ίδρυση και ενίσχυση τού «Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Μελέτης τού Απόδημου Ελληνισμού» (Ε.Κ.Ε.Μ.Ε.), το οποίο, υπό την εμπνευσμένη διεύθυνση τού καθηγητού κ. Τάμη, απετέλεσε τον πιο σημαντικό ερευνητικό φορέα μελέτης της ιστορίας και της δραστηριότητας των Ελλήνων μεταναστών στις διαφόρους ηπείρους (με εξαίρεση την Ευρώπη) με θαυμαστό αρχειακό υλικό και πλήθος εκδιδομένων έργων.
Η αγάπη και η στήριξη των Ελλήνων και τού Ελληνισμού εκ μέρους του κ. Osborne είναι γνωστή σε όλους όσοι τον γνωρίζουν.
Έχει ζήσει και έχει επί χρόνια διεξαγάγει ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά. Μιλάει τα Ελληνικά – τώρα μπορεί να τα έχει ξεχάσει κάπως – και παραμένει ένας «φλογερός εραστής» της χώρας μας.
Δικαίως, λοιπόν, και το Πανεπιστήμιο Αθηνών τον ετίμησε στο παρελθόν με τον τίτλο τού επιτίμου διδάκτορος και οι φίλοι, συνάδελφοι και μαθητές του τον τιμούν σήμερα μ’ έναν επίσημο τιμητικό τόμο που φέρει τον χαρακτηριστικό – και τόσο αληθινό – τίτλο «Φιλαθήναιος».
