Την πατέντα για το «παραπέτασμα» την έχει ο Ουίσντον Τσόρτσιλ. Είναι γλωσσικός εφευρέτης με πατέντα που λέμε. Η πατέντα όμως είναι ένα είδος πνευματικής ιδιοκτησίας και αξίζει – νομίζω – να προσεγγίσουμε το θέμα κλιμακωτά. Το ανέβασμα όμως της κλίμακας είναι πάντα κάπως επίμονο, αλλά οι καρποί βρίσκονται στο τελευταίο πάτωμα. Καλή ανάβαση λοιπόν.

Εν αρχή ην το ρήμα πετάννυμι. Στα Αγγλικά είναι «to spread out». Είναι πανάρχαιο και μέσα από συγκοπή, αναλογία και αφομοίωση πετασ=πετάσνυμι και τελικά έγινε πετάννυμι με δύο ν και απλά σημαίνει απλώνω. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια Ζ 45 περιγράφει πώς απλώνεται ο Όλυμπος και λέει: «αίθρη πέπταται ανέφελος». Οι Καζαντζάκης-Κακριδής αποδίδουν το στίχο στη σημερινή μας γλώσσα ποιητικότατα: «γαλήνη ατέλειωτη, κι ολόλευκη φεγγοβολή τον λούζει». Από αυτό το ρήμα έγινε το πέταλο (γιατί απλώνεται), η πέταση, το πέτασμα και το παραπέτασμα (=απλώνεται, υψώνεται). Τα Αγγλο-Λατινικά λεξικά λένε: Verb pateo from Greek πετάννυμι= to be open, to stand open, to lie open και Ελληνικά απλώνω. Τα ίδια Λεξικά παίρνουν ως βάση τη λέξη πατέντα/patent που ήρθε και σε μας από το pateo. Πατέντα σήμερα λέμε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας καθώς επίσης και το δικαίωμα εκμετάλλευσης της πρωτότυπης εφεύρεσης. Έχουμε όμως και τη μεταφορική σημασία: Αυτός είναι βλάκας με πατέντα, είναι δηλ. αναγνωρισμένος… βλαξ!

Από το patent τα αγγλόφωνα λεξικά καταγράφουν ως παράγωγες λέξεις όλες τις ακόλουθες: Compass=πυξίδα (δηλ. συν+πετάννυμι=συναπλώνω (;), expand=διαστέλλομαι, ξανοίγομαι, pace=βήμα, δρασκελιά, pail=(από την πατάνη)=flat dish,επίσης και το pancake=η τηγανίτα (που διαστέλλεται), pass=πέρασμα, διέλευση, passage=διάβαση, άπλωμα, ακόμη και το passport=διαβατήριο, pastime=απασχόληση, paten=(λένε from πατάνη)=δίσκος, surpass=ξεπερνώ, υπερέχω, trespass=παραβίαση, καταπάτηση χώρου. Εάν δεν υπήρχε το πετάννυμι που γέννησε το pateo, δεν θα υπήρχαν όλες αυτές οι αγγλικές λέξεις.

Εδώ ταιριάζει να πούμε την παροιμία μας: «Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται». Δηλ. εάν πέσει κάτω η δρυς (το δέντρο/η βαλανιδιά) κάθε άνθρωπος παίρνει ξύλα από αυτήν ή αυτό. Έτσι όταν το πετάννυμι «απλώθηκε» στις άλλες γλώσσες, γέννησε όλες τις παραπάνω λέξεις. Επίσης αξιοσημείωτο είναι εδώ όταν «έπεσε» η δρυς στα Ελληνικά μάς έδωσε και τις παρακάτω λέξεις: δρυς, δόρυ, δρυμός αλλά και το δένδρο/δέντρο. Στη συγκριτική φιλολογία=comparative philology, λένε και τα εξής: από ομόριζο ουσιαστικό σκανδιναβικής αρχής, σχηματίστηκε επίσης το αγγλικό tree «δέντρο» ενώ από το γερμανικό trew (αμάρυρος τύπος)=σταθερός, αξιόπιστος, προήλθαν το γερμανικό treu και το αγγλικό true» (Μπαμπινιώτης, Ετυμολογικό Λεξικό σελ. 338). Έτσι οι Άγγλοι από το δένδρο που «έπεσε» πήραν το tree και true και truth και εμείς την αλήθεια την κάναμε από τη λήθη = η έλλειψη μνήμης και το στερητικό α. Άρα αλήθεια=όχι έλλειψη μνήμης. Τι είναι λοιπόν αλήθεια; Είναι μία μόνο ανθρώπινη σημασία, γιατί η φύση δεν χρειάζεται ούτε την αλήθεια, ούτε το ψέμα, αλλά ούτε και truth!

Τώρα ας έρθουμε στην πατέντα «παραπέτασμα» της οποίας πνευματικός πατέρας, όπως προειπώθηκε, είναι ο Τσόρτσιλ. Το 1945 τελείωσε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Εμάς όμως μάς άρεσε, ο πόλεμος τόσο πολύ, που τον συνεχίσαμε από το 1946-49. Τρομάρα μας! Εάν δεν είναι έτσι τότε ποια είναι η αλήθεια; Γιατί τον συνεχίσαμε; Στις 4 με 11 Φεβρουαρίου 1945 έγινε η περίφημη Διάσκεψη της Γιάλτας και ο κόσμος χωρίστηκε σε σφαίρες επιρροής από τους τρεις μεγάλους νικητές: Τσόρτσιλ, Ρούσβελ και Στάλιν. Η Ελλάδα ανήκε στην αγγλική ζώνη επιρροής. Τα κομμουνιστικά κράτη ήταν η άλλη. Ο Τσόρτσιλ στις 12 Μαΐου 1945 έστειλε ένα τηλεγράφημα στον Πρόεδρο Τρούμαν που έλεγε: «An iron curtain is drawn down upon their front». Μετάφραση: «Ένα σιδηρούν παραπέτασμα υψώνεται ενώπιον τους». Ο ίδιος στις 6-3-1946 σε ομιλία του επανέλαβε τον ίδιο χαρακτηρισμό: An iron curtain has descended across the Continent». «Ένα σιδηρούν παραπέτασμα έχει πέσει δια μέσου της Ηπείρου/Ευρώπης».

Έτσι ο πνευματικός πατέρας Τσόρτσιλ διαιώνισε το παραπέτασμα και καλλιεργήθηκε και από τις δύο πλευρές του παραπετάσματος η Ψυχρός Πόλεμος.