Το νέο Μουσείο Ακρόπολης – μόλις 200 μέτρα σ’ ευθεία γραμμή απέναντι από τον ιερό βράχο – (ναι, αυτός ο βράχος είναι ιερός για μας τους εραστές της αρχαίας ελληνικής ψυχής) αποτελεί πόλο έλξης για τον επισκέπτη. Μου έκανε εντύπωση το ότι ο σηκός του Παρθενώνα, η ζωφόρος και τα αετώματά του μεταφέρθηκαν νοερά μέσα στο Μουσείο, έχοντας τον ίδιο προσανατολισμό! (Σηκός είναι το εσωτερικό δωμάτιο αρχαίου ναού, μέσα στο οποίο υπήρχε το λατρευτικό άγαλμα του θεού ή της θεάς.)
Με λαχτάρα έτρεξα να δω το περιβόητο βίντεο του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, που δείχνει την ιστορία του Παρθενώνα. Όλοι θυμόμαστε το σκάνδαλο: Ο καθηγητής Δημήτριος Παντερμαλής είχε λογοκρίνει το εν λόγω βίντεο επειδή έδειχνε φιγούρες ρασοφόρων χριστιανών να σκαρφαλώνουν στα αετώματα του Παρθενώνα και να σφυροκοπούν ανελέητα τα γλυπτά του. Τελικά, αυτό που βλέπει ο επισκέπτης είναι ένα μικρό κομμάτι των δώδεκα δευτερολέπτων, το οποίο δείχνει κάποιους ρασοφόρους με λοστούς και σφύρες να καταστρέφουν τα ανεπανάληπτα έργα του Φειδία. Ε, κάτι είναι και αυτό!
ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΙΣ
Καθώς ξεναγούσα τις εγγονές μου στους αρχαιολογικούς χώρους, με ευχάριστη έκπληξη παρατήρησα ότι γίνονται κάποιες προσπάθειες αναστήλωσης των μνημείων. Συγκεκριμένα, στην αρχαία Δωδώνη (το αρχαιότερο μαντείο στην Ελλάδα) είδα μερικά καινούργια αρχιτεκτονικά μέλη να προστίθενται στον δεξιό αναλημματικό τοίχο του θεάτρου. Όμως το νέο υλικό δεν «δένει» με τον πωρόλιθο που χρησιμοποιήθηκε τότε για την κατασκευή του θεάτρου, των δημοσίων κτηρίων (Βουλευτήριο, Πρυτανείο κ.ά.) και των ναών.
Στους Δελφούς δεν είδα νέες, αξιόλογες αναστηλώσεις. Είδα όμως στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου καινούργιους κίονες να ορθώνονται δίπλα στο Άβατο (ή Εγκοιμητήριο) του ιερού, καθώς και σε άλλους παρακείμενους ναούς, οι οποίοι αρχίζουν τώρα ν’ αποκτούν ένα μέρος της παλιάς τους φυσιογνωμίας. Στην περίφημη Θόλο, απέναντι από το Άβατο, φαίνεται να γίνεται κάποια προσπάθεια ολικής αναστήλωσης. Δεν ξέρω αν το έργο αυτό προχωρήσει ενόψει της παρούσας οικονομικής κρίσης.
Στην αρχαία Ολυμπία είδα για πρώτη φορά έναν πλήρη αναστηλωμένο δωρικό κίονα να στέκεται επιβλητικός σε μια γωνιά της κρηπίδας του ναού του Ολυμπίου Διός. Πήγα να του ρίξω μια κοντινή ματιά – να συγκρίνω το μπόι μου δίπλα του – αλλά ξαφνικά με αλάφιασε η δυνατή σφυρίχτρα του φύλακα και μια σκληρή φωνή: «Κατέβα από κει πάνω!» Ζήτησα εξηγήσεις και πήρα την απάντηση: «Έχουμε καθίζηση δέκα εκατοστά στο μέσο της κρηπίδας. Όταν την επισκευάσουμε, έλα και περπάτησε πάνω της . . .». Δεν καταλαβαίνω τούτο: δεκάδες ακέραιοι σπόνδυλοι από τους κίονες του ναού εξακολουθούν να κείτονται στο χώμα, στεφανωμένοι με αγριόχορτα και υπογεγραμμένοι από τους γυμνοσάλιαγκες! Να αναστηλώθηκε άραγε ο ένας και μοναδικός κίονας λόγω Ολυμπιακών Αγώνων (το 2004) ή μήπως τελείωσαν τα λεφτά;
Στο αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας είδα ξένους επισκέπτες να τρέχουν από τη μιαν άκρη ως την άλλη. Εξήγησα στις εγγονές μου τον τρόπο που γινόταν η εκκίνηση των δρομέων στην αρχαιότητα, τότε που δεν υπήρχε το σημερινό πιστόλι. Για μια στιγμή μου ήρθε να πετάξω τα ρούχα μου και το «περίζωμα» (κ. σώβρακο), και να τρέξω ολόγυμνος, όπως ο Άκανθος ο Λακεδαιμόνιος! Αλλά η σημερινή μεταχριστιανική εποχή δεν σηκώνει γυμνό. Σίγουρα, οι φύλακες θα με οδηγούσαν σε κάποιο κρατητήριο ή ψυχοθεραπευτήριο!
Στην αρχαία Κόρινθο ουδεμία προσπάθεια αναστήλωσης του επιβλητικού ναού του Ποσειδώνα. Είναι γεγονός ότι το εγχείρημα είναι δύσκολο, δεδομένου ότι εδώ οι κίονες είναι μονολιθικοί, από τη βάση ως το κιονόκρανο! Δεν υπάρχουν σπόνδυλοι, μόνο μία μονοκόμματη γλυμμένη πέτρα!
Γενικά, χάρηκα που είδα – έστω αυτά τα λίγα – έργα αναστήλωσης. Η μόνη κερδοφόρα βιομηχανία που διαθέτει σήμερα η Ελλάδα είναι ο τουρισμός (τα σπίρτα έρχονται από τη Ινδία!). Οι αρχαίοι Έλληνες εξακολουθούν να φέρνουν ψωμί στο τραπέζι των Νεοελλήνων. Σαν λαίμαργες ακρίδες πέφτουν πάνω στους αρχαιολογικούς χώρους οι ξένοι επισκέπτες και αφήνουν εκεί τον οβολό τους. Ο οβολός αυτός πρέπει να επιστρέφει πάλι στα αρχαία μνημεία για τη συντήρηση και αναστήλωσή τους, και όχι να καταβροχθίζεται από μισθούς υπεράριθμων τεμπέληδων φυλάκων, που ολημερίς παίζουν το κομπολόγι τους και λιανοκουβεντιάζουν κάτω από τα σκιερά πεύκα!
ΠΙΚΡΗ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ
Βρισκόμουν στην Αθήνα, όταν πληροφορήθηκα ότι ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης δεν είναι μόνο πολιούχος της πόλης των Αθηνών, αλλά και προστάτης της Δικαιοσύνης! Διάβολε χιλιοπόδαρε, τι απέγινε η Αθηνά που χάρισε το όνομά της στην πόλη αυτή; Και τι απέγινε η Θέμις, θεά της Δικαιοσύνης; Δηλαδή, ξεχάσαμε το «ου θέμις» («δεν είναι δίκιο») των αρχαίων παππούδων μας; Έτσι φαίνεται. Αφήσαμε έναν αλλαξόπιστο Αρεοπαγίτη του 1ου αι. μ.Χ. να εξοστρακίσει την Αθηνά και τη Θέμιδα, και από πάνω να βαπτιστεί και «άγιος»!
Και κάτι άλλο εξωφρενικό: Διαβάζω υπέρτιτλο στην λαρισαϊκή εφημερίδα Ελευθερία (9.11.10): «Γιορτή χθες για την πολεμική μας αεροπορία». Και από κάτω ο χοντρόμαυρος τίτλος: «Υπό την σκέπη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ»! Μετά τη δοξολογία, ο αρχηγός ΓΕΑ, αντιπτέραρχος Βασίλειος Κλόκοζας, εκφωνεί «θεόπνευστο» λόγο και λέει: «Η Πολεμική μας Αεροπορία γιορτάζει σήμερα διπλά, τιμώντας τον Προστάτη της Αρχάγγελο Μιχαήλ που υπό τη σκέπη των πτερύγων του επιχειρεί . . .».
Οποία μωρία του ανθρώπου! «Μώρα γαρ μώρος λέγει». Η ελληνική – λέει – πολεμική αεροπορία προστατεύεται από τις χοντρές φτερούγες κάποιου «ασώματου Αρχάγγελου» εβραϊκής έμπνευσης! Καλά, ρε αντιπτέραρχε, και η εβραίικη πολεμική αεροπορία από ποιον «Αρχάγγελο» προστατεύεται;
Δυστυχώς, η σημερινή Ελλάδα βρίθει από αλαφροΐσκιωτους, θρησκόπληκτους ανθρώπους. Βλέπετε, η χώρα δεν διαθέτει παιδεία. Γέμισε ο τόπος από εκκλησιές, παρεκκλήσια και εικονοστάσια στις στροφές των δρόμων. Ο Sigmund Freud το έθεσε όμορφα, όταν δήλωσε πως «η θρησκεία είναι η καθολική δαιμονοφοβική νεύρωση της ανθρωπότητας» (Το μέλλον μιας αυταπάτης, Αθήνα 2010, σ. 66). Πώς λοιπόν να μη νιώθει κανείς πικρή απογοήτευση όταν βλέπει τέτοια κατάντια του νου;
