Το περιοδικό «Παρουσία» εκδίδεται από την Ένωση Αιτωλοακαρνάνων κάθε τρίμηνο, με βάση την Αθήνα. Το τεύχος 50, Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2009, είναι αφιερωμένο στην Ελληνική Παροικία της Αυστραλίας.
Και άλλα έντυπα της Ελλάδας στο παρελθόν φιλοξένησαν σε ειδικά τεύχη αφιερώματα στον Ελληνισμό της Αυστραλίας, όπως τα περιοδικά «Νέα Εστία», «Επτά Ημέρες» – εβδομαδιαίο ένθετο περιοδικό της αθηναϊκής εφημερίδας «Η Καθημερινή» -, και το περιοδικό «Οικονομικός Ταχυδρόμος», για να αναφέρω εκείνα που γνωρίζω.
Όμως, κανένα από τα αφιερώματα των παραπάνω εντύπων δεν κάλυψε σε τέτοιο πλάτος, και τόσο διεξοδικά, τις δραστηριότητες της ελληνικής ομογένειας στην Αυστραλία στους χώρους των γραμμάτων, της παιδείας, και της κοινωνικής ζωής, καθώς και πτυχές από τη ζωή των Ελλήνων στο πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Ολόκληρο το τεύχος 50 (208 σελίδες) είναι αφιερωμένο στην ελληνική παρουσία στους Αντίποδες του Νότου.
Θα έλεγα πως η αρτιότητα του αφιερώματος οφείλεται στο γεγονός ότι την επιμέλειά του την είχαν αναλάβει τα μέλη του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου La Trobe κ. Μαρία Ηροδότου, Δρ Θανάσης Σπηλιάς και Δρ Χρήστος Ν. Φίφης, με συμπαράσταση από την Συμβουλευτική Επιτροπή που είχε συσταθεί από τους πανεπιστημιακούς Dr S. Bakalis, Καθηγητή Γ. Καναράκη, Δρα Π. Νάζου, Δρα Μ. Παλακτσόγλου και Καθηγητή Μ. Τσιανίκα.
Το περιοδικό φιλοξενεί τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
* Χρήστος Ν. Φίφης. Η Πορεία της Ελληνοαυστραλιανής Παροικίας: Σταθμοί, Χαρακτηριστικά, Προβληματισμοί.
* John N. Yiannakis. Οι Έλληνες της Δυτικής Αυστραλίας : μια Συνοπτική Ιστορία.
* Κυριάκος Αμανατίδης. Τα ελληνικά περιοδικά της Αυστραλίας και η συμβολή τους στα ελληνικά γράμματα.
* Γιώργος Καναράκης. Η Ελληνικότητα στην Ομογενειακή Λογοτεχνία των Αντιπόδων: Σταθερές και Μεταβλητές.
* Μαρία Ηροδότου. Η γυναικεία φωνή σε πεζογραφήματα Ελληνίδων συγγραφέων της Αυστραλίας.
* Κωνσταντίνα Ντούνη. Μια Θεματική Επισκόπηση της Γραφής των Ελληνοαυστραλέζων Λογοτέχνιδων.
* Κώστας Καλυμνιός. Η Ελληνική ταυτότητα στην αγγλόφωνη λογοτεχνία των Ελλήνων της Αυστραλίας.
* Διονύσιος Τάνης. Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην Πολιτεία Βικτώρια της Αυστραλίας.
* Θανάσης Σπηλιάς. Τα Ελληνικά στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Πολιτεία Βικτώρια της Αυστραλίας.
* Γιάννης Μηλίδης. Η Διδασκαλία της Ελληνικής από Αποσπασμένους από την Ελλάδα Εκπαιδευτικούς στη Μελβούρνη.
* Παναγιώτα Νάζου. Ελληνίδες Νύφες με Προξενιό στην Αυστραλία : Βιώματα και Μαρτυρίες.
* Nick Polites. Σύντομες Αναμνήσεις από τις Εμπειρίες ενός Κοινωνικού Λειτουργού στην Ελληνοαυστραλιανή Παροικία των Δεκαετιών του 1970 και 1980.
* Leonard Janiszewski and Effy Alexakis. Το Αυστραλοελληνικό Καφέ: Ένας «Δούρειος Ίππος» για την Αμερικανοποίηση της Αυστραλίας.
Και δεν είναι μόνο τα 13 άρθρα-μελέτες για την ιστορία και τις δραστηριότητες των Ελλήνων της Αυστραλίας. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει και Ανθολόγιο Ελληνοαυστραλιανής Ποίησης, με αντιπροσωπευτικά έργα 37 ομογενών ποιητών και ποιητριών.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΩΝ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Θεωρώ πως το Ανθολόγιο Ελληνοαυστραλιανής Ποίησης, που αποτελεί μέρος του Αφιερώματος, έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί δείχνει στους συμπατριώτες μας της Ελλάδας, αλλά και όπου αλλού κυκλοφορεί το περιοδικό «Παρουσία», πως στην μακρινή Αυστραλία έχει δημιουργηθεί, και συνεχίζει να δημιουργείται, ποιητικό, και εν γένει λογοτεχνικό, έργο που διεκδικεί να πάρει, επάξια, τη θέση του στην ελληνική γραμματεία.
Αυτό δεν αποτελεί αστήρικτη απαίτηση. Πρέπει να έρθει ως ακριβοδίκαιη αναγνώριση εκ μέρους των αρμόδιων αρχών και φορέων του Μητροπολιτικού μας Κέντρου. Γιατί ο Ελληνισμός δεν απαρτίζεται μόνο από τους συμπατριώτες μας των δύο Εθνικών Κέντρων, της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά περιλαμβάνει και τους ομογενείς της Περιφέρειας, όπου Γης.
Αυτό, εξάλλου, εξάγεται και από τα «Προλεγόμενα» στο περιοδικό του κ. Δημήτρη Δόλλη, Ειδικού απεσταλμένου Υπουργείου Εξωτερικών, Πρέσβη εκ προσωπικοτήτων, και νυν Υφυπουργού Εξωτερικών, με αρμοδιότητες για τον Απόδημο Ελληνισμό.
Αναφερόμενος στα αίτια που οδήγησαν στη μετανάστευση από τις αρχές του 19ου αιώνα, ο κ. Δόλλης κάνει την ακόλουθη παρατήρηση στα «Προλεγόμενα»:
«… είχαν (τα αίτια) μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα για την Ελλάδα, μια σειρά μεταναστευτικών ρευμάτων προς όλες τις κατευθύνεις, σε τέτοιο βαθμό που μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι, στις μέρες μας, ο πληθυσμός των Ελλήνων έξω από την Ελλάδα είναι μεγαλύτερος από τον πληθυσμό της γενέθλιας χώρας».
Σε άλλο σημείο ο κ. Δόλλης δηλώνει:
«Θέλω να πω πως στα πεπραγμένα του ελληνικού πολιτισμού είναι απαραίτητο να προστεθούν οι δημιουργίες και τα έργα μιας «εντοπιότητας» που όσο και αν απέχει γεωγραφικά, βρίσκεται στον ομφάλιο λώρο της γενέτειρας: τα τεκμηριωμένα, πλήρη και ουσιαστικά κείμενα που προηγούνται των δειγμάτων ποίησης των εκπροσώπων των Ελλήνων της Αυστραλίας, ανδρών και γυναικών, νεότερων και παλαιότερων, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη αυτής της σύνδεσης, που έχει, όπως κάθε νέα γέννηση, τη δική της φωνή».
«Άμ’ έπος, άμ’ έργον», λοιπόν κ. Δόλλη. Τώρα, που ως μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου της Ελληνικής Κυβέρνησης έχετε την αρμοδιότητα για θέματα του Απόδημου Ελληνισμού, ας μεριμνήσετε για τη σύσταση Παραρτημάτων Ομογενειακού Βιβλίου σε Δημοτικές, και Πανεπιστημιακές, Βιβλιοθήκες, αρχής γενομένης με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας. Το απαιτούν οι καιροί, το επιβάλλει και το εθνικό συμφέρον. Για να μην μείνει στην αφάνεια, και καταδικασμένο στην απώλεια, το πνευματικό έργο του «μείζονος Ελληνισμού», που σύμφωνα με τα γραφόμενά σας βρίσκεται έξω από την επικράτεια του ελληνικού κράτους.
Στην περίπτωσή σας, αφού όπως ομολογείτε περάσατε «το μεγαλύτερο, αλλά και γονιμότερο μέρος του βίου (σας) στην Αυστραλία», είμαι βέβαιος πως οι παρατηρήσεις σας έχουν βιωματικές ρίζες, γι’ αυτό και από εσάς περιμένουμε κάποια πρωτοβουλία προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ας σημειωθεί πως αυτό μπορεί να επιτευχθεί χωρίς οικονομικό κόστος στο χειμαζόμενο ελληνικό κράτος, αφού είμαι βέβαιος πως τα βιβλία των ομογενών θα προσφερθούν δωρεάν από τους συγγραφείς ή τους κατόχους τους, και πως ομογενειακοί φορείς θα συμβάλουν οικονομικά για την ίδρυση Παραρτημάτων Ομογενειακού Βιβλίου σε επιλεγμένες Βιβλιοθήκες του Μητροπολιτικού μας Κέντρου.
Αν γίνει το πρώτο βήμα για την υλοποίηση αυτού του στόχου, τότε το περιοδικό «Παρουσία», με το αφιερωματικό του τεύχος 50, θα έχει συμβάλει όχι μόνο «στην ανάδειξη της λογοτεχνικής και ιστορικοκοινωνικής δυναμικής της ελληνικής παροικίας στην Αυστραλία», όπως επισημαίνουν ο Πρόεδρος και η Γενική Γραμματέας της Ένωσης Αιτωλοακαρνάνων Λογοτεχνών στο εισαγωγικό τους σημείωμα, αλλά και στην αναγνώριση, διάσωση, και αξιοποίηση του πνευματικού μόχθου των ανά την Υφήλιο ομογενών.
Διαφορετικά θα αποτελεί οξύμωρο σχήμα η αναφορά «σε μείζονα Απόδημο Ελληνισμό», ενόσω τα επιτεύγματά του στο χώρο των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών παραμένουν άγνωστα από τον Μητροπολιτικό Ελληνισμό.
ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ LA TROBE.
Η υπεύθυνη του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου La Trobe, κ. Μαρία Ηροδότου, και οι συνεργάτες της Δρ Θανάσης Σπηλιάς και Δρ Χρήστος Ν. Φίφης, απάρτισαν την Εκδοτική Επιτροπή του Αφιερώματος, η οποία ανέλαβε τον απαιτητικό συντονισμό των 13 άρθρων-μελετών, και μερίμνησε για την κατάρτιση του Ανθολογίου Ελληνοαυστραλιανής Ποίησης.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα αφιέρωμα – παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές, αλλά και για την ενημέρωση των συμπατριωτών μας στη γενέτειρα για τα επιτεύγματα της ελληνικής παροικίας σε βασικούς τομείς για τη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας και της ελληνικής γλώσσας και πολιτιστικής παράδοσης.
Και δεν ήταν μόνο ο χρονοβόρος συντονισμός του όλου έργου. Το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών, με συντονίστρια και ένα άλλο μέλος του, την Δρα Δέσποινα Μιχαήλ, διοργάνωσε και την παρουσίαση του περιοδικού «Παρουσία» στο βιβλιόφιλο κοινό της Μελβούρνης, καθώς και τη διακίνησή του στην Αυστραλία. Σύντομα παρουσιάσεις του περιοδικού θα γίνουν και σε άλλες μεγαλουπόλεις της Αυστραλίας.
Η Εκδοτική Επιτροπή του Αφιερώματος κλείνει ως ακολούθως τον Πρόλογό της:
«Ευελπιστούμε ότι το παρόν Αφιέρωμα θα καλύψει ένα κενό που υφίσταται στην έρευνα για τους Έλληνες της Αυστραλίας και ότι θα αποβεί χρήσιμο στη μελέτη γενικά του απόδημου ελληνισμού».
Γι’ αυτό δεν έχω αμφιβολία, καθότι το Αφιέρωμα του περιοδικού «Παρουσία» στην Ελληνική Παροικία της Αυστραλίας αποτελεί μια σημαντική προσθήκη στη βιβλιογραφία όχι μόνο για τον Ελληνισμό της Αυστραλίας, αλλά και για την εν γένει Ελληνική Διασπορά.
Ο ελληνιστής, και ιστορικός, Richard Clogg, αρχίζει ως ακολούθως τον Πρόλογο του βιβλίου «Η Ελληνική Διασπορά στον 20ό αιώνα», την έκδοση του οποίου επιμελήθηκε:
«Η ξενιτιά, δηλαδή η διαμονή σε ξένα μέρη, που τις περισσότερες φορές μετατράπηκε σε μόνιμη εξορία από την πατρίδα, κατέχει σημαίνουσα θέση στην ιστορική εμπειρία των Ελλήνων στα νεότερα χρόνια. Το γεγονός ότι οι Έλληνες έχουν δημιουργήσει μία από τις αρχετυπικές διασπορές του κόσμου αποτελεί μάλλον προφανή διαπίστωση. Παρά ταύτα μέχρι πρόσφατα δεν έχει αποδοθεί η πρέπουσα σημασία στη μελέτη των Ελλήνων εκτός της ελληνικής επικράτειας».
Για μια τέτοια μελέτη, το Αφιέρωμα του περιοδικού «Παρουσία» αποτελεί την πιο πρόσφατη αναφορά, και μια από τις πιο εμπεριστατωμένες και διεξοδικές, για την Ελληνική Παροικία της Αυστραλίας.
