Η πρόσφατη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας κατά τρεις μονάδες από τον Οίκο Αξιολόγησης Moody’s φέρνει στην επικαιρότητα πολλά ερωτήματα, όπως:
* Ποιοι είναι αυτοί οι Οίκοι Αξιολόγησης;
* Ποιοι τους έδωσαν το δικαίωμα να αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα χωρών και εταιρειών;
* Ποια είναι, και πόσο αντικειμενικά μπορεί να είναι, τα κριτήριά τους;
* Ποιανών τα συμφέροντα εξυπηρετούν;
* Ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις των αξιολογήσεών τους;
Οι Οίκοι Αξιολόγησης Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch Ratings ελέγχουν το 94 της παγκόσμιας αγοράς στο χώρο των δραστηριοτήτων τους. Κατά «σύμπτωση» και οι τρεις είναι αμερικανικοί, με έδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Οίκος Moody’s ιδρύθηκε το 1909 από τον Τζον Μούντι.
Ο Οίκος Fitch ιδρύθηκε από τον Τζον Νόουλς Φιτς το 1913.
Ο Οίκος Standard & Poor’s άρχισε τις δραστηριότητές του το 1860 από τον Χένρι Βάρνομ Πουρ. Ωστόσο, με τη σημερινή μορφή του υφίσταται από το 1941, μετά τη συγχώνευσή του με την εταιρεία Standard Statistics Bureau.
Η Moody’s και η Standard & Poor’s ελέγχουν το 40% της αγοράς η καθεμία και η Fitch το 14%. Το υπόλοιπο 16% το μοιράζονται 150 εταιρίες αξιολόγησης σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ως εκ τούτου, μόνο οι αξιολογήσεις των τριών αμερικανικών Οίκων Αξιολόγησης έχουν παγκόσμια εμβέλεια.
Όσο υψηλότερη είναι η αξιολόγηση ή βαθμολογία που δίνουν οι τρεις εν λόγω Οίκοι σε κράτη και σε επιχειρήσεις, τόσο περισσότερο ασφαλής θεωρείται η επένδυση ξένου κεφαλαίου στα κράτη αυτά και στις επιχειρήσεις, και κατά συνέπεια το επενδυτικό ενδιαφέρον μεγαλύτερο και το κόστος των δανείων φθηνότερο.
Ο παρακάτω Πίνακας δίνει την οικονομική δραστηριότητα των τριών Οίκων Αξιολόγησης για το 2010. Οι εισπράξεις είναι σε δολάρια Αμερικής.
Εταιρεία Εισπράξεις Κέρδη Προσωπικό
Standard & Poor’s 2.654.000.000 1.055.000.000 8.500
Moody’s 1.205.000.000 537.000.000 3.000
Fitch 727.000.000 286.000.000 2.300
Σε άρθρο του δημοσιευμένο στην μεγαλύτερη εφημερίδα των Η.Π.Α. New York Times, o βραβευμένος αρθρογράφος Thomas Friedman έγραψε τα ακόλουθα για την ισχύ των τριών Οίκων Αξιολόγησης:
«Υπάρχουν δύο υπερδυνάμεις, οι ΗΠΑ και οι Οίκοι Αξιολόγησης. Πιστέψτε με, δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρο, ποια από τις δύο διαθέτει τη μεγαλύτερη ισχύ…».
Σε άρθρο της αναφερόμενο στους τρεις αμερικανικούς Οίκους Αξιολόγησης, η αθηναϊκή οικονομική εφημερίδα ΕΞΠΡΕΣ (9/3/2011) γράφει τα ακόλουθα:
«Για το θέμα αυτό, χαρακτηριστική είναι η δήλωση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ του κ. Ι. Στεριώτη, Προέδρου του Ινστιτούτου Γεωπολιτικών, Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων, ο οποίος έχει διατελέσει νομικός και οικονομικός Σύμβουλος Ευρωπαϊκών Τραπεζών και Επιχειρήσεων: Στην πραγματικότητα – δοθέντος ότι οι γνωστότεροι Οίκοι Αξιολόγησης είναι Αμερικανικοί – κατηγορούνται ότι παίζουν παιχνίδια επιρροής, υπερασπιζόμενοι το αμερικανικό δολάριο, την αμερικανική οικονομία και τις αμερικανικές τράπεζες».
ΠΑΡΑΚΑΙΡΗ Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η αλγεινή εντύπωση που προξένησε στις ελληνικές αρχές η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας οφείλεται σε δύο κύριους λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι η Moody’s δεν έλαβε υπόψη της τα μέτρα που υιοθέτησε η ελληνική Κυβέρνηση, στο πλαίσιο του Μνημονίου που υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), για τη μείωση του δημόσιου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η Moody’s δημοσιοποίησε την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας στις 8 Μαρτίου, ενώ γνώριζε πως στη Σύνοδο της Ευρωζώνης που θα γινόταν στις 10 και 11 Μαρτίου, θα συζητιόταν το αίτημα της ελληνικής Κυβέρνησης για ευνοϊκότερους όρους για την αποπληρωμή του δανείου των 110 δισεκατομμυρίων ευρώ από την τρόικα ΕΕ, ΕΚΤ, και ΔΝΤ.
Με άλλα λόγια, η ανακοίνωση της υποβάθμισης από την Moody’s ήταν παράκαιρη, γεγονός που δημιουργεί υπόνοιες για σκοπιμότητα. Για το λόγο αυτό επιβαλλόταν η ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας, στην οποία χαρακτήρισε ως εντελώς αδικαιολόγητη την υποβάθμιση.
Στην ίδια ανακοίνωση σημειώνεται πως το μέγεθος της υποβάθμισης και η χρονική στιγμή, που ο συγκεκριμένος Οίκος Αξιολόγησης επέλεξε για να την δημοσιοποιήσει, «είναι ακατανόητα και εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά».
Πράγματι, τα ερωτηματικά του Υπουργείου Οικονομικών δικαιώθηκαν από την πρόσφατη απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει το επιτόκιο για το δάνειο από 5,2% σε 4,2%, και για την επιμήκυνση του χρονικού ορίου για την αποπληρωμή του δανείου κατά 7,5 χρόνια.
Εκτός του ότι η Ελλάδα έχει τώρα μεγαλύτερο περιθώριο χρόνου για την αποπληρωμή του δανείου, θα πληρώσει και 6 δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα σε επιτόκια.
Δικαιολογημένη, ως εκ τούτου η δήλωση του κ. Παπανδρέου μετά τη λήξη της Συνόδου ότι «Οι σημερινές αποφάσεις είναι ξεκάθαρη απόδειξη ότι αναγνωρίζεται η προσπάθεια που καταβάλλει ο ελληνικός λαός».
ΠΟΙΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΕΙ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΥΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ;
Η παράκαιρη, και αδικαιολόγητη όπως αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων, υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τη Moody’s, καθιστούν αμφισβητήσιμες τις αξιολογήσεις από τους τρεις Οίκους Αξιολόγησης.
Επιπλέον, αναπάντητα μένουν τα ερωτήματα ποιος έδωσε στους εν λόγω Οίκους τη δικαιοδοσία να παίζουν με την τύχη κρατών και επιχειρήσεων, πόσο αξιόπιστοι είναι, και ποιος αξιολογεί τις αξιολογήσεις τους;
Μερικά πρόσφατα παραδείγματα δείχνουν πόσο έξω είχαν πέσει οι Οίκοι Αξιολόγησης για την πιστοληπτική ικανότητα μεγάλων επιχειρήσεων. Θα δώσω λίγα παραδείγματα.
Λίγες ημέρες πριν να κηρύξει πτώχευση τον Δεκέμβριο του 2001 η εταιρεία ενέργειας Enron, μια από τις μεγαλύτερες των ΑΠΑ, οι Οίκοι Αξιολόγησης προέτρεπαν τους επενδυτές να αγοράσουν μετοχές της!
Το 2008, ενώ η αγορά γνώριζε την δραματική κατάσταση της γιγαντιαίας επενδυτικής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών Lehman Brothers, οι Οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch Ratings της έδιναν την αξιολόγηση του Α μέχρι και την ημέρα της πτώχευσης της Τράπεζας!
Βλέπετε, και οι δύο παραπάνω εταιρείες είναι αμερικανικές!
Είχε απόλυτο δίκαιο ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, Υπουργός Οικονομικών, όταν δήλωσε πως η πρόσφατη υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τη Moody’s «είναι περισσότερο αποκαλυπτική ως προς την στρέβλωση των κινήτρων και την έλλειψη λογοδοσίας των Οίκων Αξιολόγησης παρά ως προς την πραγματική κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας».
Για το λόγο αυτό, η εισήγησή του να συζητηθούν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι πρακτικές των αμερικανικών Οίκων Αξιολόγησης πρέπει να εισακουσθεί.
Ιδιαίτερα, όταν η Moody’s δεν περιορίστηκε στην υποβάθμιση της Ελλάδας, αλλά προχώρησε και στην υποβάθμιση έξι ελληνικών τραπεζών: της Εθνικής Τράπεζας, της EFG Eurobank, της Alpha Bank, της Πειραιώς, της ATEbank και της Attica Bank.
Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα πως είναι αναγκαία η δημιουργία, στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, ενός ευρωπαϊκού οργανισμού, ο οποίος θα είναι σε θέση να αξιολογεί ακριβοδίκαια τα κράτη – μέλη.
Ένας τέτοιος μηχανισμός αξιολόγησης από τη μια θα είναι αντικειμενικός, γιατί θα στηρίζεται σε αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, ενώ από την άλλη θα εντοπίζει τα αδύνατα σημεία των κρατών-μελών, και θα προτείνει μέτρα βελτίωσης και ενίσχυσης της οικονομίας τους.
Ίσως και στην περίπτωση αυτή επαληθευτεί το ελληνικό ρητό: «Ουδέν κακόν αμιγές καλού», και δημιουργηθεί, μετά την υπόδειξη από την Ελλάδα, ένας ευρωπαϊκός μηχανισμός αξιολόγησης, και να αφήσει «εκτός των συνόρων της Ευρώπης» τους ιδιωτικούς, και κερδοσκοπικούς, Οίκους Αξιολόγησης των Ηνωμένων Πολιτειών.
ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ
Τα Σεμινάρια για την Ελληνική Ιστορία και τον Ελληνικό Πολιτισμό θα αρχίσουν την Πέμπτη, 24 Μαρτίου, 6.45 μ.μ. – 8.45 μ.μ.
Λόγω του μεγάλου αριθμού των ενδιαφερομένων, τα Σεμινάρια θα γίνονται στον τρίτο όροφο του Κτιρίου της Ελληνικής Κοινότητας, 168 Lonsdale St., Melbourne.
