Λες και δεν έφτανε ο σεισμός ισχύος 8,9 στην κλίμακα Richter, και το τσουνάμι, με κύματα ύψους 10 μέτρων, που ισοπέδωσε ολόκληρα χωριά και πόλεις, έρχεται τώρα και η πυρηνική ενέργεια να πλήξει τον ταλαίπωρο ιαπωνικό λαό, με πιθανές επιπτώσεις και για πολλές άλλες περιοχές της Υφηλίου.
 Η ανθρωπότητα έχει συνηθίσει να ζει με τις καταστροφικές δυνάμεις της φύσης, έστω και που τα τελευταία χρόνια όλο και με μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση κάνουν την εμφάνισή τους, λες και διακατέχονται από μια εκδικητική μανία…

Τώρα όμως η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τις συνέπειες και των δικών της πράξεων, από τη μια με την ανερχόμενη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας που προκαλείται από το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο παράγεται από την καύση ορυκτών μορφών ενέργειας, και από την άλλη από τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για παραγωγή ηλεκτρισμού.

Το πυρηνικό ατύχημα στην περιοχή Φουκουσίμα της Ιαπωνίας είναι το τρίτο που έχει βιώσει η ανθρωπότητα τα τελευταία 32 χρόνια. Τα δύο προηγούμενα ήταν σε πυρηνικούς αντιδραστήρες στο Three Mile Island των Η.Π.Α. το 1979, και στο Τσερνομπίλ της Ουκρανίας το 1986.

Τρίτωσε, με άλλα λόγια, το κακό. Και θα ήταν ένδειξη απόλυτης αφέλειας, αν νομίζαμε, και καθησυχάζαμε, πως θα ήταν το τελευταίο.
Μάλλον, είναι ένδειξη άλλων, μελλοντικών και μεγαλύτερων δεινών για την ανθρωπότητα, αν το τελευταίο αυτό πάθημα δεν μας γίνει μάθημα.
 Πολλά είναι τα επιχειρήματα που εδώ και χρόνια προβάλλουν οικονομολόγοι, επιστήμονες και περιβαλλοντολόγοι κατά της χρήσης πυρηνικών αντιδραστήρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Θα αναφερθώ σε πέντε από αυτά.

Το πρώτο επιχείρημα αφορά το κόστος των πυρηνικών αντιδραστήρων, η απόσβεση του οποίου παίρνει χρόνια για να πραγματοποιηθεί. Αν επένδυση παρόμοιου ύψους γινόταν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες είναι φιλικές προς το περιβάλλον, όπως η ηλιακή, η αιολική (από τα ρεύματα αέρα), η παλιρροϊκή, κ.ά., τότε θα ξεπερνιόταν το πρόβλημα αντικατάστασης των ρυπογόνων ορυκτών πηγών ενέργειας (πετρέλαιο, άνθρακας, φυσικό αέριο).

Το δεύτερο επιχείρημα εστιάζεται στα πυρηνικά απόβλητα. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα πυρηνικά απόβλητα χρειάζονται ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για να απενεργοποιηθούν, όσο βαθιά και αν αποθηκευθούν, και ως εκ τούτου θα αποτελούν για πολλές γενιές κίνδυνο για τους ανθρώπους της περιοχής και για το περιβάλλον.

Το τρίτο επιχείρημα έχει να κάνει με την ασφάλεια των πυρηνικών εργοστασίων. Ο κίνδυνος μπορεί να προέλθει από φυσικά αίτια, όπως στην περίπτωση της Φουκουσίμα, που ο σεισμός, ακολουθούμενος από το τσουνάμι, εξαπέλυσαν δυνάμεις που υπερβαίνουν την ανθρώπινη επινοητικότητα και τεχνογνωσία.
Τέταρτος κίνδυνος είναι η πιθανότητα τρομοκρατικού κτυπήματος. Ας μην ξεχνάμε τους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, και το γεγονός ότι στην περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος η ραδιενέργεια θα απλωθεί σε τεράστια έκταση, αλλά και σε μεγάλο βάθος χρόνου.

Το πέμπτο επιχείρημα αναφέρεται στη δυνατότητα κατασκευής ατομικής βόμβας από χώρες που δεν δεσμεύονται από τις διεθνείς συμβάσεις. Αυτό μπορεί να γίνει όταν περιέλθουν στην κατοχή τους χρησιμοποιημένα πυρηνικά καύσιμα. Σύμφωνα με τις απόψεις ειδικών επιστημόνων, μια χώρα μπορεί να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα μέσα σε λίγες εβδομάδες, με χρησιμοποιημένα πυρηνικά καύσιμα, και έχοντας στη διάθεσή της μια υποτυπώδη βιομηχανική βάση.
Οι αντιδραστήρες στη Φουκουσίμα είχαν σχεδιασθεί το 1970, και σύμφωνα με τις επιστημονικές προδιαγραφές θα έπρεπε να είχαν σταματήσει τον περασμένο Φεβρουάριο. Η δίψα όμως του κέρδους -ιδιωτική εταιρεία έχει τη διαχείρισή τους- κατάφερε να εξασφαλίσει παράταση για άλλα δέκα χρόνια.
Άκρως ανησυχητικές είναι οι πρόσφατες πληροφορίες για την έκταση που παίρνει το πυρηνικό πρόβλημα στην Φουκουσίμα. Η Υπηρεσία Πυρηνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας ανακοίνωσε ότι το ραδιενεργό ιώδιο είναι 1150 φορές υψηλότερο από το ανώτατο επιτρεπτό όριο. Οι μετρήσεις έγιναν σε δείγματα νερού από τη θάλασσα, σε απόσταση 30 μέτρων από δύο πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Άγνωστες, μέχρι στιγμής, είναι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις στους κατοίκους της περιοχής.

ΕΝΑ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟ ΜΗΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Στις ημέρες μας λειτουργούν παγκοσμίως 440 πυρηνικοί σταθμοί, με πρόβλεψη να αυξηθούν στους περίπου 600 κατά τα επόμενα 15-20 χρόνια. Η ενέργεια που παράγουν οι 440 πυρηνικοί σταθμοί αντιστοιχεί περίπου με το 7% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας.
Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες είναι δυσανάλογος σε σχέση με το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από αυτούς. Μόνο λίγες χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές, εξαρτώνται από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες για την παραγωγή ηλεκτρισμού, όπως η Γαλλία (76%,) η Λιθουανία (73%), το Βέλγιο (56%), η Σλοβακία (53%), η Ουκρανία (47%), η Βουλγαρία (45%), η Ουγγαρία (42%), η Σουηδία (39%) και η Ελβετία (38%). Στις Η.Π.Α. 20% της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες, και στον Καναδά 12%.

Από τους 440 πυρηνικούς αντιδραστήρες που υπάρχουν σε παγκόσμια κλίμακα, οι 150 βρίσκονται στην Ευρώπη και οι 118 στην Βόρεια Αμερική.
Το κόστος κατασκευής ενός νέου, προηγμένης τεχνολογίας αντιδραστήρα, στοιχίζει γύρω στα 7 δισεκατομμύρια δολάρια Αμερικής. Με άλλα λόγια, μιλάμε για πολλά λεφτά. Δεν είναι μόνο το κόστος, είναι και ο χρόνος που απαιτείται για την κατασκευή τους. Σε χώρες που ήδη λειτουργούν πυρηνικοί σταθμοί, για το σχεδιασμό, τις απαραίτητες άδειες και για την κατασκευή τους απαιτείται μια χρονική περίοδος πάνω από 10 χρόνια.
Αυτό σημαίνει πως από τους 160 νέους αντιδραστήρες που έχουν ήδη ανακοινωθεί, ελάχιστοι θα είναι σε θέση να παράγουν ενέργεια πριν το 2020. Ως εκ τούτου η συμβολή τους στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών θα είναι μηδαμινή κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος.
Σε αντίθεση, η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας -ηλιακή, αιολική, παλιρροϊκή, γεωθερμική, κ.λ.π.-γίνεται με χαμηλό κόστος, σε σύντομο χρονικό διάστημα, και κυρίως χωρίς κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία και για το περιβάλλον.

Ελπιδοφόρο είναι το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών στην Πολιτεία της Γερμανίας Baden-Wurrtemberg, στις οποίες πρώτο κόμμα αναδείχθηκε το Κόμμα των Πράσινων, το οποίο θα σχηματίσει κυβέρνηση με το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατικών.

Αυτή θα είναι η πρώτη «πράσινη» κυβέρνηση της Ευρώπης. Το μήνυμα στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης θα είναι ξεκάθαρο: μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, τη συγκράτηση στη θέρμανση της ατμόσφαιρας, και την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα βρεθούν στο επίκεντρο των πολιτικών διαβουλεύσεων.

Με άλλα λόγια, δρομολογούνται διαδικασίες για την απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τον άνθρακα, και την σταδιακή απενεργοποίηση των πυρηνικών αντιδραστήρων ως εναλλακτική παραγωγή ηλεκτρισμού.

Εύχομαι το ελπιδοφόρο μήνυμα που έρχεται από την «γηραιά» ήπειρο να φτάσει και στους Αντίποδες του Νότου, όπου ο λαϊκισμός έχει πάρει τη θέση των παρωπίδων σε θέματα περιβαλλοντικού προβληματισμού.

Σημείωση
Το προγραμματισμένο για απόψε Σεμινάριο Ελληνικής Ιστορίας και Ελληνικού Πολιτισμού θα γίνει στο κτίριο 10, όροφος 13, και αίθουσα παραδόσεων 3 του Πανεπιστημίου RMIT, 7.00μ.μ.–9.00 μ.μ. Η είσοδος είναι από την οδό Swanston, βόρεια από τη διασταύρωση με την Latrobe St.
Η λέκτορας Δρ Δέσποινα Μιχαήλ θα διαπραγματευθεί το θέμα «Ο Όμηρος και η προέλευση της Τραγωδίας», και η κ. Ελένη Νίκα, πρώην λέκτορας στο Πανεπιστήμιο La Trobe, θα καλύψει το θέμα «Η φωνή της ηρωίδας στην Αρχαία Ελληνική Τραγωδία».