Έλληνες γονείς της τρίτης ηλικίας ηρεμήστε. Τα παιδιά μας δεν είναι αρπακτικά, που αρπάζουν με παράνομες, ασυνείδητες ενέργειες τις οικονομίες και τα ακίνητα που αποκτήσαμε με το μόχθο μας στη θετή μας πατρίδα, την Αυστραλία.
Μπορεί να υπάρχουν κάποια προβληματικά ή ασυνείδητα παιδιά, που βλέπουν τους γονείς τους ως δολάρια, ως μέσα οικονομικής αποκατάστασής τους, ως «χρηματοδότες» επαγγελματικών και άλλων σχεδίων τους, γενικά ως «αγελάδες» που μπορούν «να αρμέγουν» -και βίαια αν χρειαστεί- για τις ανάγκες τους. Η πλειοψηφία των παιδιών μας, είναι συνειδητά παιδιά που αναγνωρίζουν τον αγώνα μας να επιβιώσουμε στην Αυστραλία και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που τους εξασφαλίζουν μόρφωση, καριέρα οικονομική άνεση.
Λέω, ηρεμήστε, στους ομογενείς γονείς που θορυβήθηκαν από τις διαπιστώσεις της έρευνας “Diversity and financial elder abuse in Victoria, Protecting Elders’ Assdets Study”, που έκανε το πανεπιστήμιο Monash σε συνεργασία με την κρατική επιχείρηση State Trustees, για την «κακοποίηση» ηλικιωμένων -μεταναστών και μη- από μέλη των οικογενειών τους, κυρίως από τα παιδιά τους.
Η έρευνα δεν αντανακλά την πραγματικότητα, διότι τα δεδομένα, πάνω στα οποία θεμελιώθηκαν τα συμπεράσματά της είναι ανεπαρκή, στατιστικά. Ομολογούν και οι ερευνητές ότι το ανθρώπινο δείγμα της έρευνας είναι μικρό -και δεν είναι, ως εκ τούτου, αντιπροσωπευτικό. Η δημοσιοποίηση της έρευνας, όμως, στιγματίζει τα παιδιά μας.
Στην έρευνα συμμετείχαν 76 ηλικιωμένοι -Αυστραλοί, Έλληνες, Ιταλοί και Βιετναμέζοι κάτοικοι της Ανατολικής Περιφέρειας Μελβούρνης και της επαρχίας- δείγμα, που κάθε άλλο παρά αντιπροσωπευτικό είναι του συνόλου του πληθυσμού της επιλεγείσας περιφέρειας – αγγλόφωνου και μη.
Το δείγμα Ελλήνων -κατοίκων της ανατολικής περιφέρειας Μελβούρνης- ήταν 19 άτομα ηλικίας 76-81 ετών, τα οποία απήντησαν στο ερωτηματολόγιο, με περιορισμένη δυνατότητα, καθ’ ομολογίαν του 53%, να διαγνώσουν την οικονομική κακοποίηση ομηλίκων τους από τα παιδιά τους δεν αντιπροσωπεύει τους 5,829 Έλληνες τρίτης ηλικίας, που ζουν μόνιμα στην περιφέρεια αυτή. Εξ ου και η υποχρέωση των ερευνητών να προειδοποιήσουν επανειλημμένα για τη μη αντιπροσωπευτικότητα του ανθρώπινου δείγματος που χρησιμοποίησαν: «The survey was completed by a small number of people (n=76). Cleary it is not appropriate to consider that they are a representative sample of either older people, or non English-speaking or rural people» (Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από μικρό αριθμό ατόμων (76 συνολικά). Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να εκληφθούν ως αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου των ηλικιωμένων, ή των μη αγγλόφωνων ηλικιωμένων της επαρχίας).
Το είδος της «κακοποίησης» στο οποίον επικέντρωσε η έρευνα είναι η «οικονομική κακοποίηση- financial abuse» ηλικιωμένων γονέων από τα παιδιά τους. Η οικονομική εκμετάλλευση γονέων από τα παιδιά τους είναι η πιο δόκιμη διατύπωση στη γλώσσα μας, που κάποιες φορές οδηγεί σε σωματική ή ψυχολογική κακοποίηση γονέων.
Κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οικονομική κακοποίηση ηλικιωμένων είναι «η παράνομη ή αθέμιτη εκμετάλλευση ή χρήση χρημάτων ή άλλων πόρων ηλικιωμένων προσώπων» από άλλους, συμπεριλαμβανομένων και συγγενικών τους προσώπων.
Υπάρχουν τέτοια κρούσματα στην κοινωνία μας; Βεβαίως υπάρχουν.
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Υπηρεσίας Στήριξης Ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα Mind Australia, λέκτορας της Σχολής Κοινωνικής Εργασίας και Πολιτικής του πανεπιστημίου La Trobe και από τους ανθρώπους, που έβγαλαν στο φως της δημοσιότητας κρούσματα «οικονομικής κακοποίησης ηλικιωμένων, δρ Gerry Naughtin, δήλωνε μετά τους πρώτους έξι μήνες λειτουργίας της τηλεφωνικής υπηρεσίας Elderly Abuse Hotline: «Διακόσια άτομα την εβδομάδα τηλεφώνησαν στην υπηρεσία και το 60% των τηλεφωνημάτων αφορούσαν ψυχολογική και οικονομική κακοποίηση» (Bulletin, La Trobe University, Autumn 2009).
Στην ίδια έκδοση, ο δρ Naughtin υπολόγιζε, ότι «ένας στους 20 ηλικιωμένους ηλικίας 65 ετών και ένας στους 15 ηλικιωμένους ηλικίας 75 ετών πέφτουν θύματα οικονομικής κακοποίησης» από μέλη των οικογενειών τους.
Απέδιδε, δε, την κακοποίηση σε τρεις αιτίες, «ψυχολογικά προβλήματα, εθισμό στον τζόγο και στα ναρκωτικά» των συγγενικών προσώπων που κακοποιούν ηλικιωμένους.
Οι υπολογισμοί του δρ Naughtin δεν διαφέρουν πολύ από τους υπολογισμούς της επίμαχης έρευνας, που υπολογίζει ότι το ποσοστό οικονομικής κακοποίησης ηλικιωμένων, αγγλόφωνων και μη, κυμαίνεται από 0,5% μέχρι 5%, του συνόλου των ηλικιωμένων πολιτών, με πιθανότητα το ποσοστό κακοποίησης μη αγγλόφωνων ηλικιωμένων να ξεπερνά το 5%, επειδή πολλοί μη αγγλόφωνοι μετανάστες δεν καταγγέλλουν τέτοια κρούσματα από ντροπή, από φόβο ή από αδυναμία επικοινωνίας στην αγγλική γλώσσα.
Πόσο συχνά είναι αυτά τα κρούσματα στην ελληνική παροικία; Ουδείς γνωρίζει, διότι δεν έχει γίνει συστηματική έρευνα σε αντιπροσωπευτικό δείγμα ηλικιωμένων ομογενών μας. Υπάρχουν κάποιες προσωπικές καταγγελίες για οικονομική κακοποίηση γονέων από παιδιά και ένας όγκος καταγγελιών για κακοποιήσεις από ομογενείς που «άκουσαν ό,τι κάποιος συγγενής, φίλος, γνωστός, συνάδελφος, γείτονας κακοποιήθηκε οικονομικά από τα παιδιά του».
Υπάρχουν, όμως, και δηλώσεις γονέων για «την καλοσύνη των παιδιών τους, την ανιδιοτέλεια και τη στήριξη που τους προσφέρουν».
Η φύση των καταγγελιών και η αδυναμία προσδιορισμού της συχνότητας των κρουσμάτων ενισχύει την πεποίθηση, ότι τα Ελληνόπουλα που κακοποιούν οικονομικά τους γονείς τους είναι εξαιρέσεις. Δεν είναι ο κανόνας. Είναι παιδιά εθισμένα στα ναρκωτικά ή τον τζόγο, παιδιά που πάσχουν από ψυχολογικά ή άλλα προβλήματα υγείας, παιδιά που απέτυχαν επαγγελματικά ή οικονομικά, απέτυχαν στο γάμο τους, παιδιά «ξεκρέμαστα», κατά τη λαϊκή έκφραση, που χρησιμοποιούν σωματική ή ψυχολογική βία ή απατηλά μέσα για να πάρουν χρήματα ή ακίνητες περιουσίες από τους γονείς τους. Τα παιδιά αυτά είναι οι εξαιρέσεις, δεν είναι ο κανόνας. Το βεβαιώνουν, άλλωστε, οι ίδιοι γονείς, που στην πλειοψηφία τους εξακολουθούν να ρυθμίζουν εθελοντικά τα οικονομικά τους σε συνεννόηση και συνεργασία με τα παιδιά τους.
Ο μικρός αριθμός κρουσμάτων οικονομικής εκμετάλλευσης -οικονομικής κακοποίησης κατά την έρευνα- γονέων από τα παιδιά τους δεν σημαίνει, ότι δεν πρέπει να προστατευθούν οι αδύναμοι γονείς από το ενδεχόμενο εκμετάλλευσης στη φάση της ζωής τους, πού λόγω ηλικίας, φθίνουσας υγείας και προκατάληψης της κοινωνίας έναντι πολιτών τρίτης ηλικίας δεν μπορούν να αναπληρώσουν τα χρήματα ή τις περιουσίες που καταχρώνται τα παιδιά τους.
Οφείλει το κράτος να προστατεύει τους ηλικιωμένους πολίτες του από κάθε μορφής εκμετάλλευση. Ο καλύτερος τρόπος προστασίας είναι η αλλαγή των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης των πολιτών, όχι η ανάθεση της διαχείρισης των περιουσιακών τους στοιχείων στο κράτος. Όχι η ανάθεση στο λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
Η υποχρέωση των πολιτών, που πλησιάζουν τη συντάξιμη ηλικία, να «ξεφορτωθούν» τα μετρητά και τα ακίνητα που απέκτησαν με το μόχθο μιας ζωής, για να πάρουν τη σύνταξη πείνας που χορηγεί το αυστραλιανό κράτος, είναι η κύρια αιτία των φαινομένων οικονομικής εκμετάλλευσης γονέων από τα παιδιά τους.
Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι τα κρούσματα οικονομικής εκμετάλλευσης γονέων από τα παιδιά τους είναι πιο συχνά στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η συχνότητα του φαινομένου στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα δεν οφείλεται στην «ηθικότητα» των παιδιών των εύπορων πολιτών ή στην «ανηθικότητα» των παιδιών των βιοπαλαιστών και των μισθοσυντήρητων πολιτών.
Οφείλεται, κυρίως, στο γεγονός, ότι οι εύποροι πολίτες δεν δικαιούνται σύνταξης γήρατος, εξ αιτίας των υψηλών χρηματικών αποθεμάτων, υψηλών εισοδημάτων τους ή των πολλών ακίνητων περιουσιών που έχουν στην κατοχή τους ή και όλων μαζί. Αφού δεν δικαιούνται σύνταξη δεν υποχρεούνται να μεταβιβάσουν, εν ζωή, στα παιδιά τους τα μετρητά και τα ακίνητα που απέκτησαν κατά τη διάρκεια της εργασιακής ζωής τους. Δεν διατρέχουν, επομένως, κίνδυνο ή διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο οικονομικής κακοποίησης από τα παιδιά τους.
Η προαναφερόμενη έρευνα έγινε στο πλαίσιο μεθοδευμένης εκστρατείας της πολιτείας «να προστατεύσει» τους ηλικιωμένους από πιθανή οικονομική κακοποίηση από τα παιδιά τους, υποδεικνύοντάς τους «ασφαλείς» τρόπους διαχείρισης των περιουσιακών τους στοιχείων.
Και εδώ είναι που η κρατική επιχείρηση State Trustees μπορεί να παίξει ρόλο. Στην ιστοσελίδα της State Trustees διαβάζω: «In 1994, State Trustees became a State owned business, helping Victorians protect and manage their assets. We provide clients… – από το 1994 η υπηρεσία State Trustees έγινε κρατική επιχείρηση, που βοηθά τους πολίτες της Βικτωρίας στη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων τους. Προσφέρουμε στους πελάτες μας…»).
Για τί περιουσιακά στοιχεία μιλάμε; Σχετική έρευνα που έγινε το 2006 υπολόγισε, ότι κάθε χρόνο οι γεροντότεροι πολίτες μεταβιβάζουν στα παιδιά τους και άλλα συγγενικά πρόσωπα περιουσιακά στοιχεία αξίας 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η έρευνα υπολόγισε, επίσης, ότι το 2025 η ετήσια αξία των μεταβιβαζόμενων περιουσιακών στοιχείων από γονείς στα παιδιά τους θα ανέλθει στα 70 (!) δισεκατομμύρια δολάρια. Χρήμα πολύ, που η πολιτεία θα ήθελε να διαχειρίζεται, με το αζημίωτο, μέσω της State Trustees.
Ο καθείς ας βγάλει τα συμπεράσματά του. Εγώ εμμένω, στην άποψή μου, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών μας εφαρμόζουν την πέμπτη εντολή, «τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και ίνα μακροχρόνιος γένη επί της γης» και απορρίπτω μελέτες, έρευνες, θεωρίες και υποθέσεις που, έστω υπαινίσσονται, ότι τα παιδιά μας «κακοποιούν» τους γονείς τους, χωρίς πειστικά τεκμήρια.
