Είκοσι πέντε χρόνια πέρασαν από το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα της ιστορίας, εκείνο του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία. Η μαύρη επέτειος είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, δεδομένης της πρόσφατης καταστροφής στην Ιαπωνία και τις ανησυχίες για τη διαρροή ραδιενέργειας από το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα. Στο Τσερνόμπιλ θα μεταβεί ο Ρώσος πρόεδρος, καθώς και ο Ουκρανός πρόεδρος, Βίκτορ Γιανούκοβιτς.
Ήταν 26 Απριλίου 1986 όταν ο πυρηνικός αντιδραστήρας 4 του εργοστασίου στο Τσερνόμπιλ εξερράγη, απελευθερώνοντας ένα σύννεφο ραδιενεργών υλικών που μόλυνε μεγάλο μέρος της Βόρειας Ευρώπης.
Τουλάχιστον 30 άτομα σκοτώθηκαν αμέσως μετά την έκρηξη, ενώ πολλοί άλλοι θεωρείται ότι έχασαν τη ζωή τους από ασθένειες που σχετίζονται με τη διαρροή ραδιενέργειας.
Εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι απομακρύνθηκαν από μολυσμένες εκτάσεις στην Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία, τμήματα της τότε Σοβιετικής Ένωσης.
Η έκρηξη απελευθέρωσε 400 φορές περισσότερη ραδιενέργεια από ότι η ατομική βόμβα στη Χιροσίμα.
Γύρω από το εργοστάσιο του Τσερνομπίλ, σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων, οριοθετήθηκε και εκκενώθηκε μια «ζώνη αποκλεισμού», η οποία επισήμως παραμένει ακατοίκητη, αν και εκατοντάδες άτομα έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους αγνοώντας τις προειδοποιήσεις.
Πόλη φάντασμα παραμένει και το Πριπιάτ, η πόλη των 50.000 κατοίκων που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1970 για να φιλοξενήσει τους εργάτες του Τσερνομπίλ.
Στο Τσερνόμπιλ θα μεταβεί την Τρίτη ο Ρώσος πρόεδρος, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος δήλωσε ότι το «βασικό μάθημα» που πρέπει να πάρουμε από την καταστροφή στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία και του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία είναι ότι πρέπει να υπάρχει διαφάνεια σε περιστατικά πυρηνικών ατυχημάτων.
Ο Ρώσος πρόεδρος, αναφερόμενος στην έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό στην Ουκρανία, την οποία είχαν αποκρύψει οι τότε σοβιετικές Αρχές, δήλωσε: «Το βασικό μάθημα είναι η ανάγκη να λέμε την αλήθεια στους ανθρώπους, επειδή ο κόσμος είναι εξαιρετικά εύθραυστος και είμαστε απολύτως αλληλοεξαρτώμενοι, και οποιαδήποτε προσπάθεια απόκρυψης της αλήθειας, ή να μην ειπωθούν όλα […] καταλήγει σε τραγωδία».
Θεωρείται ότι η σιωπή των σοβιετικών Αρχών, την οποία ακολούθησε μία εκστρατεία διασποράς ψευδών ειδήσεων, συνέβαλε στη μόλυνση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Η Σοβιετική Ένωση δεν αναγνώρισε την καταστροφή παρά τρεις ημέρες αργότερα, όταν η Σουηδία, η οποία επλήγη από το ραδιενεργό σύννεφο, σήμανε συναγερμό για ολόκληρο τον κόσμο στις 28 Απριλίου. Τότε πολλοί έκαναν λόγο για μια «σοβιετική Πομπηία».
Στο Τσερνόμπιλ θα μεταβεί και ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Μίκολα Αζάροφ, ο οποίος παρέστη μαζί με τον Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλο σε αγρυπνία με κεριά στο Κίεβο.
Στη 01:23 (τοπική ώρα) οι καμπάνες ήχησαν 25 φορές -ένας χτύπος για κάθε χρόνο που πέρασε-, ενώ δεκάδες άτομα πραγματοποίησαν αγρυπνία με κεριά.
«Να σας μιλήσω για την αγάπη ή για το θάνατο; Δεν ξέρω… Μήπως τελικά είναι το ίδιο; Εκείνο τον καιρό ήμασταν νιόπαντροι. Περπατούσαμε στο δρόμο χέρι-χέρι, ακόμη κι όταν πηγαίναμε για ψώνια. Τού έλεγα: ‘Σ’ αγαπώ’, χωρίς να ξέρω ακόμα πόσο πολύ… Ζούσαμε στον πρώτο όροφο του ξενώνα της πυροσβεστικής υπηρεσίας. Στον ίδιο ξενώνα έμεναν ακόμη τρία ζευγάρια με τα οποία μοιραζόμασταν την κουζίνα. Κάτω απ’ τα δωμάτιά μας στάθμευαν τα αυτοκίνητα της πυροσβεστικής. Κόκκινα πυροσβεστικά οχήματα. Ο Βάσια ήταν πυροσβέστης. Γνώριζα πάντα,που ήταν και τι έκανε. Εκείνη τη νύχτα, μέσα στον ύπνο μου, άκουσα ένα θόρυβο. Σηκώθηκα να δω από το παράθυρ. Με είδε και μου ‘πε: ‘Κλείσε τα παράθυρα και πέσε στο κρεβάτι. Έπιασε φωτιά ο αντιδραστήρας. Θα γυρίσω γρήγορα’. Δεν πρόλαβα να δω την έκρηξη. Μόνο τις φλόγες. Τα πάντα έμοιαζαν να τρέμουν μες στο ζεστό αέρα. Φλόγες υψωνόταν μέχρι τον ουρανό και παντού καπνός…αφόρητη ζέστη. Κι αυτός ήταν εκεί έξω […] Τέσσερις η ώρα … Πέντε … Έξι… […] Στις επτά με ενημέρωσαν ότι βρισκόταν στο νοσοκομείο. […] Είχε πρηστεί και ανάσαινε βαριά. Μετά βίας διέκρινες τα μάτια του […]» εξιστορεί η Λουντμίλα Ιγκνατένκο, σύζυγος του πυροσβέστη Βασίλι Ιγκνατένκο, ο οποίος έχασε τελικά την μάχη για τη ζωή, αφήνοντας χήρα, μ’ ένα παιδί στην κοιλιά, τη σύζυγό του.
Ο σταθμός του Τσερνόμπιλ έκλεισε οριστικά τον Δεκέμβριο του 2000 , αλλά ο αντιδραστήρας 4, ο οποίος καλύφθηκε πρόχειρα από τσιμεντένιο κώδωνα, δεν είναι αρκετά ασφαλής.
Κατά τη διάρκεια διεθνούς διάσκεψης δωρητών στις 19 Απριλίου στο Κίεβο η διεθνής κοινότητα αποδέσμευσε ποσό ύψους 550 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή και τοποθέτηση νέας σαρκοφάγου στο Τσερνόμπιλ.
ΜΕ ΤΟ «ΒΛΕΜΜΑ» ΣΤΗ ΦΟΥΚΟΥΣΙΜΑ
Η μαύρη αυτή επέτειος συμπίπτει με το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα, το οποίο έχει προκαλέσει διεθνή ανησυχία.
«Το δυστύχημα της Φουκουσίμα είναι σαν το δίδυμο του Τσερνόμπιλ» λέει ο Πάβελ Βντοβιτσένκο, 59 ετών, που ζούσε το 1986 σε ακτίνα 180 χιλιομέτρων από τον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ, στο Μπριάσνκ, σε μία από τις περισσότερο πληγείσες περιοχές.
«Οι επιχειρήσεις πτώχευσαν, η γεωργία κατέρρευσε, δεν υπάρχει πια δουλειά» λέει πριν αναφερθεί στην κύρια ανησυχία του, την υγεία.
«Οι άνθρωποι στο Τσερνόμπιλ χτυπήθηκαν από τον καρκίνο μετά το δυστύχημα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί στη Φουκουσίμα» πρόσθεσε.
«Τα θύματα του Τσερνόμπιλ και της Φουκουσίμα πρέπει να συνεργασθούν για να μην υπάρξουν άλλες πυρηνικές καταστροφές» λέει.
Το Τσερνόμπιλ και η Φουκουσίμα έχουν καταταχθεί στην ίδια βαθμίδα της κλίμακας σοβαρότητας πυρηνικών και ραδιολογικών συμβάντων, αλλά είναι διαφορετικής φύσης, κυρίως εξαιτίας του επιπέδου διαρροής ραδιενέργειας που είναι στην περίπτωση της Φουκουσίμα δέκα φοράς χαμηλότερη από του Τσερνόμπιλ.
ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΓΑΛΛΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Τη Δευτέρα εκατοντάδες άνθρωποι πραγματοποίησαν πορείες διαμαρτυρίας σε Γαλλία και Γερμανία, ζητώντας το κλείσιμο πυρηνικών εργοστασίων.
Πορείες πραγματοποιήθηκαν σε γέφυρες πάνω από τον Ρήνο, καθώς και σε αρκετούς γερμανικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Οι συγκεντρωμένοι φώναζαν συνθήματα, όπως: «Τσερνόμπιλ, Φουκουσίμα, ποτέ ξανά», ενώ πέταξαν και λουλούδια στον Ρήνο, σε μία συμβολική κίνηση.