Η πρόθεση κατά χρησιμοποιείται πολύ στη σύνθετη, αλλά και στη σύνταξη. Η σημασία της στη σύνθετη είναι κυρίως: α) Κάτω ή προς τα κάτω: καταγής, καταμεσής, καταπίνω, κατά+έρχομαι=κατέρχομαι, κατά+βαίνω=κατεβαίνω. Β) Κατεύθυνση, απλή ή εχθρική: κατάματα, κατακούτελα, καταφέρομαι, κατά+ευθύνω=κατευθύνω, κατά+αγγέλω, καταγγέλλω, κατά+αρά+κατάρα. Γ) Δυναμώνουμε την έννοια: καταπράσινος, κατάξερος, καταματωμένος.
Το σύνθετο ρήμα κατέχομαι έγινε με το φαινόμενο της έκθλιψης: κατά+έρχομαι. Η πρώτη λέξη τελειώνει με φωνήεν (κατά) και η επόμενη αρχίζει με φωνήεν (έρχομαι). Στη σύνθεση το τελικό φωνήεν της πρώτης χάθηκε και έτσι έγινε κατέρχομαι, κατεδαφίζω, κατεργάζομαι κ.α.
Έχουμε όμως και ένα παρόμοιο αλλά ιδιαίτερο φαινόμενο. Πώς έγινε η λέξη καθηγητής; Εδώ έχουμε την πρόθεση κατά και το ρήμα ηγούμαι=προπορεύομαι ως οδηγός, ως ηγέτης. Σύμφωνα με τα παραπάνω το ρήμα θα γινόταν κατηγούμαι και το ουσιαστικό κατηγητής. Οι αρχαίοι μας το ηγούμαι το έλεγαν κάπως και ίσως ως χηγούμαι. Η εκφορά της λέξης είχε μία μικρή ποσότητα αέρα. Για να μάς το θυμίζει αυτό οι Αλεξανδρινοί σοφίστηκαν το σήμα της δασείας. Και αν η επόμενη λέξη άρχιζε με δασεία τότε το γράμμα/φθόγγος τα στο κατ έγινε θ. Έτσι στη σύνθετη λέγεται και καλύτερα, αλλά και οι σύνθετες λέξεις έχουν υπέροχη ευφωνία. Έτσι έγινε το καθηγούμαι και ο καθηγητής. Ακούστε ευφωνία και στις λέξεις: καθαγιάζω, καθαγνίζω, καθημερινός, καθέδρα, καθορίζω, καθέλκυση, καθήλωση, ο καθολικός και πάρα πολλές άλλες.
Ο ΚΑΘΟΛΙΚΟΣ
Οι λέξεις κατά+όλος (με δασεία) μάς έδωσαν τις λέξεις καθόλου και καθολικός είναι αυτός που αναφέρεται σε όλους, στο σύνολο, ο γενικός. Η λέξη πήρε ξεχωριστές σημασίες ανάλογα με τη χρήση της. Μία καθολική επιστολή είναι ένα γράμμα για όλους. Ένα καθολικό εμπορικό κέντρο είναι εκείνο στο οποίο συγκεντρώνονται όλοι. Μια συμφωνία για όλους είναι η καθολική συμφωνία. Λέμε: καθολική καταστροφή, οι αγανακτισμένοι έχουν καθολική αγανάκτηση, καθολικά γνωρίσματα ή χαρακτηριστικά των ανθρώπων.
Κατά τον 4ο αι. μ.Χ. η λέξη καθολικός (ως επίθετο) μπήκε και στο Σύμβολο της πίστεως: Εις μίαν, αγίαν, καθολικήν και αποστολικήν εκκλησίαν… Προσέξτε η νέα θρησκεία προορίζεται να είναι μία (κόμμα) και αγία (κόμμα) και να είναι για ΟΛΟΥΣ και για αυτό λέγεται καθολική. Δυστυχώς όμως το σχίσμα του 1054 μ.Χ. «έσχισε» και τη σημασία της λέξης καθολικός και αυτή παρέμεινε ως χαρακτηριστικό όλων των πιστών της Δυτικής Εκκλησίας. Έτσι το επίθετο καθολικός έγινε ουσιαστικό και δημιουργήθηκε η Καθολική Εκκλησία της οποίας κεφαλή είναι ο Πάπας, αλλά λέγεται και Ρωμαιοκαθολική. Έτσι η ελληνική γλώσσα είναι ο νουνός αυτής της εκκλησίας.
Ο ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ
Μετά το σχίσμα του 1054 αυτοί που έμειναν πιστοί στην Αγία Γραφή και τις παραδόσεις αποτέλεσαν την Ανατολική Εκκλησία. Αυτοί είπαν ότι η γνώμη τους και η άποψή τους για το Θεό ήταν η ορθή, δηλ. η σωστή και ονομάστηκαν ορθόδοξοι. Ας υπενθυμίσουμε ότι δόξα στη λόγια μας γλώσσα είναι η γνώμη και η άποψη. Άρα, ο ορθόδοξος είναι αυτός που λέει ότι η δική του γνώμη είναι σωστή.
Έτσι οι Καθολικοί λένε ότι η Εκκλησία τους είναι για όλους και οι ορθόδοξοι πιστεύουν πως ό,τι λένε αυτοί είναι το σωστό και ορθό. Όλοι μας όμως είμαστε χριστιανοί, άλλη μία εύηχη και περιεκτική λέξη, γιατί έτσι ελληνικά ονομάσαμε Χριστό το νέο θρησκευτικό αρχηγό.
Καθολικοί, Ορθόδοξοι και Χριστιανοί ανεβήκαμε ΔΩΡΕΑΝ στο τραίνο της ελληνικής γλώσσας και προχωρούμε θριαμβευτικά. Με καμία άλλη γλώσσα το όχημα χριστιανισμός των καθολικών και όλων των ορθοδόξων δεν θα μπορούσε να κουνηθεί… ρούπι!
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Ο γλωσσικός ελληνισμός της αγγλικής σήμερα θα έχει χριστιανικό χαρακτήρα (Christian character). Φυσικά ο Καθολικός είναι Catholic και ο Ορθόδοξος Orthodox. Από τη ρίζα του κατά έχουμε στην Αγγλική τα: cataclysm, catacomb, catalepsy, catalogue, cataplasm, catapult, cataract, catastrophy, catechize, category, αλλά και cathedral, chair κ.α. Ο ορθόδοξος μάς έκανε το orthodox, orthoepy, orthography και πολλές άλλες.
Όπως βλέπετε και στο χριστιανισμό η ελληνική γλώσσα βασιλεύει. Και αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια καθολική και ορθόδοξη μαρτυρία!
