ΤΥΠΟΣ, ΜΜΕ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Για μια ολόκληρη εικοσιπενταετία, από το 1950, οι Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες ενημερώνονταν και μορφώνονταν από τη μοναδική ελληνική εφημερίδα που κυκλοφορούσε τότε στην Ουγγαρία, τον Λαϊκό Αγώνα. Η εφημερίδα αυτή στις αρχές ήταν καθημερινή, ενώ κατόπιν κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα. Μεταξύ των συντακτών της ήταν και ο διακεκριμένος συγγραφέας Δημήτρης Χατζής. Σημαντικό ρόλο, από το 1949 ως το 1983, στη συνένωση των οικογενειών και, αργότερα, στην εκλαΐκευση της ελληνικής μουσικής και λογοτεχνίας, διαδραμάτισε η ελληνική εκπομπή της Ουγγρικής Ραδιοφωνίας.
Στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας λειτουργούσε το χορευτικό συγκρότημα Σνλλογος της Αφροδίτης Αγγελίδου και το μουσικό συγκρότημα Μπουζούκι, με υπεύθυνο τον Νίκο Σερταρίδη. Ένα από τα πιο γνωστά σε όλη την Ουγγαρία μουσικά συγκροτήματα είναι ο Συρτός, του Ανδρέα Λεχούδη, που εξακολουθεί ακόμα την καλλιτεχνική του δράση, συχνά σε συνεργασία με άλλα που συγκροτήθηκαν αργότερα (Μασκαράδες, Ταβέρνα, Θάλασσα, Ζευς κ.ά.). Τα χορευτικά συγκροτήματα Ήλιος, Ελληνισμός, Καρυάτιδες, Χελιδονάκι και από το χωριό Μπελογιάννης, που συγκροτήθηκαν στη δεκαετία του 1990, διατηρούν και διαδίδουν τους ελληνικούς χορούς στην Ουγγαρία.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Ουγγαρίας άρχισε, γύρω στα 1990, να οργανώνει, σε συνεργασία με τον Επιστημονικό Σΰνδεσμο Ελληνοουγγρικής Φιλίας (με πρόεδρο τον Αγαμέμνονα Μάκρη και γενικό γραμματέα τον πανεπιστημιακό Κάλμαν Σαμπό), ενδιαφέρουσες φιλολογικές και μουσικές βραδιές. Ο σύλλογος άρχισε από το 1984 να εκδίδει και ένα Ενημερωτικό Δελτίο, που αναπτύχθηκε σε ετήσιο περιοδικό με τον τίτλο Ελληνισμός με συντάκτες αρχικά τον Χριστόφορο Αθανασίου και στη συνέχεια την Ευαγγελία Τσαρουχά. Μετά τη δημιουργία των μειονοτικών αυτοδιοικήσεων άλλαξαν οι όροι, αφού τις σημαντικότερες από τις δραστηριότητες αυτές ανέλαβαν πια οι Αυτοδιοικήσεις. Έτσι, από τον Απρίλιο του 1995 η Αυτοδιοίκηση της Βουδαπέστης άρχισε την έκδοση ενός δίγλωσσου τριμηνιαίου Ενημερωτικού Δελτίου, με αρχισυντάκτη τον Φίλιππο Παπαδόπουλο. Από το 2002 τη σύνταξη του την ανέλαβε ο Χριστόφορος Αθανασίου, οπότε το Ενημερωτικό Δελτίο μετατράπηκε σε μηνιαίο περιοδικό με τον τίτλο Ελληνισμός. Στα τέλη του 1995 άρχισε και η έκδοση ενός τριμηνιαίου δίγλωσσου περιοδικού της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας, με τον τίτλο Καφενείο. Χώρος πολιτικής και πολιτιστικής συζήτησης, όπου, εκτός από την εκλαΐκευση και τη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας και γενικά του ελληνικού πολιτισμού, παρουσιάζεται και πλούσιο ιστορικό υλικό για τους Έλληνες της Ουγγαρίας, της πρώτης και της δεύτερης περιόδου. Στο μεταξύ η ουγγρική τηλεόραση εγκαινίασε και μια μηνιαία εκπομπή για τις μικρές αναγνωρισμένες μειονότητες (Αρμενίους, Βουλγάρους, Έλληνες, Ουκρανούς, Πολωνούς, Ρουθήνους). Η ουγγρική ραδιοφωνία επίσης καθιέρωσε μισής ώρας εβδομαδιαία ελληνική εκπομπή, με συντάκτρια την Αντιγόνη Σαμπό-Νάγκι.

Η ελληνική παροικία συμμετέχει επίσης ενεργά και στη θρησκευτική ζωή των Ορθοδόξων της Ουγγαρίας. Στις 19 Μαΐου 1996 εγκαινιάστηκε από τον μητροπολίτη Αυστρίας, Έξαρχο Ουγγαρίας και Μεσευρώπης Μιχαήλ η νέα ελληνική εκκλησία της κοινότητας Μπελογιάννης, ο ναός του Μεγαλομάρτυρα Δημητρίου και των Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης, έργο του αρχιτέκτονα Αδάμ Δημητρίου. Το 2000, στη χιλιετηρίδα του ουγγρικού κράτους, επισκέφτηκε επίσημα την Ουγγαρία και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος, ο οποίος κήρυξε αγίους της ορθόδοξης εκκλησίας τον Ιερόθεο, πρώτο επίσκοπο, και τον Άγιο Στέφανο, πρώτο βασιλιά της Ουγγαρίας.

Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΗΜΕΡΑ

Ένα από τα πρώτα βήματα της Αυτοδιοίκησης των Ελλήνων της Ουγγαρίας αφορούσε στον τομέα της Εκπαίδευσης. Με τη βοήθεια των αποφοίτων του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών της Έδρας Ελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας του πανεπιστημίου της Βουδαπέστης, αναδιοργάνωσε τα μαθήματα της γλώσσας στο πλαίσιο του σαββατοκυριακάτικου συστήματος του Υπουργείου Παιδείας. Κατάρτισε πρόγραμμα διδασκαλίας και άρχισε να το πραγματοποιεί με τους αποφοίτους, στην πλειοψηφία τους ομογενείς καθηγητές, χωρίς δασκάλους. Με τη μεσολάβηση, εξάλλου, της ελληνικής πρεσβείας στη Βουδαπέστη, το ελληνικό υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων άρχισε να στέλνει καθηγητές στην Ουγγαρία, οι οποίοι στελέχωναν σεμινάρια μετεκπαίδευσης στους εκπαιδευτικούς του Πολιτιστικού Συλλόγου. Ο πρώτος αποσπασμένος δάσκαλος διορίστηκε στο σχολείο του χωριού Μπελογιάννης, και σύντομα συμπληρώθηκε και το εκπαιδευτικό προσωπικό του σαββατοκυριακάτικου σχολείου με μια αποσπασμένη δασκάλα. Παρά τον τίτλο του, τα μαθήματα του σαββατοκυριακάτικου γίνονται από τη Δευτέρα έως την Πέμπτη καθημερινά τα απογεύματα. Ο αριθμός των μαθητών κυμαίνεται στους 200. Για παράδειγμα, στο σχολικό έτος 2001-2002 είχαν εγγραφεί 196, και 198 μαθητές το 2002-2003.

Παράλληλα με τη διδασκαλία, οι καθηγητές, σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Επιτροπή Μειονοτήτων, κατάρτισαν και το πρόγραμμα διδασκαλίας ελληνικής γλώσσας και λαογνωσίας από την πρώτη ως τη δωδέκατη τάξη, το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του ουγγρικού υπουργείου Παιδείας. Από την Ελλάδα εφοδιάστηκε το σχολείο με τα απαραίτητα βιβλία, οι αποσπασμένοι δάσκαλοι αυξήθηκαν, γράφηκαν και τα σχετικά εγχειρίδια (π.χ. η Λαογνωσία, της Αντιγόνης Σαμπό-Νάγκι) για τα παιδιά του Δημοτικού. Από την 1η Σεπτεμβρίου 2004 το σχολείο λειτουργεί ως επίσημα αναγνωρισμένο δωδεκατάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών. Κέντρο του Συμπληρωματικού Σχολείου είναι η Βουδαπέστη, στο χώρο της Αυτοδιοίκησης. Το Συμπληρωματικό Σχολείο έχει παραρτήματα στις πόλεις Μίσκολτς, Σέγκεντ, Πετς, Ταταμπάνια, Ντουναουιβάρος (πρώην Σταλινβάρος). Στο σχολικό έτος 2004-2005 είχε 230 και στο 2005-2006 228 μαθητές. Από το σχολικό έτος 2005-2006 υπάρχουν και νηπιαγωγοί στην ελληνική κοινότητα της Ουγγαρίας, μία νηπιαγωγός στο χωριό Μπελογιάννης και μία στη Βουδαπέστη.

Στην Αυτοδιοίκηση Ελλήνων υπάγεται και το Ινστιτούτο Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας, που ιδρύθηκε το 2004 και διευθύνεται από τον καθηγητή κοινωνιολογίας Νίκο Φωκά. Το Ινστιτούτο οργάνωσε ποικίλα συνέδρια, συμπόσια, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις, που προέβαλαν την ιστορία και τον πολιτισμό των Ελλήνων της Ουγγαρίας, αλλά και τις ελληνοουγγρικές σχέσεις. Οργανώνει, επίσης, και άλλες ανάλογες εκδηλώσεις, όπως π.χ. Ημέρες Ελληνικού Πολιτισμού ’98, στη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκε σημαντική καλλιτεχνική και φωτογραφική έκθεση με έργα των καλλιτεχνών που έζησαν και ζουν στην Ουγγαρία (των Μέμου Μάκρη, Κλειώς Μάκρη, Ζιζής Μάκρη, Ανδρέα Παπαχρήστου, Στέλιου Παπαγεωργίου, Ρήγα Χοντροματίδη, Ευδοξίας Σίδου, Γιώργου Τζώρτζογλου κ.ά.). Η Αυτοδιοίκηση, εξάλλου, των Ελλήνων Ουγγαρίας υποστήριξε οικονομικά την έκδοση βιβλίων συμπαροίκων, αλλά και η ίδια εξέδωσε τρεις δίγλωσσες ανθολογίες και άλλα έργα, καλύπτοντας το κενό που δημιουργήθηκε με την κατάργηση των κρατικών εκδοτικών οίκων στον τομέα της διάδοσης της νεοελληνικής λογοτεχνίας.