Ίσα-ίσα που είχε καταλαγιάσει η μπόρα από το σκάσιμο της φούσκας των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ το 2008, που είχε προκαλέσει την μεγαλύτερη οικονομική κρίση των μεταπολεμικών χρόνων, την περασμένη εβδομάδα μια σειρά από νέες σεισμικές δονήσεις, με επίκεντρο τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, ταρακούνησαν τα διεθνή χρηματιστήρια, προξενώντας επικίνδυνα ρήγματα στο χρηματοπιστωτικό οικοδόμημα. Μόνο την περασμένη Δευτέρα στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης οι μετοχές σημείωσαν πτώση 5.5%, με τις ζημιές να ανέρχονται σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Σχεδόν 10 χρόνια μετά την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων από τους τρομοκράτες της Αλ Κάιντα, η Νέα Υόρκη δέχθηκε μεγαλύτερο πλήγμα από οικείες δυνάμεις.

Μέχρι την Αυστραλία έφτασαν οι σεισμικές δονήσεις, αν και σε μεγάλη απόσταση από τα δύο επίκεντρα των σεισμών. Άσχετα αν η οικονομία της Αυστραλίας είναι από τις πιο σταθερές στον κόσμο, με τον ορυκτό πλούτο που διαθέτει, την σωστή οικονομική πολιτική που ακολουθεί, και το ελάχιστο δημόσιο χρέος της. Μόνο σε δύο ημέρες Παρασκευή και Δευτέρα) σε 95 δισεκατομμύρια δολάρια έφτασαν οι απώλειες από την πτώση στην αξία των μετοχών στο χρηματιστήριο. Είναι και αυτό ένα από τα συμπτώματα της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τριγμοί σε μια άκρη της Υφηλίου μεταδίδονται αυτόματα σε κάθε γωνιά της Γης.

Στον πανικό που ακολούθησε, οι επενδυτές πουλούσαν όσο-όσο τις μετοχές τους για να μειώσουν τις ζημιές, με αποτέλεσμα την κάθετη πτώση στην αξία τους. Και για να επαληθευθεί η λαϊκή ρήση «στην αναμπουμπούλα χαίρεται ο λύκος», ξανάκαναν την εμφάνισή τους οι κερδοσκόποι, πουλώντας επιλεκτικά μετοχές μεγάλων εταιρειών, ώστε να πέσει η αξία τους.

Ξέρουν καλά τη δουλειά τους οι κερδοσκόποι. Όταν κρίνουν πως οι μετοχές έπιασαν «πάτο» αγοράζουν περισσότερες από εκείνες που πούλησαν, γνωρίζοντας πως σύντομα η αξία τους θα ανακάμψει, αποκομίζοντας έτσι τεράστια κέρδη. Χαμένοι, για μια ακόμη φορά, θα είναι οι ιδιώτες που επένδυσαν τις λίγες οικονομίες τους, ως αποκούμπι για τα γηρατειά τους.

Βλέπετε, οι ιδιώτες δεν διαθέτουν τους εξειδικευμένους οικονομολόγους που έχουν οι κερδοσκόποι, οι οποίοι είναι γνώστες της αγοράς, και ξέρουν ποιες εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να επανακτήσουν την χαμένη αξία τους. Αυτή είναι η λογική της «ελεύθερης αγοράς» που έχει θεοποιηθεί στην εποχή μας ως ρυθμιστική μηχανή μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης.

Οι κερδοσκόποι διέπονται από το ένστικτο της ύαινας, η οποία παρακολουθεί το υποψήφιο θύμα της, και σε μια στιγμή αδυναμίας του χυμά επάνω του να το κατασπαράξει. Όμως, κοντά στο ένστικτο της ύαινας έχουν και την πονηριά της αλεπούς. Οι κερδοσκόποι το θύμα τους δεν το κατασπαράζουν. Απλώς, του κάνουν «αφαίμαξη», τόση που να μπορεί να επιζήσει, με την προοπτική ότι σύντομα θα αναλάβει τις δυνάμεις του, ώστε να είναι «έτοιμο» για την επόμενη αφαίμαξη. Ύαινες οι κερδοσκόποι, αλλά και κοριοί, με άλλα λόγια κοινωνικά παράσιτα…

ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ

Την περασμένη εβδομάδα έγινε το ακόλουθο απίστευτο: ο οίκος αξιολόγησης Standard&Poor’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών κατά ένα βαθμό, από ΑΑΑ σε ΑΑ+.

Αυτή είναι η πρώτη φορά, από τότε που άρχισαν να λειτουργούν οι οργανισμοί αξιολόγησης, που η φερεγγυότητα των ΗΠΑ μειώθηκε από το ΑΑΑ στο ΑΑ+.
Από τους δύο άλλους οργανισμούς αξιολόγησης, ο οίκος Moody’s Investors Service αποφάσισε να διατηρήσει, προς το παρόν, την αξιολόγηση ΑΑΑ, ενώ ο οίκος Fitch Ratings ανακοίνωσε ότι ακόμα εξετάζει το θέμα, και θα δημοσιοποιήσει την αξιολόγησή του ως το τέλος του Αυγούστου. Σημειώνω πως και οι τρεις οίκοι είναι αμερικανικοί οργανισμοί. Αυτό το αναφέρω ως ένδειξη πως η οικονομία των ΗΠΑ βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση, για να προβεί ο οίκος Standard&Poor’s στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, παρά τις πιέσεις που ασκήθηκαν από τον Λευκό Οίκο.
Η φράση «τραγική ειρωνεία» βρίσκει την πλήρη εφαρμογή της στην περίπτωση των ΗΠΑ. Αν και στις 2 Αυγούστου θα ήταν υποχρεωμένες να κάνουν στάση πληρωμών, με άλλα λόγια να κηρύξουν πτώχευση, αν δεν τροποποιούσαν το άρθρο του Συντάγματός τους, σύμφωνα με το οποίο το δημόσιο χρέος δεν έπρεπε να υπερβαίνει τα 14,3 τρισεκατομμύρια δολάρια, μέχρι την 1 Αυγούστου το Κογκρέσο διαφωνούσε με τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα για τις λεπτομέρειες των σχετικών για την αύξηση του χρέους μέτρων.

Αυτήν την έλλειψη συναίνεσης, με άλλα λόγια την αδυναμία να ασχοληθούν με τα θεμελιώδη ζητήματα της χώρας τους, επικαλείται ο οίκος αξιολόγησης Standard&Poor’s ως τον κύριο λόγο για την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ. Και με το δίκιο του, θα έλεγα, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες προβλήθηκαν προς τα έξω ως «οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ασυνεννοησίας (ΗΠΑ)», όπως κάποιος σχολιαστής τις αποκάλεσε.
Πράγματι, όταν στην περίοδο της μεγαλύτερης μεταπολεμικής οικονομικής κρίσης της χώρας τους, τα δύο πολιτικά κόμματα των Δημοκρατών και των Ρεπουμπλικάνων δεν μπορούν να βρουν έναν κοινό τόπο για την αποπληρωμή του τεράστιου χρέους, και την ανάκαμψη της παραπαίουσας οικονομίας, πώς μπορούν να προσβλέπουν στην συνεχιζόμενη εμπιστοσύνη του υπόλοιπου κόσμου;

Ενδιαφέρουσα είναι η αντίδραση της Κίνας στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ, όπως φαίνεται από το ακόλουθο ανακοινωθέν του επίσημου ειδησεογραφικού πρακτορείου Νέα Κίνα: «Η Κίνα, ο μεγαλύτερος πιστωτής της μοναδικής υπερδύναμης του κόσμου, έχει τώρα κάθε δικαίωμα να απαιτήσει από τις ΗΠΑ να ασχοληθούν με τα δομικά προβλήματα του χρέους τους».

Άλλη ειρωνεία εδώ. Η κομουνιστική Κίνα να είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής της μοναδικής υπερδύναμης του κόσμου, και Μητρόπολης του Καπιταλισμού! Σε αντίθεση, με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την οποία συνδέονται φυλετικά, πολιτιστικά και πολιτικά, οι σχέσεις των ΗΠΑ δεν είναι τόσο στενές. Και εδώ φαίνεται να βρίσκει την εφαρμογή της μια άλλη σοφή ελληνική ρήση: «Τα ετερώνυμα έλκονται, τα ομώνυμα απωθούνται».
Η δυσμενής αξιολόγηση του οίκου Standard&Poor’s για την αμερικανική οικονομία προκάλεσε την σκληρή αντίδραση της Ουάσιγκτον. Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ κατηγόρησε τον εν λόγω οίκο αξιολόγησης ότι έκανε ένα «χονδροειδές και ερασιτεχνικό» λάθος στην ανάλυσή του με την οποία αιτιολόγησε την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Το Υπουργείο κατηγορεί τον οίκο Standard&Poor’s ότι έκανε λάθος στις προβλέψεις του για τον προϋπολογισμό της χώρας κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ο οίκος αξιολόγησης Standard&Poor’s έδωσε την ακόλουθη εξήγηση για την άνευ προηγουμένου απόφασή του: «Η υποβάθμιση αντανακλά την άποψή μας ότι το σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής στο οποίο συμφώνησαν το Κογκρέσο και η κυβέρνηση υπολείπεται αυτού που, κατά την άποψή μας, θα ήταν αναγκαίο για να σταθεροποιηθεί η μεσοπρόθεσμη δυναμική του κυβερνητικού χρέους».

Σημειώνω εδώ παρενθετικά ότι στις 2 Αυγούστου ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα υπέγραψε ένα νομοθέτημα που προβλέπει τη μείωση του ελλείμματος στον προϋπολογισμό κατά 2,1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε 10 χρόνια. Σύμφωνα με τον οίκο Standard&Poor’s το ποσό αυτό υπολείπεται αρκετά των 4 τρισεκατομμυρίων που είχε εκτιμήσει πως θα αποτελούσε μια καλή αρχή στην προσπάθεια των ΗΠΑ να αντιμετωπιστεί το δημόσιο χρέος, το οποίο προέρχεται από τα μεγάλα, και κατά συρροή, ελλείμματα του προϋπολογισμού της Κυβέρνησης.

Η υποβάθμιση για το αξιόχρεο των ΗΠΑ χαρακτηρίστηκε από τις διεθνείς αγορές ως δραματική εξέλιξη για την μεγαλύτερη οικονομία της εποχής μας, καθότι ενδέχεται να οδηγήσει στην αύξηση του κόστους δανεισμού τόσο για την κυβέρνηση της χώρας, όσο και για τις επιχειρήσεις και για τους καταναλωτές.
Επίσης έντονη υπήρξε και η ανησυχία ότι η πρωτοφανής αυτή υποβάθμιση των ΗΠΑ θα οδηγήσει σε ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία. Ιδιαίτερα όταν και μεγάλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του μεγάλου δημόσιου χρέους, μετά την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Ενώ μέχρι πρόσφατα τα αμερικανικά ομόλογα θεωρούνταν ως η ασφαλέστερη επένδυση σε διεθνές επίπεδο, τώρα, μετά την υποτίμηση, κρίνονται ως χαμηλότερα σε ασφάλεια από τα ομόλογα που εκδίδονται από χώρες όπως η Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία ο Καναδάς και η Αυστραλία.
Μετά από τις δραματικές εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, η παγκόσμια οικονομία βαίνει ολοταχώς προς μια μακρά περίοδο οικονομικής ύφεσης, αν όχι οικονομικής κρίσης.

Καθώς οι υπέρμαχοι του οικονομικού φιλελευθερισμού εισηγούνται περικοπές σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, ως μέτρο για τη μείωση των ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς των ανεπτυγμένων χωρών, είναι βέβαιο πως τα άτομα που εξαρτώνται από την κοινωνική πρόνοια, δηλαδή τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα, θα υποστούν τις συνέπειες της λανθασμένης οικονομικής πολιτικής των κυβερνήσεών τους.
Τα πρόσφατα επεισόδια στο Λονδίνο ίσως αποτελούν προοίμιο των κοινωνικών αναστατώσεων που θα ακολουθήσουν τις καταρρεύσεις των αξιών στα διεθνή χρηματιστήρια.

Άνοιξε ο ασκός του Αιόλου, και οι καταιγίδες σαρώνουν τα πάντα στο διάβα τους…