Σκεπτόγραμμα

Γλυκόηχη, ευχάριστη, ακόμη και παρηγορητική στο άκουσμά της η λέξη μας βάλσαμο. Ακούστε την σε μία φράση: Στη συμφορά που με βρήκε, τα λόγια σου για μένα ήταν βάλσαμο παρηγοριάς. Ακόμη και ο ήχος της «βάλσαμο» είναι μελωδικός, αρμονικός και πολύ ωραίος. Έχει μέσα της μία ευχάριστη και πολύ ανακουφιστική επίδραση γι’ αυτόν που την ακούει. Το βάλσαμο, επίσης, χρησιμοποιείται ως ιατρικό και αντισηπτικό και έτσι έγινε το ρήμα βαλσαμώνω, που σημαίνει ταριχεύω. Οι Αιγύπτιοι ταρίχευαν τους νεκρούς τους.

Το βάλσαμο τιμητικά χρησιμοποιείται σε πολλά μας τραγούδια. Ένα από αυτά λέει:
Μανούλα μ’ πάω για να βρω
το βάλσαμο βοτάνι
Μ’ αρρώστησε η αγάπη μου
φοβάμαι μην πεθάνει.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΑΛΣΑΜΟ;

Το βάλσαμο είναι αειθαλής θάμνος. Έχει πολλά κλαδιά που είναι λεία και φτάνει σε ύψος λίγο πιο πάνω από μισό μέτρο. Οι βοτανολόγοι λένε ότι υπάρχουν 300 είδη του φυτού αυτού. Το βάλσαμο είναι αρωματικό φυτό και όταν τρίψουμε τα άνθη του αναδίνεται μία δυνατή μυρουδιά ρητίνης. Έχει άνθη χρυσοκίτρινα και ανθίζει στην Ελλάδα από τον Ιούνιο έως το Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται όλα τα αέρια μέρη του.
Το πιο γνωστό είναι το βαλσαμέλαιο. Έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Είναι τονωτικό, διεργετικό, αντικαταθλιπτικό, ανακουφίζει, βελτιώνει τον ύπνο, είναι διουρητικό, καταπραΰνει τους ρευματικούς πόνους, επουλώνει τις πληγές και κάνει πάρα πολλά άλλα όπως αναφέρουν τα βοτανικά βιβλία.

ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

Το βάλσαμο κατατάσσεται σε ένα από τα πιο σημαντικά βότανα για τον άνθρωπο ως άκρως θεραπευτικό. Το βαλσαμόχορτο είναι γνωστό από την αρχαιότητα και χρησιμοποιήθηκε πολύ για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Σήμερα θεωρείται ως το βότανο που έχει ερευνηθεί περισσότερο από κάθε άλλο.
Αντιμετωπίζεται με αυτό η μέτρια κατάθλιψη, αλλά και άλλες ψυχικές και νευρολογικές διαταραχές. Οι γιατροί της αρχαιότητας Γαληνός και Διοσκουρίδης το είχαν χρησιμοποιήσει συστηματικά. Στο Μεσαίωνα του αποδόθηκαν μαγικές ιδιότητες.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Όλα τα λεξικά που συμβουλεύτηκα το αναφέρουν ως: From Greek βάλσαμον. Στα αγγλικά έγινε balsam. Έφτασε στην Αγγλία μέσω των Γαλλικών που ήταν bausme. Στα αγγλικά αυτό ορθογραφήθηκε ως baume αν και το ήραν από το Λατινικό balsamum όπου φαίνεται η άμεση Ελληνική επιρροή όπου μόνο η κατάληξη έγινε –um αντί της Ελληνικής –ον. Οι Γάλλοι και οι Άγγλοι το έγραψαν όπως ήθελαν ή όπως τους ακουγόταν από το Λατινικό: Balsam, χωρίς ξεχωριστή κατάληξη.
Οι αγγλόφωνοι το πετσόκοψαν περαιτέρω και το έκαναν μόνο balm=βάλσαμο όπου το l δεν προφέρεται και η λέξη ακούγεται ως μπαμ και σημαίνει ο μυρωμένος, ο αβρός έγινε balmy (μπάμι). Επίσης, η γλυκιά αύρα λέγεται balmy. A balmy night=γλυκιά βραδιά. Προσοχή, όμως, από το Bottom (αυτό, λένε, έγινε από τον ελληνικό πυθμένα) έγινε και η αγγλική λέξη Bum που προφέρεται σαν το βάλσαμο (=μπαμ), αλλά σημαίνει τα οπίσθια και την προσβλητική γλώσσα: He is a bum=κοπρόσκυλο ή και κοπρίτης. Τα λεξικά της πιάτσας αναφέρουν πάμπολλες φράσεις χυδαιότητας με το Bum.

ΤΟ ΒΑΛΣΑΜΟ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Ο θεόφραστος και ο Στράβων αναφέρουν το βάλσαμο για τις θεραπευτικές και τις αρωματικές του ιδιότητες. Έχουν κάνει και τη σύνθετη λέξη Βαλσαμόδεντρο.
Οι Άραβες το αναφέρουν ως balas on tree. Από την Αραβία το πήρε το μοναδικό βαλσαμόδενδρο ο Αντώνιος και το χάρισε στην Κλεοπάτρα. Στην Παλιά Διαθήκη αναφέρεται η φράση: Ευλογημένος ο Κύριος που έκανε αρωματικά φυτά.
Στη βιβλική Λογοτεχνία είναι γνωστό το βάλσαμο και με άλλα ονόματα. Και στη σύγχρονη ελληνική Λογοτεχνία κάνει την εμφάνιση το βάλσαμο, όπως ο τίτλος βιβλίου «Βάλσαμο για την ψυχής της γυναίκας».

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Μπορεί οι ξένοι να χρησιμοποιούν το balsam και balm, αλλά η εκφορά της ελληνικής λέξης ΒΑΛΣΑΜΟ έχει άλλη χάρη. Μόνο το άκουσμά της –με όλη τη σημασία της λέξης– φέρνει ανακούφιση και ευχάριστο άρωμα ψυχαγωγίας (οδηγεί την ψυχή). Και μπορεί άμεσα να προσφέρει πνευματική και αισθητική συγκίνηση.