Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε τι είναι το «αποτύπωμα άνθρακα» ενός κράτους ή μιας επιχείρησης, ενώ πολλοί αντιλαμβάνονται τι σημαίνει το «αποτύπωμα ύδατος». Ποιος άκουσε, όμως, ποτέ για «αποτύπωμα πλαστικού»;

Από τις αρχές Οκτωβρίου φέτος, εκατοντάδες εταιρείες και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο έλαβαν ερωτηματολόγιο, που τους ζήτησε να προβούν σε εκτιμήσεις σχετικά με το πόσο πλαστικό χρησιμοποιούν, τι ποσοστό του υλικού ανακυκλώνεται και ποιες πολιτικές περιορισμού της χρήσης του εφαρμόζουν. «Επιδιώκουμε να ενισχύσουμε την ορθολογιστική χρήση των πλαστικών απορριμμάτων και να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό και τους επενδυτές», λέει ο Νταγκ Γούντρινγκ, επενδυτής στο Χονγκ Κονγκ και εμπνευστής του προγράμματος, που συνεχίζει: «Η ρύπανση από πλαστικά αποτελεί σημαντικό παγκόσμιο φαινόμενο, η αντιμετώπιση του οποίου απαιτεί διεθνή και συντονισμένη προσπάθεια και συστημική επανεξέταση της χρήσης και παραγωγής του υλικού».

Η ιδέα πίσω από την πρωτοβουλία Σχέδιο Αποτυπώματος Πλαστικού (Plastic Disclosure Project) αφορά την προώθηση αποτελεσματικότερων λύσεων, πολύ πέρα από την περισυλλογή πλαστικού από τις παραλίες, που θα οδηγήσουν σε διαφορετική διαχείριση του υλικού από τις μεγάλες βιομηχανίες, επιχειρήσεις, αλλά και πανεπιστημιακά ιδρύματα, νοσοκομεία και αθλητικά σωματεία του πλανήτη, στα πρότυπα του Σχεδίου Αποτυπώματος Άνθρακα (CDP) στη Βρετανία.

Την πρωτοβουλία που αφορά το πλαστικό στηρίζουν ιδιώτες επενδυτές, πάντα πρόθυμοι να εντοπίσουν τομείς ενεργειακής σπατάλης και να εφαρμόσουν καινοτόμες μεθόδους συρρίκνωσης του κόστους.

Μέλη περιβαλλοντικών οργανώσεων και επιστήμονες κρούουν τώρα τον κώδωνα του κινδύνου για τον τεράστιο όγκο πλαστικού που χρησιμοποιείται με σπάταλο τρόπο (μπουκάλια αναψυκτικών μιας χρήσης ή συσκευασίες καταναλωτικών προϊόντων). Μεγάλο μέρος του πλαστικού αυτού καταλήγει στα ποτάμια και τους ωκεανούς του πλανήτη, απειλώντας τα ευαίσθητα αυτά οικοσυστήματα. Σύμφωνα με την αμερικανική Εθνική Ωκεανογραφική Υπηρεσία, τα απορρίμματα στις θάλασσες «έχουν καταστεί ένα από τα πιο επίμονα και απειλητικά είδη ρύπανσης για τους ωκεανούς και τα ποτάμια του κόσμου».

Περίπου 300 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράγονται κάθε χρόνο στη Γη, ενώ μόλις 10% από τον όγκο αυτό καταλήγει στην ανακύκλωση. Από το πλαστικό που απλά απορρίπτεται, περίπου 7 εκατομμύρια τόνοι καταλήγουν στη θάλασσα κάθε χρόνο. Εκεί, το πλαστικό διασπάται σε ολοένα και μικρότερα κομμάτια, με την πάροδο των ετών. Όσο μικρότερα είναι τα κομμάτια αυτά, τόσο ευκολότερα καταπίνονται από τη θαλάσσια πανίδα. Μελέτη διαπίστωσε μάλιστα ότι τα ψάρια στον Βόρειο Ειρηνικό καταπίνουν 24.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων τον χρόνο.

Καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό της μάζας αυτής δεν έχει πια τη μορφή ακέραιων κομματιών, είναι δύσκολο να περισυλλεγεί αφού πέσει στον ωκεανό, ενώ τα νομικά προσκόμματα που επιβάλλονται στα διεθνή χωρικά ύδατα επιτρέπουν σε κράτη και διεθνείς οργανισμούς να αρνούνται την ευθύνη της απορρύπανσης των ωκεανών. «Πρόκειται για τραγική ειρωνεία: τα ίδια γνωρίσματα που κάνουν το πλαστικό τόσο δημοφιλές -το μικρό κόστος παραγωγής, το ελάχιστο βάρος και η ανθεκτικότητα- είναι εκείνα που το καθιστούν προβληματικό» λέει ο Έρικ Φλόιντ, πρώην επενδυτής και συνιδρυτής της πρωτοβουλίας με τον Νταγκ Γούντρινγκ.

Η αντιμετώπιση του επικίνδυνου αυτού φαινομένου πρέπει έτσι να αφορά την πρόληψη της απόρριψης πλαστικού στο περιβάλλον, κύριος στόχος της πρωτοβουλίας Σχέδιο Αποτυπώματος Πλαστικού, την οποία στηρίζει και η περιβαλλοντική πρωτοβουλία του πρώην πρόεδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, η ClintoGlobal Initiative. Η ενεργή εμπλοκή του εταιρικού τομέα στην προσπάθεια, που θα ελέγχει και θα καταγράφει οικειοθελώς τη χρήση πλαστικού, μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για την ορθολογική του χρήση. Αυτό θα επιτευχθεί, όμως, μόνο μέσω της αποτελεσματικής περισυλλογής, εκ νέου χρήσης ή πλήρους ανακύκλωσης των πλαστικών, καθώς και με τη χρήση καινοτόμων πλαστικών ουσιών, όπως τα βιοδιασπώμενα.

Ορισμένες εταιρείες έχουν ήδη πραγματοποιήσει σημαντικές προόδους, όπως η σουηδική Electrolux, κατασκευάστρια οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, που παρουσίασε τον περασμένο Φεβρουάριο τις νέες της ηλεκτρικές σκούπες, κατασκευασμένες εξ ολοκλήρου από ανακυκλωμένο πλαστικό. Την ίδια στιγμή, ο κολοσσός των αναψυκτικών Coca Cola, επέλεξε νέο πλαστικό μπουκάλι, η σύσταση του οποίου εμφανίζει υψηλό ποσοστό φυτικών ουσιών.

Στο μέλλον, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τα σημερινά πλαστικά σκουπίδια θα αποφέρουν χρηματικό κέρδος, καθώς το προερχόμενο από πετρέλαιο πλαστικό, θα μπορεί να μετατραπεί σε καύσιμη ύλη με μικρό κόστος και ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον.