Πολλοί άνθρωποι κάνουν πολλή δουλειά με πολύ μεράκι. Από την ίδια ρίζα βγήκε και το αγγλικό poly. To επίθετο είναι ο πολύς, η πολλή, το πολύ. Η Γραμματική μας το επίθετο αυτό το ονομάζει ανώμαλο, δηλ. δεν είναι σαν το ομαλό ο τυχερός, η τυχερή, το τυχερό. Η ορθογραφία του μπερδεύει όλους τους Έλληνες από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα. Τα δεχόμαστε, όμως, όλα, γιατί η ορθογραφία μας είναι ιστορική. Την ίδια ορθογραφία τηρούν και όλοι οι αγγλόφωνοι και, μάλιστα, πολύ πιστά.

Το επίθετο ο πολύς είναι παράγωγο του ρήματός μας πίμπλημι που σημαίνει γεμίζω. Ομόρριζα είναι το πλήθος, ο πλήρης και πολλά άλλα. Και το λατινικό Plus από εδώ βγήκε, και αυτό ανώμαλο. Ακόμη και το αγγλικό full=πλήρης από την ίδια ρίζα προέρχεται, διατηρώντας τα δύο ll. Στα ελληνικά σήμερα λέμε και γράφουμε: ο πολύς θόρυβος, η πολλή δουλειά, το πολύ φαγητό. Έχουμε και τα ο επίρρημα: κοιμάται πολύ.

Η ορθογραφία τους- ιδίως τα δύο λάμδα -λλ- είναι δυσερμήνευτα μέχρι σήμερα και ΟΛΟΙ μας την μαθαίνουμε σύμφωνα με την κλίση του επιθέτου: ο πολύς θόρυβος, οι πολλοί θόρυβοι, των πολλών θορύβων. Η πολλή ζέστη, οι πολλές ζέστες, τα πολλά μαθήματα. Ας υπενθυμίσουμε εδώ ένα «κλασικό λάθος»: Με πολύ αγάπη=λάθος. Γράφουμε σωστά: με πολλή αγάπη, με πολλή εκτίμηση και πάμπολλα άλλα.

ΤΟ ΠΟΛΥ ΩΣ ΠΡΩΤΟ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

Με το πολύ και τη σημασία της μεγάλης ποσότητας, έντασης ή έκτασης, μπορούμε να συνθέσουμε εκατοντάδες αν όχι και χιλιάδες λέξεις, όπως: πολυάριθμος, πολύανθος, πολυβόλο, πολυεθνικός, πολυγαμία, πολυβλέπω, πολυτρομάζω μέχρι τη σημερινή πολυκατοικία και τα γνωστά μας πολυκαταστήματα. Σε πάμπολλες λέξεις μας μπορεί να μπει μπροστά το πολύ – ως πρώτο συνθετικό – μέχρι και το σημερινό μας πολυπολιτισμό.

Ως σχολική άσκηση είναι πολύ πετυχημένη και από πολυετή πείρα μου πολυαγάπητη. Οι πολυμαθείς μαθητές μπορούν να συνθέσουν πολυσύνθετες λέξεις ολκής.

ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΟΛΥ/ΠΟΛΛΑ

Η πιο πολυσύχναστη φράση μας ίσως να είναι τα «Χρόνια Πολλά». Άλλες: Όποιος θέλει τα πολλά, χάνει και τα λίγα. Ουκ εν τω πολλώ το ευ. Εν πολλοίς. Το πολύ-πολύ… θα φύγω. Δεν το έχω και πολύ να γυρίσω στην Ελλάδα. Αυτός δεν θέλει και πολλά-πολλά. Η πολυχρησία του επιθέτου τούτου είναι πολυσήμαντη και πολυλειτουργική και όντως μπορούν να γραφτούν πολυσέλιδα βιβλία. Σαν πολλά δεν σας λέω; Το διαπιστώνετε και μόνοι σας πως το επίθετο πολύς είναι μία πολύ καρπερή λέξη και πολύτοκη και την ονομάζουμε και πολύγονη.

ΤΟ ΠΟΛΥ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ο πολύς μπήκε πρώτα στα λατινικά ως poly. Έτσι ακριβώς κατέληξε και στην αγγλική. Τα λεξικά όμως το τονίζουν: From Greek πολύς=much. Οι ελληνικές λέξεις με πρώτο συνθετικό το πολύ=poly, μπήκαν στην αγγλική αυτούσιες: polyanthus, polygamy, polyglot, polygon, polyhedron, polynomial (με πολλά ονόματα), polypus, polysyllable, polytheism, polyadelphus, polyandry, polychromatic, polychrome, polyclinic, polycrystalline, polycyctic, polydactyl, polygene, polygenesis, polygraph, polymerus, polyneuritis, polyphagous, polyphonic, polypod, polytechnic και πάμπολλες άλλες με όλα τα παράγωγά τους. Επίσης έχουμε και τα ονόματα: Polycarp, Polyclitus, Polynesia, Polyphemus κ.α.

Οι αγγλόφωνοι οικειοποιήθηκαν και το λατινικό multi που σημαίνει το ίδιο πολύ και έκαναν πάμπολλες σύνθετες λέξεις με αυτό όπως: multiply=πολλαπλασιάζω, multiplication, multiplicity (πολλαπλότητα), multitude=πλήθος και τη μισητή ή την αγαπητή λέξη των ημερών μας multiculturalism (πολυκουλτουρισμός;) την οποία εμείς την φέραμε σε «καλλιεργημένα» λημέρια ως πολυπολιτισμό.

ΚΑΙ Η POLICY;

Λέμε ότι  η policy είναι η πολιτική, η τακτική και το ασφαλιστήριο: insurance policy. Η λέξη policy όμως δεν έχει να κάνει τίποτε με την πολιτική ούτε με την police (αστυνομία). Η πρώτη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από την Ελληνική λέξη πολιτεία. Policy έτσι είναι οι αρχές ή οι πράξεις που εφαρμόζονται από μία κυβέρνηση, μία επιχείρηση ή έναν ιδιώτη.

Η δεύτερη εκδοχή και σωστότερη –λένε τα λεξικά– ότι προέρχεται από το ελληνικό πολύπτυχο=αυτός που έχει πολλές πτυχές, αναδιπλώσεις. Τα παλιά πολύπτυχα ήταν σύνολο σελίδων που αποτελούσαν έναν κώδικα. Λένε from Greek poly=much and verb πτύσσειν=to fold up=διπλώνω. Από εδώ βγήκε και το πτυχίο και ο πτυχιούχος, καθώς το δίπλωμα και ο διπλωματούχος.

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Τι μαθαίνει κανείς όταν «σκαλίζει» τις λέξεις μας; Την πολυπλοκότητα, τον πλούτο, αλλά και τη σοφία, τις οδηγίες και υποδείξεις που κρύβει μέσα της η ελληνική μας γλώσσα!