Ο κοινός μας παππούς Αντισθένης, έλεγε: «Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις». Πώς σχημάτισαν οι αρχαίοι μας στην αρχή τη λέξη μοίρα; Υπάρχει μόνο μια μοίρα ή πολλές; Εάν γνωρίζουμε τη φύση του ονόματος, τότε μάλλον μπορούμε να βρούμε και το ίδιο το πράγμα.
Ο καλύτερος οδηγός να βαδίσουμε πίσω στην ανθρώπινη γνώση είναι η γλώσσα. Και η ελληνική γλώσσα κρύβει όλα τα μυστικά της μέσα στις λέξεις της, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά καταστάλαγμα σοφίας που ονομάζεται ελληνικός λόγος.
ΜΕΙΡΟΜΑΙ ΚΑΙ ΜΟΙΡΑ
Πρώτα έχουμε το ρήμα μείρομαι που σημαίνει λαμβάνω, παίρνω μερίδιο. Μέσα στο διάβα των αιώνων το ρήμα τούτο με πρόσφυμα, έκπτωση, αφομοίωση, αναβολή, απλοποίηση και έκταση έφτασε μέχρι σε μας και παρήγε λέξεις όπως αμαρτάνω, μερίζω, μερίδα, μόριο, μοίρα και πολλές άλλες.
Εδώ μας ενδιαφέρει η μοίρα που πρώτα σημαίνει το μέρος ενός όλου που μοιράζεται σε τμήματα και το μερίδιο του καθενός στη ζωή που δίνεται σε όλους μας από κάποιες ανώτερες δυνάμεις.
Λέμε: αυτή ήταν η μοίρα μου και το δεχόμαστε όπως έρθει. Έχουμε εκφράσεις όπως: μακάρι να είχα καλύτερη μοίρα, είναι άξιος της μοίρας του, δεν έχει στον ήλιο μοίρα, τα καλά και τα κακά της μοίρας του κ.ά.
Σε όλες τις περιπτώσεις είναι το μερίδιο.
Επίσης, στη Γεωμετρία λέμε: η ορθή γωνία έχει 90 μοίρες, η περιφέρεια του κύκλου ισοδυναμεί με 360 μοίρες. Στο στρατό μιλάμε για μοίρα καταδρομών.
Το ρήμα σήμερα έγινε μοιράζω από όπου έχουμε τη μοιρασιά και το μοιραστή και η μοίρα μάς έδωσε το μοιρολογώ, το μοιρολόγι, τη μοιρολατρία, το μοιραίο και τον μοίραρχο και πάμπολλες άλλες παραπλήσιες λέξεις.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΟΙΡΕΣ
Οι πρόγονοί μας για να εξηγήσουν τα ανεξήγητα της ζωής –στην καταπληκτική Μυθολογία τους η οποία έγινε και παράδοση– έπλασαν ανθρώπινα τις Τρεις Μοίρες. Της φαντάστηκαν ως τις θεότητες που κυβερνούν τη ζωή κάθε ανθρώπου, από τη γέννηση μέχρι το θάνατό του.
Πρώτη ήταν η Κλωθώ, που έκλωθε το νήμα της ζωής. Δεύτερη ήταν η Λάχεση, που έδωσε τα καλά και τα κακά της ζωής. Τρίτη ήταν η Άτροπος που έκανε όλα τα παραπάνω αμετάβλητα και αναπότρεπτα.
Ας προσέξουμε, όμως, εδώ. Για όλες είχαμε τις λέξις και μετά δώσαμε τους ρόλους στις «θεότητες» αυτές. Είναι όλες προσωποποιήσεις.
Η Κλωθώ έκλωθε την κλωστή που προσδιόριζε το μάκρος της ζωής. Είναι, όντως, μια καταπληκτική νοητή μεταφορά. Το όνομά της λειτουργεί μέχρι σήμερα: γνέθει το νήμα της ζωής.
Η Λάχεση μοιράζει του κλήρους, δηλαδή καθορίζει το τι θα «λάχει» στον καθένα μας. Από εδώ έγιναν και τα λαχεία που πολλοί τα αγοράζουν αλλά λίγοι μόνο κερδίζουν.
Η Άτροπος κόβει, όταν έρθει η ώρα –χωρίς δισταγμό– την κλωστή της ζωής του ανθρώπου. Άτροπος σημαίνει αδυσώπητη και ανελέητη. Χωρίς τρόπο (πώς;) έγινε Άτροπος. Από το όνομά της προήλθε η φαρμακευτική ουσία ατροπίνη και στα αγγλικά έγινε atropine.
Ας σημειώσουμε εδώ ότι ο Πίνδαρος πρόσθεσε στις Τρεις Μοίρες και την Τύχη, ο δε Πλάτων στην «Πολιτεία» του τις ονομάζει όλες κόρες της Ανάγκης.
ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΕΡΕΩΜΑ
Κατά τον Ησίοδο, οι Μοίρες είναι κόρες της Νύχτας ή τη Θέμιδας που της ανέστησαν με το Δία. Ο Όμηρος τις έχει όλες ως μία, την Αίσα ή Μοίρα. Οι πρόγονοί μας την Αίσα –την Ειμαρμένη ή την Ανάγκη– την έβαζαν και πάνω από το Δία και τους άλλους θεούς.
Από την Αίσα έχουμε μέχρι σήμερα το επίθετο αίσιος = αυτός που συμβάλλει με ευτυχή ή θετική κατάληξη. Λέμε σήμερα: φτάσαμε αισίως στο έτος 2012! Και οι Τρεις Μοίρες μας «τροφοδοτούν» με λέξεις που είναι ζωντανές και μυστήριες.
Είδατε τι κρύβει και περικλείει μέσα της η γλώσσα μας;
Μέχρι σήμερα δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την ύπαρξή μας, αλλά και γιατί φεύγουμε τόσο άδοξα από τον κόσμο αυτόν. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να αποφύγει αυτό το τέλος. Δεν διαφέρουμε και πολύ στη σκέψη από τους προγόνους μας που δημιούργησαν αυτή την επεξηγηματική Μυθολογία. Οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι η Μοίρα μας μάς ορίζει γιατί δεν μπορεί να γίνει και αλλιώς. Άλλοι λαοί τα σκέφτηκαν αυτά και αλλιώς. Δεν ζηλεύουμε τη Μυθολογία τους, αλλά δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι η δική τους είναι η «αληθινή» Μυθολογία και η δική μας… ειδωλολατρική.
ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΑΣ;
Έχουμε το γνωμικό «Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον» («Είναι αδύνατο να ξεφύγει κανείς από τη μοίρα του»). Έτσι το είπε και ο Δημοσθένης: «Μοίραν δ΄ ου τι φυγείν έπορεν» («Από τη μοίρα του κανένας δεν ξεφεύγει»). Ο, δε, Αρχίλοχος πρόσθεσε: «Πάντα τύχη και μοίρα ανδρί δίδωσι» («Όλα η τύχη και η μοίρα τα δίνουν στους ανθρώπους»).
Ποιος όμως μπορεί να ορίσει τη μοίρα του; και αυτοί που δεν πιστεύουν στις Μοίρες και αυτοί θα καταλήξουν στην «αγκαλιά» τους. Γιατί τελειώνει τόσο άδοξα η ζωή μας; Εδώ ανθρώπινες απαντήσεις δεν υπάρχουν!
