Το 1943 ο ποιητής και μεταφραστής Άρης Αλεξάνδρου, 21 ετών τότε, άρχισε να εργάζεται ως µεταφραστής στον πρωτοποριακό, για την εποχή, εκδοτικό οίκο του Κώστα Γκοβόστη. Τρία χρόνια αργότερα του παρέδωσε τη µετάφραση του µυθιστορήµατος “Σιδερένιο Τακούνι” (“Iron Heel”) του Jack London, αλλά η µετάφραση αυτή έμελλε να μείνει στο «αρχείο» 75 χρόνια. Για την ακρίβεια, ο Κώστας Γκοβόστης ανακάλυψε πρόσφατα –εντελώς συµπτωµατικά– το χειρόγραφό της πίσω από κάτι παλιούς χάρτες.

Στο πέρασμα των χρόνων το µυθιστόρηµα αυτό κυκλοφόρησε σε άλλες µεταφράσεις από άλλους εκδοτικούς οίκους, κάτι που αποδεικνύει τόσο την αξία όσο και την πρωτοποριακή θεµατική και τη διαχρονικότητά του. Ωστόσο, η µεταφορά του στην ελληνική γλώσσα από τον κορυφαίο µεταφραστή Άρη Αλεξάνδρου, έχει ειδική σηµασία, κυρίως γιατί µας δίνει τόσο τη γλωσσική αίσθηση της εποχής όσο και την αντίστοιχη ευαισθησία του µεταφραστή, δεδομένου του προβληµατισµού που είχε αναπτυχθεί στον κόσµο της Αριστεράς εκείνης της εποχής.

Το 1932 η Άβις Έβερχαρντ αφήνει μισοτελειωμένο ένα κείμενο που αφηγείται τα γεγονότα που οδήγησαν στην επικράτηση της oλιγαρχίας στις ΗΠΑ, ανάμεσα στο 1912-1917. Την κατάργηση κάθε έννοιας δημοκρατίας, τη μετατροπή των εργατών σε δουλοπάροικους στα εργοστάσια και τα ορυχεία, τη συντριβή της μεγάλης εξέγερσης που έμεινε γνωστή ως η Κομμούνα του Σικάγο. Το χειρόγραφο έμεινε άγνωστο σε ένα καταφύγιο της επαναστατικής οργάνωσης που ανήκε. Εκεί το ανακάλυψε η έρευνα των ιστορικών της Σοσιαλιστικής Κοινοπολιτείας που χρόνια μετά ανέλαβαν να το δημοσιεύσουν και να το σχολιάσουν. Αυτός είναι ο κόσμος που περιγράφει ο Jack London στο μυθιστόρημα “Σιδερένιο Τακούνι”.

Το βιβλίο συνάντησε τη σιωπή και στο σοσιαλιστικό κίνημα των ΗΠΑ εκείνης της περιόδου. Ο Jack London ήταν σοσιαλιστής από τα εφηβικά του χρόνια. Έγινε μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Εργασίας (SLP) το 1897, ενός κόμματος που βρισκόταν στην αριστερή πτέρυγα του σοσιαλιστικού κινήματος και αργότερα εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα ΗΠΑ. Το βιβλίο θεωρήθηκε προφητικό, αλλά το “υλικό” του το είχε βιώσει ο London από πολλές απόψεις, όπως το τεράστιο ταξικό χάσμα και τη φτώχεια που μάστιζε την Αμερική εκείνης της εποχής.

Το βιβλίο κατηγορήθηκε για εξύμνηση της βίας, όμως η ταξική βία ήταν έντονα παρούσα στις ΗΠΑ της εποχής. Το 1892 επιστρατεύτηκαν τα κανόνια ενός πολεμικού πλοίου για να λυγίσουν την απεργία των εργατών της χαλυβουργίας Χόμστεντ στο Πίτσμπεργκ. Ο στρατός, η εθνοφυλακή, οι ιδιωτικές αστυνομίες όπως του Πρακτορείου Πίνκερτον, είχαν σπάσει τη μεγάλη απεργία των σιδηροδρομικών το 1894, τη θρυλική απεργία της Πούλμαν. Αυτά οδήγησαν στο σοσιαλισμό έναν ηγέτη της απεργίας, τον Γιουτζήν Ντεμπς, από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Την ίδια χρονιά, ίδια κατάληξη είχε η μεγάλη απεργία των εργατών στα ορυχεία -εκείνη τη φορά οι απεργοί χρησιμοποίησαν δυναμίτη για να απαντήσουν στα πολυβόλα του στρατού.
Ο London αποδεικνύεται άριστος αναλυτής και στοχαστής των ζητημάτων που ταλανίζουν (ακόμα) την ανθρωπότητα και στην (τρέχουσα, ζοφερή) πραγματικότητα είναι επιβεβαιωμένο το έργο του ως απολύτως (και όχι ες αεί ) αδικαίωτο!


* Πηγές για το κείμενο αυτό είναι σχετική βιβλιοκρισία του Αναστάση Βιστωνίτη στο “Βήμα” και διάφορα δημοσιεύματα στο διαδίκτυο.