Με την εγκατάλειψη της παραδοσιακή της διατροφής, η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία για προβάδισμα σε θέματα προληπτικής υγείας, περιβαλλοντικής προστασίας, εξοικονόμησης χρημάτων στον οικογενειακό προϋπολογισμό και την ευκαιρία για μια πιο ανώδυνη αντιμετώπιση των σοβαρών μέτρων λιτότητας που αυτές τις μέρες έγιναν μέρος της καθημερινής ζωής. Μ’ αυτή τη διατροφή, αντί ακόλουθος των διεθνών εξελίξεων η Ελλάδα μπορεί να πάρει ηγετική θέση σ’ αυτά τα ζωτικής σημασίας θέματα.
Παρ’ ότι η επαναφορά της αυστηρά παραδοσιακής διατροφής στην ολότητά της είναι δύσκολη και ίσως ανέφικτη, υπάρχουν πολλά στοιχεία τα οποία αν εφαρμοστούν θα φέρουν πολύπλευρα οφέλη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η αντίδραση των Αρχών και άλλων ιθυνόντων σ’ αυτή την πρόταση είναι προβλεπόμενη – υπάρχουν αρκετά βιβλία μαγειρικής, αρκετοί περιβόητοι μάγειρες (master chefs) και πολλά τηλεοπτικά προγράμματα, όπως «Κυριακή στο Χωριό», τα οποία προωθούν αυτή τη δίαιτα. Όμως, ένα κοινό χαρακτηριστικό αυτών των προγραμμάτων είναι ότι περιορίζονται κυρίως στα γιορτινά φαγητά. Απουσιάζουν τα φαγητά καθημερινής διατροφής και πολλές λεπτομέρειες της πρακτικής εφαρμογής οι οποίες δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν διαχρονικά και βασίζονταν σε φυσικά και ανεπεξέργαστα φαγητά.
Χρειάζεται, επίσης, μια εκτενής συζήτηση για την ανεύρεση και ανάλυση των λόγων που οδήγησαν στην εγκατάλειψη αυτής της διατροφής τόσο από το κοινό αλλά και από τον επίσημο φορέα.
Είναι θέμα χρόνου προτού οι γεροντότεροι (που μαζί με τους προγόνους μας ήταν οι πραγματικοί γνώστες και μάστορες της παραδοσιακής διατροφής) φύγουν από τη ζωή και μαζί μ’ αυτούς χαθούν πολύ απλές αλλά πολύ σημαντικές πληροφορίες.
Για μια βιώσιμη και λειτουργική εφαρμογή της γνήσιας παραδοσιακής Ελληνικής διατροφής, έστω και μερικής, χρειάζονται πράξεις όπως:
• Συστηματική καταγραφή και διατροφική ανάλυση τόσο των παραδοσιακών συνταγών όσο και των διατροφικών συνηθειών.
• Συλλογή και αξιολόγηση υπαρχόντων στοιχείων και αποτελεσμάτων διαφόρων ερευνών γι’ αυτή τη διατροφή.
• Δημιουργία δύο οδηγών της πρακτικής εφαρμογής της γνήσιας παραδοσιακής διατροφής – ένα για διατροφολόγους και ένα για το κοινό.
Η παραδοσιακή καθημερινή διατροφή προσφέρει τη βάση για την ανάπτυξη ενός Eυρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος όπου διατροφολόγοι, διαιτολόγοι, αγρονόμοι και τεχνικοί τροφίμων μπορούν από κοινού να μελετήσουν σε βάθος την πρακτική πλευρά της παραδοσιακής διατροφής.
Από τεχνικής και επιστημονικής πλευράς αρκετά από τα στοιχεία της παραδοσιακής διατροφής υπάρχουν σε σημαντικό βαθμό, αλλά είναι σκορπισμένα στα συρτάρια, ράφια και αρχεία του επιστημονικού και ερευνητικού φορέα.
Συγκριτικά με άλλες δαπάνες, και λαμβάνοντας υπόψη τη σπουδαιότητα της εργασίας, δεν χρειάζεται τεράστια επιχορήγηση γι’ αυτή την έρευνα. Mερικές ειδικά εκπαιδευμένες ομάδες με ευαισθητοποίηση, αφενός, στις ειδικές ανάγκες αυτής της εργασίας και, αφετέρου, στην ιδιαιτερότητα που παρουσιάζουν οι συνεντεύξεις και επικοινωνία με ηλικιωμένους ανθρώπους – αρκετές φορές χωρίς καλή μόρφωση – είναι βασικά ότι χρειάζεται για την εκπλήρωση αυτού του στόχου.
Όμως, η καταγραφή, προστασία και προώθηση της παραδοσιακής διατροφής χρειάζεται σοβαρότητα, ευθύνη και σεβασμό στις παραδόσεις. Δυστυχώς, η δημιουργία της παραποιημένης πυραμίδας Παραδοσιακής Mεσογειακής Διατροφής από το Aνώτατο Eιδικό Eπιστημονικό Συμβούλιο Yγείας, του Yπουργείου Yγείας και Πρόνοιας, παρουσιάζει τις εξής παρατυπίες:
• Tα όσπρια συστήνονται λιγότερες φορές από τα πουλερικά και πολύ λιγότερες φορές από τα ψάρια και από τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
• Tα γαλακτοκομικά προϊόντα συστήνονται καθημερινά – ενώ στην παραδοσιακή διατροφή περίπου στις μισές μέρες του χρόνου δεν τρώγονταν λόγω νηστείας.
• Tα ζυμαρικά συστήνονται καθημερινά, ενώ είναι αμφίβολο κατά πόσο τρώγονταν τόσο συχνά.
• H πατάτα (η οποία ήλθε στην Eλλάδα μετά το 1830 και έγινε ένα πολύ βασικό στοιχείο της παραδοσιακής διατροφής) συστήνεται πολύ λιγότερο.
Περιέργως, για έγκυρη εικόνα της Παραδοσιακής Mεσογειακής Διατροφής θα πρέπει κανείς να συμβουλευτεί την πυραμίδα που δημιουργήθηκε στην Aμερική νωρίς στη δεκαετία του 1990!
OΔΗΓΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ EΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Όταν μαζευτούν, αναλυθούν και αξιολογηθούν όλα τα στοιχεία, μια ομάδα διατροφολόγων, διαιτολόγων και ανθρώπων με ειδικότητα σ’ αυτό το είδος γραφής μπορούν να εκδώσουν δύο οδηγούς της καθημερινής παραδοσιακής διατροφής: ένα για τον επιστημονικό/επαγγελματικό φορέα και ένα απλοποιημένο για το κοινό. Ένα άλλο εξίσου σημαντικό όφελος είναι ότι αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον ως σημείο αναφοράς.
Πολύ απλά στοιχεία τα οποία εμείς παίρνουμε ως δεδομένα και τα οποία πρέπει να συμπεριληφθούν στον οδηγό, είναι στοιχεία όπως πότε και πώς τρώγεται το κάθε φαγητό, με τι τρώγεται και με τι συνήθειες, όπως ότι: το παραδοσιακό ψωμί είναι στο τραπέζι -χωρίς βούτυρο- και συνοδεύει όλα τα φαγητά. Μια μικρή ελιά ή μέρος μιας μεγάλης τρώγεται με κάθε μπουκιά, όχι ελιές από μόνες τους. Το καλό ψήσιμο αρκετών χόρτων και των λαδερών φαγητών με ντομάτα, βοηθά όχι μόνο για καλή γεύση αλλά και για καλύτερη βιοδιαθεσιμότητα του λικοπενίου -ενός ισχυρού λιποδιαλυτό αντιοξειδοτικού που βρίσκεται στις ντομάτες- τα οινοπνευματώδη ποτά πίνονται μαζί με το φαγητό – όχι πριν ή μετά.
Η κρισιμότητα του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, η παγκόσμια ώθηση λήψης προληπτικών μέτρων υγείας και τα συνεχώς αυξανόμενα περιβαλλοντικά προβλήματα επιβάλλουν τη λήψη δραστικών μέτρων. Ο ρόλος της απλής διατροφής για την λύση αυτών των προβλημάτων αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο. Με την παραδοσιακή της διατροφή, η Ελλάδα μπορεί να πάρει ηγετικό ρόλο σ’ αυτά τα ζωτικής σημασίας θέματα!