Ένα πυκνό ακροατήριο Ελλήνων και Αυστραλών ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση που τους έγινε και παρευρέθηκαν στην παρουσίαση του βιβλίου του Καθηγητή Α. Μ. Τάμη, με τίτλο «Οι Έλληνες στην Άπω Ανατολή». Η παρουσίαση έγινε στην αίθουσα της ΕΕΑΜΑ από τον πρώην πρωθυπουργό της Βικτώριας, κ. John Brumby, και τον πρώην Εργατικό υπουργό, κ. Θεοφάνη Θεοφάνους.
Στο έργο του συγγραφέα, αναφέρθηκε εκτεταμένα ο πρόεδρος της Σχολής Ευρωπαϊκών και Ιστορικών Μελετών του Πανεπιστημίου La Trobe, καθηγητής κ. Chris Mackie. Το πολυπληθές ακροατήριο χαιρέτισε ο σύμβουλος Εκπαίδευσης, κ. Βασίλειος Γκόκας, ο οποίος και ανέγνωσε μήνυμα του υπουργού Παιδείας της Ελλάδας, καθηγητή κ. Γεωργίου Μπαμπινιώτη. Τους 350 και πλέον καλεσμένους καλωσόρισε ο πρόεδρος της ΕΕΑΜΑ, κ. Ν. Καραγιάννης, ενώ την τελετή άνοιξε ο πρώην συνεργάτης του κ. Τάμη στο ΕΚΕΜΕ, κ. Σ. Πέτρου.
Ο σύμβουλος Εκπαίδευσης κ. Βασίλειος Γκόκας ανέβηκε πρώτος στο βήμα, χαιρέτισε το ακροατήριό του και αναφέρθηκε στο έργο του συγγραφέα και την προσφορά του στην καταγραφή της ιστορίας των απλών ανθρώπων, των βιωμάτων και των οδοιπορικών τους.
Στη συνέχεια μίλησε ο Christopher Mackie, ο οποίος τόνισε ότι τον συνδέουν με τον κ. Τάμη, άριστη συνεργασία και εποικοδομητική σύμπραξη σε θέματα της επιστήμης και της Διασποράς, «εγώ της αρχαίας και ο Τάσος της νεότερης», επαίνεσε το έργο και την τεράστια όπως είπε προσφορά και διακρίσεις του από τον επιστημονικό κόσμο και τον ευχαρίστησε που του έδωσε την ευκαιρία να συνεργαστούν στον τόμο που εξέδωσαν με τίτλο «Φιλαθήναιος, Μελέτες προς τιμή του Καθηγητή Michael John Osborne».
Ο πρώην πρωθυπουργός, John Brumby, χαρακτήρισε το βιβλίο «κοπιώδη άθλο, εξαιρετικό πόνημα και θησαυρό για την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης και του πολυπολιτισμού». Ο κ. Brumby συνέδεσε την ιστορία των Ελλήνων στην Άπω Ανατολή με την ιστορία του ελληνικού εποικισμού στην Αυστραλία, αναφέρθηκε στο ρόλο του ως υπουργού Πολυπολιτιστικών Υποθέσεων, στους ιστορικούς δεσμούς του με την Ελλάδα και τους Έλληνες, την προσφορά του στην ελληνική κοινότητα και χαρακτήρισε τους Έλληνες που διαβιούν στην Κίνα ως άτομα που συμπλέουν αρμονικά μέσα στην κοινωνία υποδοχής τους και εκτιμούν συγκριτικές αξίες των δύο λαών. «Το έργο του Τάσου Τάμη αναδεικνύει τις πτυχές αυτές του πολυπολιτισμού και του συγχρωτισμού και προσθέτει στην ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης νέες και άγνωστες διαστάσεις. Πρόκειται για ένα ειλικρινά ουσιαστικό έργο, τεκμηριωμένο και τεράστιο σε έκταση που θα σημαδεύσει την πορεία της έρευνας και στα χρόνια που θα ακολουθήσουν».
Στη συνέχεια, το λόγο έλαβε ο πρώην υπουργός των κυβερνήσεων της Βικτώριας, κ. Θεοφάνης Θεοφάνους, ο οποίος αναφέρθηκε στις πολύχρονες σχέσεις του με τον κ. Τάμη, από το 1988, όταν τότε δίδασκαν και οι δύο στο Πανεπιστήμιο La Trobe και του είχαν ζητήσει οι κ.κ. Τάμης και Καπαρδής να φιλοξενήσουν άρθρο του στον συλλογικό τόμο που είχαν εκδώσει τότε με τίτλο «Οι Έλληνες της Αυστραλίας», το οποίο είχε παρουσιάσει στη Μελβούρνη ο πρώην πρωθυπουργός Αυστραλίας, κ. G. Whittlam.
Με λόγο συγκροτημένο και μεστό, ο κ. Θεοφάνους αναφέρθηκε στα κεφάλαια που συνέγραψε ο κ. Τάμης, αναδεικνύοντας τα σημεία της μεγάλης του προσφοράς στην ιστορία της ελληνικής Διασποράς και, βέβαια, της ίδιας της εθνικής ιστορίας της Ελλάδας. Αναφέρθηκε στο οδοιπορικό της μετανάστευσης συγκεκριμένων οικογενειών στη εξωτική Άπω Ανατολή, που θα μπορούσαν κάλλιστα να θεωρηθούν οικογένειες που έδρασαν στην ίδια την Αυστραλία, αφού τόσο η μεταναστευτική τους εμπειρία, όσο και τα δρώμενα της ξενιτειάς ήσαν κοινοτυπικά και παρόμοια. «Οι περιπτώσεις των αδελφών Βύρωνα και Πλάτωνα Θεοφάνη, του Χαράλαμπου Δουκάκη που βρέθηκε στην Κίνα ενωρίς το 1911, προκειμένου να αποφύγει να κληθεί στρατιώτης στον τουρκικό Στρατό, ως Σμυρνιός, και του οποίου ο εξάδελφος βρέθηκε την ίδια εποχή στις ΗΠΑ όπου ο γιος του αναδείχθηκε υποψήφιος των Δημοκρατών για την Προεδρία των ΗΠΑ, δίνουν ένα τεράστιο φάσμα διαδικτύωσης οικογενειών που απλώνονται διαχρονικά σε χώρες πάνω από ωκεανούς και θάλασσες» τόνισε ο κ. Θεοφάνους, «και όλα αυτά στοιχειοθετούνται, αναλύονται, τεκμηριώνονται και περιγράφονται στο συγκεκριμένο βιβλίο» είπε ο κ. θεοφάνους.
Σημαντικό είναι, επίσης, ότι ο κ. θεοφάνους αναφέρθηκε και στο ΕΚΕΜΕ, τονίζοντας ότι το κλείσιμό του από το Πανεπιστήμιο La Trobe «αποτελεί μια μελανή περίπτωση στην ιστορία του».
Στη συνέχεια, μίλησε ο κ. Τάμης, ο οποίος, αφού αναφέρθηκε συνοπτικά στην σκοποθεσία του βιβλίου του, ευχαρίστησε όλους όσοι συνήργησαν και εργάστηκαν για να εκδοθεί, χορηγούς, πληροφορητές, φίλους και συνεργάτες.
«Ο εκπατρισμός των Ελλήνων στην Άπω Ανατολή υπήρξε ένας χώρος που δεν είχε διερευνηθεί και η υπάρχουσα βιβλιογραφία υπήρξε σχεδόν ανύπαρκτη και παρωχημένη, αφού οι τελευταίες αξιόλογες καταθέσεις (ταξιδιωτικά χρονικά) ανάγονται στη δεκαετία του 1920 και ενωρίτερα, όταν η Ιαπωνία αποτελούσε χώρα μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Κοινωνίας των Εθνών και ήταν σύμμαχος των ευρωπαϊκών δυνάμεων και της Ελλάδας (σας θυμίζω τη γνωστή κοινοβουλευτική παράταξη πού έδρασε στην Αθήνα ως «ομάδα των Ιαπώνων» – ονομάστηκε έτσι από τον εκδότη της «Ακροπόλεως», Βλάση Γαβριηλίδη, μετά την ήττα που υπέστη η κραταιά Ρωσία από την Ιαπωνία του 1905). Υπήρχαν ελάχιστες εκδόσεις, κυρίως δημοσιογραφικές αναφορές, σχετικά με τις κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες των Ελλήνων στην Κίνα και την Ιαπωνία. Αντίθετα, περίσσευαν οι περιστασιακές, πρόχειρες και ρομαντικές περιγραφές, που απέβλεπαν να διεγείρουν συναισθηματικά του αναγνώστες τους με μελοδραματικές και εν πολλοίς μυθο-πλασματικές εξιστορήσεις και μια προσπάθεια εξιδανίκευσης μιας εξωτικής και μυσταγωγικής Ανατολής.
Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει συστηματικά και να ερμηνεύσει «τας αποκείμενας γραφάς» (τα αρχεία) και «τας μνήμας» (records) αλλά και το χρονικό του ελληνικού εποικισμού στην Άπω Ανατολή προσπαθώντας να απαντήσει στο ερώτημα «πώς εξελίχθηκαν έτσι τα γεγονότα;». Στόχος της έρευνας ήταν να ερευνήσει διεξοδικά τις διάφορες φάσεις του κύκλου του ελληνικού εκπατρισμού και την παρουσία του στην Άπω Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων των φάσεων της εξόδου από τον γενέθλιο τόπο, την κινητικότητα του εποικισμού, την κοινωνικο-οικονομική και πολιτιστική συγκρότηση, τις διεθνοτικές σχέσεις, να εξετάσει τη συμβολή τους, τον βαθμό και την έκταση της ενσωμάτωσής τους και τις παραμέτρους της διαδικτύωσής τους στις τοπικές κοινωνίες. Στόχος ήταν επίσης να αναλύσει τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές που καθόρισαν την ελληνική παρουσία στις χώρες αυτές του μυστικισμού της Ανατολής και να φωτίσει τα περιστατικά εκείνα που επηρέασαν τις κοινωνίες υποδοχής» είπε μεταξύ άλλων ο συγγραφέας.
Την τελετή παρουσίασης τίμησαν με την παρουσία τους πρωτοπόροι Έλληνες έποικοι, αλλά και τα παιδιά τους, πολλά εκ των οποίων είχαν γεννηθεί στην Κίνα, τη Μαντζουρία και την Ιαπωνία. Παρευρέθηκαν επίσης πολιτικοί, ακαδημαϊκοί, άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης και φίλοι του βιβλίου και του συγγραφέα. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, αμέσως μετά την αντιφώνηση του συγγραφέα, ακολούθησε τελετή επίδοσης τιμητικών τόμων στους πρωτοπόρους, με πρώτον τον Βύρωνα Θεοφάνη.
Θερμός και συγκινητικός υπήρξε ο λόγος του ύπατου προέδρου της ΑΧΕΠΑ στην Αυστραλία, κ. Ηλία Δούφα, ο οποίος αφού εξήρε την επιστημονική εργασία του καθηγητή κ. Τάμη, αναφέρθηκε σύντομα, αλλά μεστά, στη ζωή και στην προσφορά του Βύρωνα Θεοφάνη.
Μετά την ομιλία του κ. Δούφα, ο πρώην πολιτειακός πρωθυπουργός επέδωσε στους τιμωμένους πρώην εποίκους της Κίνας και της Ιαπωνίας από ένα βιβλίο με προσρήσεις και υπογραφές του συγγραφέα και του κ. Brumby. Επρόκειτο για μια συγκινητική τελετή, βαθιά ανθρώπινη, που μάς συνεπήρε όλους και μάς καταγοήτευσε» είπε ο πρόεδρος της ΕΕΑΜΑ, κ. Καραγιάννης.
Τους ειδικούς τόμους έλαβαν από τον πρώην πρωθυπουργό οι πρωτοπόροι Έλληνες της Κίνας και της Ιαπωνίας, κ.κ. Βύρωνα Θεοφάνη, Τρούλα και Μάχη Δουκάκη, και Κλάβδια Στεφανίδη-Θεοφάνη, ενώ ο κόσμος τους χειροκροτούσε συγκινημένος.
Την τελετή οργάνωσης του βιβλίου είχε αναλάβει η Ένωση Ελλήνων Αιγύπτου και Μέσης Ανατολής με τους φορείς Hellenic Australian Νational Congress, Παμμακεδονική Ένωση Μελβούρνης και Βικτωρίας, Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων, Ένωση Θεσσαλονικέων και Αυστραλιανό Ινστιτούτο Μακεδονικών Σπουδών.
