Ενώ όλοι μας βλέπαμε τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλογών, τη Δευτέρα το πρωί, 7 Μαΐου 2012, εδώ στη Μελβούρνη, να’ σου και ο ποιητής μας Κωνσταντίνος Καβάφης που μπήκε αθόρυθβα στο θάλαμο αναμεταδόσεων της ΕΡΤ. Και ως αυτόπτης μάρτυρας αναγγέλλει ποιητικότατα στον Αντώνη
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτα….
Την τύχη σου που ενδίδει πια,
Τα έργα σου που απέτυχαν….
Τα σχέδια της ζωής σου…
Που βγήκαν όλα πλάνες…
Αποχαιρέτα την… Αλεξάνδρεια που φεύγει…
Είπε και άλλα ο ποιητής, αλλά πού να τα θυμάται κανείς όλα. Και τι τις ήθελε ο Αντώνης τις εκλογές; Φαίνεται ότι τον συμβούλεψαν…. oι συμβουλάτορες ότι θα έπαιρνε το 45% και συν τις 50 έδρες «δώρο», θα ήταν όντως κυρίαρχος και αυτοδύναμος. Ο ποιητής, νηφάλιος και στωικός, του επανέλαβε την επωδό δυο φορές: Αντώνη!
Αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει!
Ο Αντώνης, όμως, αψηφά τη συμβουλή του και μένει καρτερικός στην… καρέκλα του! Πού να την νοιώσει όμως ο κάθε σημερινός Αντώνης μια τέτοια μεταφορά!
ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ
Ένας ποιητής λέγεται διαχρονικός όταν τα ποιήματά του διατηρούν τη σημασία και την αξία τους στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης, όποτε και να τα διαβάσεις έχουν την ίδια ισχύ σε κάθε εποχή. Αυτός είναι ο Κ. Καβάφης, ο διαχρονικός, που το 1911 έγραψε αυτό το αυτοσχέδιο, καλοστιχουργημένο, ιστορικό και μνημονικό ποίημα «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον». Το ποίημα αποδεικνύεται άκρως συμβολικό, αλλά και πολύ διδακτικό, έχοντας μία αξιόλογη και θαυμαστή θεματική δομή.
Ο τίτλος και το έναυσμα της έμπνευσης δόθηκαν στον Καβάφη από το βιβλίο του Πλούταρχου «Βίος Αντωνίου» εδάφιο 75. Γράφει ο συγγραφέας Πλούταρχος, ανάμεσα σε πολλά άλλα: «Εδόκει δε τοις αναλογιζομένοις το σημείον, απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» (Φάνηκε, δε, σε αυτούς που αναλογίζονται –σκέφτονται, συλλογίζονται ή στοχάζονται– το σημείο, πως εγκαταλείπει ο Θεός τον Αντώνιον). Το σημείο είναι ένας αόρατος θίασος που πέρασε τα μεσάνυχτα με μουσικές και με φωνές που απομακρύνονται και σβήνουν. Στη σκέψη έρχεται το τέλος του Αντωνίου και ως σύμβολα γίνονται προϋποθέσεις, για άλλες σοβαρές σκέψεις.
ΚΑΙ ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ)
Ο Μάρκος Αντώνιος, ο Οκταβιανός και ο Λέπιδος σχημάτισαν τη Δεύτερη Τριανδρία στη Ρώμη και οι τρεις διεκδίκησαν την εξουσία του ρωμαϊκού Κράτους το 43 π.Χ. Ένα χρόνο μετά –αφού νίκησαν τους δολοφόνους του Ιουλίου Καίσαρα– μοιράστηκαν τα εδάφη της Αυτοκρατορίας. Ο Αντώνιος πήρε την Ανατολή. Στην Κιλικία της Μ. Ασίας, απέναντι από την Κύπρο, ο Αντώνιος συνάντησε την Ελληνίδα και Μακεδόνισσα Κλεοπάτρα, την οποία ερωτεύθηκε με πάθος και αμέλησε την αυτοκρατορία, αλλά και τη γυναίκα του Οκταβία, αδερφή του ως άνω Οκταβιανού. Ο Αντώνιος σχεδίαζε χωριστή αυτοκρατορία που θα διοικούσε μαζί με την Κλεοπάτρα, την τελευταία βασίλισσα της Ελληνιστικής Αρχαίας Αιγύπτου.
Ο Οκταβιανός αγανακτισμένος με τη στάση του Αντωνίου, με τη βοήθεια της Συγκλήτου τον καθαίρεσε και κήρυξε πόλεμο κατά της Αιγύπτου της Κλεοπάτρας. Ο εμφύλιος τούτος πόλεμος κρίθηκε στα ελληνικά νερά στο Άκτιο –το ακρωτήριο της ομώνυμης χερσονήσου της Ακαρνανίας στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου απέναντι από την Πρέβεζα– το 31 π.Χ. όπου οι δυνάμεις της Κλεοπάτρας και του Αντωνίου κατατροπώθηκαν. Ο Οκταβιανός το 30 π.Χ., μετά το ιδιαίτερο σημείο που αναφέρθηκε ανωτέρω, κατέλαβε την Αλεξάνδρεια. Στις 12 Αυγούστου 30 π.Χ. η Κλεοπάτρα αυτοκτονεί και το ίδιο κάνει και ο Αντώνιος. Η ημερομηνία αυτή θεωρείται το τέλος του αρχαίου κόσμου.
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
Εδώ ο Καβάφης αναφέρεται στην αξία που έχει η διατήρηση της αξιοπρέπειας μπροστά στην απώλεια. Ενώ αναφέρεται στον Αντώνιο, έχει ευρύτερο συμβολισμό και απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που σε όλη τη ζωή του προσπαθεί και στο τέλος χάνονται όλα.
Τα λέει πολύ όμορφα ο Καβάφης –θα συμφωνήσετε θαρρώ– και απολαύστε το ποίημα:
Απολείπειν ο θεός Αντώνιον
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές –
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1911)
