Στις δεκάδες συλλόγους που έχουμε εδώ στη Μελβούρνη, κάθε φορά που γίνονται εκλογές και ένα νέο Συμβούλιο παραλαβαίνει τη διοίκηση του σωματείου, τότε συντάσσεται ένα έγγραφο στο οποίο καταγράφονται όλα τα είδη που παραδίδονται το νέο Συμβούλιο από το Συμβούλιο που αποχωρεί. Το επίσημο τούτο έγγραφο είναι ένα είδος πιστοποιητικού και ονομάζεται «Πρωτόκολλο Παράδοσης και Παραλαβής».

Επίσης, οι σύλλογοί μας κρατούν και ένα άλλο βιβλίο το οποίο ονομάζεται και αυτό «Πρωτόκολλο» όπου καταχωρούνται με αύξοντα αριθμό και ημερομηνία όλα τα εισερχόμενα και εξερχόμενα έγγραφα με μία πολύ σύντομη περίληψη του περιεχομένου τους. Έτσι κάθε έγγραφο έχει το δικό του αριθμό Πρωτοκόλλου και η αλληλογραφία ελέγχεται πλήρως. Το Πρωτόκολλο είναι ο καθρέφτης της διοίκησης.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ

Λέμε σήμερα ότι οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους και εννοούμε πόσο συνεπείς είναι στις αμοιβαίες υποχρεώσεις τους. Για να μην υπάρχουν όμως μελλοντικές διαφορές υπογράφουμε ένα έγγραφο –το πρωτόκολλο– που είναι η συμφωνία, γιατί τα γραπτά μένουν και τα λόγια τα… παίρνει ο άνεμος. Αυτά τα «φτερωτά λόγια» ο Όμηρος τα ονόμασε «έπεα πτερόεντα» Ιλιάδα Α 201. Έτσι πρωτόκολλο κατέληξε να σημαίνει την επίσημη έγγραφη πιστοποίηση μιας σημαντικής πράξης από κοινωνική, πολιτική ή νομική πλευρά.

Στο Διεθνές Δίκαιο σήμερα πρωτόκολλο είναι ένα επίσημο διπλωματικό έγγραφο στο οποίο διατυπώνεται καθαρά μεταξύ δύο ή περισσότερων μελών, μία συμφωνία, μία σύμβαση, μία συνθήκη. Στην Ελλάδα σήμερα όλοι μιλούν για το περιφημότατο ΜΝΗΜΟΝΙΟ που δεν είναι άλλο παρά ένα πρωτόκολλο όπου αναφέρονται αναλυτικά –με το νι και με το σίγμα– οι υποχρεώσεις της Ελλάδας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (που δυστυχώς δεν είναι καθόλου ένωση), πότε και πώς θα ξεχρεώσει τα δάνεια που της δόθηκαν, γιατί οι τοκογλύφοι θέλουν τα χρήματά τους πίσω και μάλιστα με μεγάλους τόκους,. Πρωτόκολλο λοιπόν ίσον Μνημόνιο.
Επίσης όλοι οι κανόνες της εθιμοτυπίας –της κοινωνικής συμπεριφοράς σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής– είναι ένα πρωτόκολλο. Ένα τέτοιο πρωτόκολλο προβλέπει πως σε ένα γάμο πάμε με γραβάτα και σε μια κηδεία με μαύρο κουστούμι. Αυτοί είναι οι καλοί τρόποι, οι κανόνες καλής συμπεριφοράς, το σαβουάρ βιβρ. Οι Γάλλοι το λένε «Savoir Vivre» που σημαίνει το να ξέρει κανείς να ζει.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ετυμολογική προσέγγιση του πρωτόκολλου. Η ίδια η λέξη οδηγεί στην ετυμολογία. Πρωτόκολλο είναι αυτό που έχει κολληθεί πρώτα. Ιστορικά όμως θα πρέπει να πάμε στους αρχαίους κυλινδρικούς παπύρους. Σήμερα σε ένα βιβλίο μπορούμε στο εξώφυλλο να διαβάσουμε τον τίτλο του, το όνομα του συγγραφέα, το τόπο και χρόνο εκτύπωσή του, ίσως και μία περίληψη το τι πραγματεύεται το βιβλίο αυτό.

Την εποχή των παπύρων κολλούσαν στο περιτύλιγμα πάνω μία «σελίδα» με όλα τα στοιχεία –όπως το σημερινό βιβλίο– το τι περιέχει ο πάπυρος εάν ήταν ένας νόμος πάνω στο «κόλλημα» υπήρχε και η επίσημη σφραγίδα. Οι πάπυροι έμπαιναν σε σειρά χωρισμένοι με οριζόντια δοκάρια, και ένα από αυτά ονομαζόταν σελίς. Έτσι όπως η σανίς έγινε σανίδα, έτσι και η σελίς μάς έδωσε τη σημερινή σελίδα. Η πρώτη κολλημένη σελίδα στον πάπυρο ονομάστηκε πρωτόκολλο και αυτό μας έδωσε όλες τις σημασίες που ήδη αναφέρθηκαν παραπάνω.

Σήμερα στην εποχή των υπολογιστών η λέξη πήρε και νεότερη σημαία. Όλοι σας βλέπετε τη HTTP δηλ. Hyper Text Transfer Protocol που είναι ένα σύνολο κανόνων. Είναι ένα πρωτόκολλο που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η μεταφορά του υπερκειμένου (Hyper Text) μεταξύ δύο ή περισσότερων υπολογιστών. Το ακρώνυμο HTTP είναι όλο Ελληνικό!

ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΓΙΝΕ PROTOCULLUM

Το Πρωτόκολλο μπήκε στα Λατινικά με όλη την ελληνική σου σημασία ως Protocollum, με την ελληνική ορθογραφία. Στους άγγλους φάνηκε πολύ μεγάλη λέξη και κόψανε την κατάλληξη και ένα από τα λάμδα και κατέληξε στο Protocol. Οι άγγλοι όμως το ετυμολογούν: From Greek πρωτόκολλον = a first leaf glued on to a manuscript (ένα πρώτο φύλλο κολλημένο πάνω σε ένα χειρόγραφο). Δηλ. ό,τι ήδη ειπώθηκε παραπάνω.

Εάν επεκτείνουμε λίγο το ζήτημα στο πρώτο συνθετικό, θα δούμε πως οι Άγγλοι τον πρωτομάρτυρα τον είπαν protomartyr, ο πρωτότυπος έγινε prototype, το πρωτόπλασμα protoplasm, protoplast, protoplasmic και πολλά άλλα.

Σας κούρασα φαντάζομαι, αλλά προσοχή στην ορθογραφία. Άλλο πρωτόκολλον και άλλο…. Πρωτόκωλος! Και όπως έλεγε ένας καθηγητής μου στο Γυμνάσιο: «Εάν δεν στρώσεις κώλο να διαβάσεις, δεν μαθαίνεται η Γραμματική».

ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ

Εάν διαβάζετε τακτικά τη στήλη τούτη, σας λέω πως το παρόν δοκίμιο έχει αριθμό πρωτοκόλλου 156. Λέτε να τα…  χιλιάσουμε; Ίσως, γιατί η Αγγλική έχει μέσα της δεκάδες χιλιάδες ελληνικές λέξεις που τις αφομοίωσε τόσο καλά, που και ένας καλά μορφωμένος έλληνας με δυσκολία μπορεί να τις αναγνωρίσει. Ο ως άνω καθηγητής μου στο Γυμνάσιο είχε απόλυτο δίκιο!