Ζούμε σε μια χώρα που υπερηφανεύεται ότι είναι μία από τις πιο πολυπολιτισμικές χώρες του κόσμου, και όχι άδικα αφού κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε δεκαετιών δέχτηκε μετανάστες και πρόσφυγες από κάθε γωνιά της γης. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ο πληθυσμός της Αυστραλίας αυτή τη στιγμή ανέρχεται στα 21,5 εκατομμύρια, απ’ τα οποία 5 εκατομμύρια είναι οι μη αγγλόφωνοι υπήκοοί  της. Από αυτούς, 400 χιλιάδες είναι οι μη αγγλόφωνοι Έλληνες.

Αλήθεια, τι είδους και πόσο μεγάλη επιρροή είχαν αυτές οι μειονότητες στην αυστραλιανή κοινωνία, στα ΜΜΕ της χώρας και ειδικά στο περιεχόμενο των τηλεοπτικών προγραμμάτων;

Αν σας πει κανείς ότι οι ομογενείς ηθοποιοί απουσιάζουν από τις τηλεοπτικές οθόνες, σίγουρα θα πιστέψετε ότι αυτό δεν ευσταθεί και το μυαλό σας θα πάει σε μια δεκάδα τουλάχιστον συμπαροίκων μας, που σήμερα είναι διάσημα πρόσωπα λόγω των τηλεοπτικών τους εμφανίσεων.

Αν όμως κοιτάξετε πιο λεπτομερειακά τους ρόλους τους, τότε ίσως σκεφτείτε εξίσου σύντομα περί τίνος είδους ρόλους μιλάμε.
Τη «σκανδάλη» πριν από λίγους μήνες τράβηξε ο ηθοποιός, Jay Laga’aia, από την Σαμόα, ο οποίος, αφού  απολύθηκε από το σίριαλ «Home and Away», βγήκε δημόσια και κατήγγειλε την αυστραλιανή τηλεόραση για ρατσισμό και ότι δίνει λίγες ευκαιρίες στους «πολυπολιτισμικούς»  ή τους λεγόμενους «εθνικούς» (ethnic) ηθοποιούς. Με τον Laga’aia συμφώνησαν και οι ηθοποιοί συνάδελφοί του, μεταξύ των οποίων και ο διάσημος, Firass Dirani, το αστέρι του σίριαλ «The Straits». Ο Dirani είχε δηλώσει πρόσφατα  ότι«τα μεγάλα δίκτυα δεν δημιουργούν ρόλους για ηθοποιούς από το ευρύτερο πολυπολιτιστικό ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας», προσθέτοντας ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Αυστραλία δεν αντικατοπτρίζουν την Αυστραλία του 2012.

Το μήνυμα που ήθελαν να περάσουν οι διάσημοι ηθοποιοί ήταν ότι οι ευκαιρίες για τους «εθνικούς» ηθοποιούς, και γενικά τους μη Άγγλοσάξονες είναι περιορισμένες.
Και το θέμα είναι σοβαρό. Κατά  πόσο αλήθεια η τηλεοπτική βιομηχανία της Αυστραλίας σήμερα αντικατοπτρίζει την κοινωνία, το πολυπολιτισμικό «ντύσιμο» της χώρας, τις ζωές, τις ιστορίες και τις απόψεις όλων των ανθρώπων, και όχι μόνο λίγων επιλεγμένων μελών της;

Λείπει ακόμα και σήμερα η πολυπολιτισμικότητα από τα ΜΜΕ και ειδικά τις τηλεοπτικές οθόνες μιας από τις πιο εθνικά ποικιλόμορφες χώρες του κόσμου;
Για το πώς νιώθουν οι ομογενείς που σχετίζονται  άμεσα με αυτό το χώρο, μιλήσαμε με τους ηθοποιούς, Μαίρη Κούστα και Τόνι Νικολακόπουλο, που έχουν εμφανιστεί σε πολλές τηλεοπτικές σειρές, καθώς και με τον σκηνοθέτη Αλκίνοο Τσιλιμιδό.

ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΟΙ ΠΟΡΤΕΣ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΑΝ ΦΑΝΤΑΖΟΥΝ ΟΡΘΑΝΟΙΧΤΕΣ

«Νομίζω ότι τα όσα βλέπουμε στην τηλεόραση, προέρχεται από τους συγγραφείς και τις εμπειρίες που οι ίδιοι πέρασαν στη ζωή τους.  Χρειαζόμαστε, σίγουρα, περισσότερους συγγραφείς εθνοτικής καταγωγής, που θα εκφράσουν και δημιουργήσουν τα σίριαλ και τους χαρακτήρες και θα τα βασίσουν στον κόσμο με τον οποίο είναι σχετικοί και από τον οποίο προέρχονται οι ίδιοι».

«Για παράδειγμα, το ‘Χαστούκι’, που βασίστηκε στο βιβλίο που έγραψε ο Χρήστος Τσιόλκας, και στην περίπτωση της δουλειάς που κάναμε στο ‘Wogs Out of Work to Acropolis Now’, ισχύει το ίδιο. Δεν μπορούμε να αναμένουμε να μας εκπροσωπούν αυθεντικά, χωρίς να ακουστεί η μοναδική φωνή μας και χωρίς να δείξουμε τα κίνητρά μας» λέει η ομογενής ηθοποιός, Μαίρη Κούστα, που έγινε γνωστή παίζοντας την Έφη, και στην ουσία ενσαρκώνοντας ένα στερεότυπο ρόλο μίας Ελληνίδας δεύτερης γενιάς.
Άσχετα από τις εντυπωσιακές επιτυχίες του, ο διάσημος ομογενής ηθοποιός, Τόνι Νικολακόπουλος, πιστεύει ότι η χώρα δεν έχει ξεπεράσει ακόμα τις προκαταλήψεις της με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να αγκαλιάσει την καλλιτεχνική έκφραση που φέρει την ένδειξη ‘πολυπολιτισμικό’, ‘εθνοτικό’, όπως είναι γεγονός στις Η. Π. Α .
Ο κ. Νικολακόπουλος δεν έχει καμία αμφιβολία ότι λείπει η πολυπολιτισμικότητα από τα αυστραλιανά κανάλια.

«Όπως πριν 15 χρόνια, έτσι και σήμερα που με ρωτάς, θα δώσω την ίδια απάντηση, γιατί δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Ναι, χωρίς καμία αμφιβολία λείπει η πολυπολιτισμικότητα από τα αυστραλιανά μίντια. Κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται για προμελετημένο αποκλεισμό εκ μέρους των ανθρώπων που διοικούν αυτόν το χώρο. Η Αυστραλία, ειδικά η Μελβούρνη, έχει μια από τις πιο πολιτιστικά ποικίλες κοινότητες παγκοσμίως, και όμως αυτή η πολιτιστική ποικιλία είναι απούσα ή αμελητέα στις κινηματογραφικές παραγωγές. Υπάρχουν λίγοι ηθοποιοί «εθνοτικής» καταγωγής που παίρνουν ρόλους Αυστραλών χαρακτήρων, έστω και αν στην ουσία αυτοί οι ηθοποιοί είναι Αυστραλοί υπήκοοι και έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στη χώρα αυτή. Γιατί ο Αυστραλός γεννημένος ηθοποιός, διαφορετικής εθνοτικής καταγωγής, δεν μπορεί να παίξει οποιοδήποτε ρόλο;» αναρωτιέται ο Τόνι Νικολακόπουλος.
Το σίριαλ «Γείτονες» είναι ένα από τα αυστραλιανά σίριαλ που είχε δεχτεί σκληρές επικρίσεις κατά καιρούς για την αγγλο-κεντρικότητά του, και για την έλλειψη των ηθοποιών διαφορετικής εθνοτικής καταγωγής.

«Δεν μπορεί κανείς να υποχρεώσει τους παραγωγούς των σίριαλ να παρουσιάσουν χαρακτήρες μη αγγλοσαξονικής καταγωγής. Η ποιότητα πρέπει να είναι το μοναδικό κριτήριο, και όχι το αίσθημα ότι είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν» λέει η Μαίρη Κούστα.

Για τους περιορισμένους ρόλους αυτών των ηθοποιών, ο Τόνι Νικολακόπουλος λέει ότι η κατάσταση αυτή, όπως και να έχει, δεν δημιουργήθηκε σκοπίμως. Οι ηθοποιοί μη αγγλοσαξονικής καταγωγής, εδώ και χρόνια έχουν συνηθίσει να παίζουν αυτούς τους στερεότυπους ρόλους, των λεγόμενων ‘γουόγκς’. Διαφορετικά, η μοναδική άλλη επιλογή που είχαν ήταν να παίξουν τον εαυτό τους – τον μετανάστη, τον Έλληνα, τον Ινδό.

«Τα μεγάλα ονόματα της τηλεοπτικής οθόνης, που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια, είναι Firass Dirani, Vince Colosimo, Alex Dimitriades, όλοι είναι ηθοποιοί μη αγγλοσαξονικής καταγωγής. Εφόσον υπάρχει ταλέντο, πάθος και μια δόση εξωτικότητας στη διαφορετικότητα που έχουν, αυτό τους βοηθάει να συνδεθούν με το κοινό, που πεινάει για την πραγματικότητα στις οθόνες» λέει η Μ. Κούστα.

Αλλά σίριαλ, όπως το «East West 101», ναι μεν έχουν κάνει προσπάθειες να συμπεριλάβουν και τις άλλες κουλτούρες της Αυστραλίας, αναφέρει ο Τόνι Νικολακόπουλος.
«Επισκέπτομαι μέρη όπως το Όκλι, Μπράνσγουικ, το κέντρο της πόλης, το Γουίνσορ και το Μάλβερν, όπου εκείνο που βλέπω είναι  άνθρωποι διαφορετικής εθνικότητας, που κάνουν διαφορετικά επαγγέλματα αλλά όλοι τους είναι Αυστραλοί. Θα ήταν καλό την καθημερινότητα αυτή να την δούμε και στην τηλεόραση, γεγονός που θα μπορούσε να βοηθήσει στην κοινωνική συνοχή και στη μείωση του ρατσισμού, που δυστυχώς υπάρχει ακόμα και σήμερα» λέει ο Τόνι Νικολακόπουλος.

«Χρειαζόμαστε περισσότερους ομογενείς παραμυθάδες να περάσουν τις ιδέες τους, να συνεργαστούν με το μεγάλο και όλο και περισσότερο πεινασμένο κοινό. Πολύ συχνά μαθαίνουμε για τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων από την ίδια την τέχνη. Η κάθε μια εθνικότητα πρέπει να εξυπηρετεί και να αντιπροσωπεύει τον εαυτό της. Υπάρχουν επιπλέον και ΜΜΕ που χρηματοδοτούν τέτοιο υλικό και επενδύουν στην πολυπολιτισμικότητα, όπως το SBS. Ο καλύτερος τρόπος είναι να εστιάσουμε την προσοχή μας σ’ αυτές τις προσπάθειες, παρά να λέμε συνέχεια ότι είναι αδύνατο και να αποδεχόμαστε μία κατάσταση επειδή μας επιβάλλεται ως νόρμα» λέει η Μαίρη.

Η ανάγκη να ειπωθούν τα παραμύθια, στην ουσία περνά από τη θέλησή μας να αποκαλύψουμε και να πληροφορήσουμε, να απελευθερώσουμε και να εκπαιδεύσουμε. Η ψυχαγωγική βιομηχανία μπορεί να είναι δύσκολη, για πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά όπως λέει η Μαίρη Κούστα, σήμερα είναι πολύ πιο εύκολο να κινηθεί κανείς σ’ αυτήν.

«ΕΙΔΙΚΟ ΚΟΥΤΙ» ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ

Παρά το γεγονός ότι οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στις ακτές της Αυστραλίας εδώ και εκατό χρόνια, ακόμα και σήμερα όλοι οι μετανάστες τοποθετούνται σ’ ένα «ειδικό» κουτί, λέει ο Τόνι  Νικολακόπουλος.

«Πιστεύω ότι ακόμα και οι πρώτοι μετανάστες και οι απόγονοί τους, εξακολουθούν να τοποθετούνται σ’ ένα «ειδικό» κουτί. Αυτό θα πει ότι οι καινούργιοι μετανάστες βρίσκονται σε ένα ακόμα μικρότερο «κουτί» για να μιλήσω σχηματικά. Πρόσφατα έπαιξα έναν ρόλο στο σίριαλ «Reef Doctors», που δεν έχει ακόμα προβληθεί. Ο ρόλος μου δεν αφορούσε ούτε αντικατόπτριζε την εθνοτική μου καταγωγή. Αυτό έγινε, κατ’ αρχάς, χάρη στη γνωριμία μου με τον σκηνοθέτη, που με βλέπει ως Αυστραλό ηθοποιό και όχι ως ηθοποιό μεταναστευτικής καταγωγής» λέει ο Νικολακόπουλος.

Όπως συμφώνησαν οι καταξιωμένοι ομογενείς ηθοποιοί, ο καλύτερος τρόπος τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να γίνουν ο καθρέφτης της Αυστραλίας του 2012,  περνά μέσα από τη δραστηριότητα  των ομογενών συγγραφέων, που με τη σειρά τους πρέπει να τολμήσουν και ενθαρρυνθούν να βάλουν στις αφηγήσεις τους το διαφορετικό.
Όπως είπαν μόνο τότε θα επιτευχθεί η τηλεοπτική παρουσία μίας ολοκληρωμένης, αληθινής αντανάκλασης της αυστραλιανής κοινωνίας του 2012, και όχι η κοινωνική εικόνα που τα ΜΜΕ επιλέγουν να παρουσιάσουν με γνώμονα την εμπορική επιτυχία, όπως αυτά την αντιλαμβάνονται.

ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Ένας από τους σημαντικούς σκηνοθέτες της ομογένειας, ο Αλκίνοος Τσιλιμιδός είναι γνωστός για τα κοινωνικά θέματα που επεξεργάζεται στις ταινίες του. Οι ταινίες του σχετίζονται με περιθωριακούς χαρακτήρες που ζουν έξω από τα όρια του καθωσπρεπισμού και τολμούν να αμφισβητήσουν τα όρια του τι θεωρείται αποδεκτό και τι όχι.
Ως άτομο που στέκεται από την άλλη μεριά του φακού, της κάμερας, είναι της γνώμης ότι στα ΜΜΕ της Αυστραλίας η πολυπολιτισμικότητα είναι εντελώς απούσα. Πολύ απλά, επειδή, όπως λέει ο Τσιλιμιδός, η πολυπολιτισμικότητα ως κοινωνικό ρεύμα είναι ανύπαρκτη στην αυστραλιανή κοινωνία αυτή καθ’ αυτή.

«Έχουμε μια κοινωνία φτιαγμένη από πολλές και διάφορες κουλτούρες. Αλλά για να μην κοροϊδευόμαστε, πιστεύω τα συμφέροντα της τηλεόρασης και των άλλων μίντια, είναι να κατευνάσουν την ευρύτερη αυστραλιανή αγγλοσαξονική κοινότητα. Πού και πού εμφανίζεται το συνηθισμένο αίσθημα ενοχής, και τότε κάποιοι «καλά συμπεριφερόμενοι» απόγονοι των μεταναστών τα πάνε καλά στον τομέα αυτό. Εκτός απ’ αυτά, όμως, κατ’ ουσία είναι αδιάφοροι σε κάθε τι που δεν είναι αγγλοσαξονικό. Περί ανοχής πρόκειται. Στην πραγματικότητα, δεν τους πάμε και πολύ τους ξένους. Ποτέ δεν τους δεχόμασταν» λέει ο γνωστός ομογενής σκηνοθέτης.

Η τηλεόραση είναι ένοχη που τα αγγλοσαξονικά πρόσωπα κυβερνάνε τις μικρές και μεγάλες οθόνες στην Αυστραλία, λέει ο Τσιλιμιδός.
«… Οι Αγγλοσάξονες είναι εκείνοι που γράφουν τα κομμάτια αυτά. Δεν υπάρχει ενδιαφέρον να πουν κάτι το διαφορετικό γιατί δεν υπάρχουν ενδιαφέροντες συγγραφείς που θα δώσουν το λόγο σε άτομα μη αγγλοσαξονικής καταγωγής να πουν την ενδιαφέρουσα ιστορία τους. Η πολιτική της «Λευκής Αυστραλίας» με κάποιο τρόπο ζει και βασιλεύει ακόμα, στους διαδρόμους των παραγωγών και σκηνοθετών που επιλέγουν τους ηθοποιούς, που είναι τρομοκρατημένοι άνθρωποι… Και πώς να μην είναι όταν τα στελέχη του δικτύου είναι λευκοί ‘νταήδες’».

Έχουν οι «εθνικοί» ηθοποιοί στην Αυστραλία τις ίδιες ευκαιρίες σε σύγκριση με τους Αγγλοσάξονες; Κατά πόσο τα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης καταφέρνουν να αντιπροσωπεύσουν την πραγματική κοινωνική εικόνα μιας από τις πιο πολυπολιτισμικές χώρες του κόσμου; Όπως λέει ο Τσιλιμιδός, οι ευκαιρίες για όλους τους ηθοποιούς στην Αυστραλία είναι περιορισμένες, όχι μόνο για εκείνους διαφορετικής εθνοτικής καταγωγής.

«Το να είσαι λευκός, σ’ αυτήν την περίπτωση Αγγλοσάξονας, είναι πλεονέκτημα, εφόσον σχεδόν όλα τα οντισιόν είναι για τους «λευκούς» ρόλους. Νομίζω ότι από τους μη Αγγλοσάξονες ηθοποιούς απαιτείται ακόμα και σήμερα να παίζουν τους ρόλους των μεταναστών, γεγονός που καλλιτεχνικά μας κρατάει δέσμιους στο «μεσαίωνα». Πρέπει να δοθεί η ευκαιρία στους καλούς ηθοποιούς να παίξουν σε μεγάλες και καλές παραγωγές, χωρίς να σκεφτόμαστε τι εθνικότητας και χρώματος είναι – όπως κάνει όλος ο κόσμος. Προσωπικά, προτιμώ η τηλεόραση να μείνει μακριά από την απεικόνιση των μεταναστών, μιας και το έχουν κάνει πολλές φορές με τόσο κακό τρόπο και απερισκεψία, που τελικά κάνει μεγαλύτερη ζημιά απ’ ό,τι καλό στην τέχνη και την κοινωνία μας».

Ο φυλετικός διαχωρισμός και ο ρατσισμός στην Αυστραλία του 2012 δεν αφορούν μόνο τους καινούργιους μετανάστες, λέει ο Αλκίνοος, που έχει γεννηθεί στην Αυστραλία.
«Συνεχώς μας υπενθυμίζουν ότι είμαστε μετανάστες, και μη τυχόν ξεπεράσουμε τα όρια, τα σύνορα που έχουν θέσει αυτοί και μας διαχωρίζουν από τους Αγγλοσάξονες. Κάποιες φορές, νοιώθω ότι βρισκόμαστε στο νησί του Gilligan, όπου όλοι οι επισκέπτες βαφτίζονται αυτόματα…  εχθροί» καταλήγει ο Αλκίνοος Τσιλιμιδός.