Στη Μελβούρνη και στο Νότιο Ημισφαίριο, στις 21 Ιουνίου 2012 είχαμε τη μικρότερη μέρα του χρόνου. Ταυτόχρονα, ζούμε και μερικά τσουχτερά πρωινά. Το κρύο είναι ήδη πολύ αισθητό, διαπεραστικό, επικίνδυνο και, πράγματι, χειμωνιάτικο. Δεν έχουμε πια να ανοίξουμε το παράθυρο από της Τασμανίας την πλευρά και θα δούμε τη γειτονιά μας όχι μόνο άσπρη, αλλά και παγωμένη, γιατί η «γειτόνισσα» Ανταρκτική αυτό τον καιρό διπλασιάζει την πελώρια έκτασή της και μάς πλησιάζει καταπαγωμένη. Βρίσκεται ήδη στο μέσον του 6μηνου χειμώνα της.
Με τη βοήθεια των σχολικών εγχειριδίων, θα ήθελα να υπενθυμίσω μερικά στοιχεία της Γεωγραφίας της Ανταρκτικής, τα οποία επειδή οι περισσότεροι δεν τα ζούμε, οι γνώσεις αυτές παραμένουν στα βιβλία. Εμείς όμως τα ζούμε…
ΑΡΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ
Πρώτα ας δούμε τι σημαίνουν οι λέξεις αυτές. Πρώτα απ’ όλα, η άρκτος είναι η αρκούδα, το μεγαλόσωμο και παμφάγο θηλαστικό ζώο. Από τα αρχαία χρόνια, όμως, η λέξη χρησιμοποιήθηκε στην ονομασία των αστερισμών ως Μεγάλη Άρκτος και Μικρή Άρκτος και το σχήμα τους οι αρχαίοι το είδαν σαν «αρκούδα στον ουρανό». Με τον αστερισμό αυτό εντοπιζόταν ο Βορράς. Έτσι η γήινη ή η ουράνια ζώνη γύρω από τον Βόρειο Πόλο ονομάζεται αρκτική ζώνη και ως αντίθετο στο νότιο πόλο της γης ονομάστηκε ανταρκτική ζώνη. Αποβάλαμε τη λέξη ζώνη και προς τη δική μας μεριά έμεινε η Ανταρκτική.
Η Ανταρκτική είναι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος της γης και το μέγεθός της είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό της Αυστραλίας. Το 98% της ηπείρου καλύπτεται από πάγο πάχους 1,6 χλμ. κατά μέσο όρο. Εδώ βρίσκεται το 90% του παγκόσμιου πάγου, ήτοι το 70% του γλυκού νερού όλης της γης.
Οι επιστήμονες λένε πως εάν έλιωνε όλος αυτός ο πάγος, η στάθμη της θάλασσας σε όλο τον κόσμο θα ανέβαινε κατά 60 μέτρα. Σκεφτείτε πού θα βρισκόταν τότε η Μελβούρνη, αλλά και κάθε μέρος της γης. Η Ανταρκτική έχει 6 μήνες μέρα και 6 μήνες νύχτα. Η βροχή εκεί είναι άγνωστη και έτσι θεωρείται η μεγαλύτερη έρημος της γης. Έχει όμως χιονοθύελλες.
Η Ανταρκτική περιγράφεται ότι είναι η πιο κρύα, η πιο έρημη, η πιο ξερή, η πιο ανεμοδαρμένη, η πιο παγωμένη περιοχή του πλανήτη μας Γη. Η θερμοκρασία της μετρήθηκε μέχρι -91ο Κελσίου.
ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Μόνιμοι κάτοικοι της Ανταρκτικής είναι οι πιγκουίνοι και οι φώκιες. Στην Ανταρκτική δεν ζουν πολικές αρκούδες. Υπάρχουν όμως και διάφορα πουλιά. Επίσης, σήμερα ζουν στην Ανταρκτική διάφοροι επιστήμονες οι οποίοι την ερευνούν.
Αυτοί είναι περίπου 1000 που ζουν εκεί τον ανταρκτικό χειμώνα και περίπου 5.000 το δικό της «καλοκαίρι» και κάνουν τα πειράματά τους στο κρύο. Αυτοί είναι βιολόγοι, γεωλόγοι, ωκεανολόγοι, φυσικοί, αστρονόμοι, μετεωρολόγοι και άλλοι. Όλοι τους μετά την επιστροφή στις χώρες τους λένε ότι βρίσκουν την Ανταρκτική «πολύ συναρπαστική».
ΜΕΡΙΚΑ ΑΛΛΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η υψηλότερη κορυφή βουνού της Ανταρκτικής έχει ύψος 4.892 μέτρα. Εδώ βρίσκεται το ηφαίστειο Έρεβος και είναι το νοτιότερο ενεργό ηφαίστειο στον κόσμο. Ο ποταμός Όνυξ είναι ο μεγαλύτερος, έχει μήκος 40 χλμ. και ρέει μόνο το «καλοκαίρι». Η Ανταρκτική έχει περισσότερες από 70 λίμνες κάτω από τους πάγους. Το 1947 ανακαλύφτηκε μία μεγάλη περιοχή χωρίς πάγους. Είναι η όαση Μπώνγκερ. Περιβάλλεται από βράχους και έχει τρεις μεγάλες λίμνες και πολλές μικρότερες, όλες με γλυκό νερό. Το 1912 βρέθηκαν εδώ μετεωρίτες που έχουν πέσει εκεί, εδώ και εκατομμύρια χρόνια και είναι πολύ καλά διατηρημένοι.
Το μεγαλύτερο παγόβουνό της έχει μήκος 295 χλμ. και πλάτος 37 χλμ. και η επιφάνειά του είναι 11,000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η μάζα του υπολογίζεται ότι είναι τρία δισεκατομμύρια τόνοι.
ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ
Πολλές χώρες του κόσμου διεκδικούν εδάφη της Ανταρκτικής. Το 1959 όμως έγινε κάτι πολύ σημαντικό. Οι χώρες Αργεντινή, Αυστραλία, Βέλγιο, Χιλή, Γαλλία, Νότια Αφρική, η παλιά Σοβιετική Ένωση και οι ΗΠΑ, υπέγραψαν Συνθήκη και συμφώνησαν και χρησιμοποιούν την Ανταρκτική μόνο για ειρηνικούς σκοπούς, να αφήσουν σε νάρκη τις εδαφικές διεκδικήσεις και να μη διατυπώσουν άλλες νέες. Μέχρι σήμερα οι χώρες αυτές συνεργάζονται για να μελετήσουν τον καιρό, την ατμόσφαιρα, τους πάγους, τις θάλασσες και τα από κάτω πετρώματα. Σήμερα είναι ένας σημαντικός «πόλος έλξης» για τουρίστες από όλο τον κόσμο.
ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΑΙ «ΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ»
Η υπερθέρμανση του πλανήτη μας έχει επηρεάσει την Ανταρκτική και παρατηρείται λένε «σημαντική» αύξηση της θερμοκρασίας. Όσο για την «τρύπα του όζοντος» αυτή μεγαλώνει πάνω της και την καλύπτει σχεδόν όλη.
Το νότιο σέλας (το φωτεινό φαινόμενο) με την ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων, είναι από τα ωραιότερα φαινόμενα που προσφέρει η φύση της Ανταρκτικής με τις γρήγορες μεταμορφώσεις του. Οφείλεται στην είσοδο φωτισμένων ηλεκτρονίων από τον ήλιο.
Υπάρχουν και τόσα άλλα να ειπωθούν για την πιο κοντινή μας νότια γειτόνισσα, που μάς κρατάει τον καιρό μας δροσερό και το χειμώνα σχεδόν παγωμένο!
