Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το φοίνικα και τους Φοίνικες. Εδώ θα αναφέρουμε μερικά χωρίς να μπορούμε να εξαντλήσουμε το θέμα.
Η Μυθολογία μας αναφέρει ότι ο φοίνικας ήταν ένα ιερό πτηνό -στο μέγεθος του αητού- των αρχαίων Αιγυπτίων. Λέγεται ότι ζούσε 500 χρόνια. Μετά από τη μακρά ζωή του, όταν αισθανόταν να έρχεται το τέλος του, άναβε φωτιά από αρωματικά φύλλα και καιγόταν μέσα σε αυτή. Από τη στάχτη, όμως, γεννιόταν άλλος φοίνικας.
Κατά την Επανάσταση του 1821, οι Έλληνες διάλεξαν το φοίνικα ως έμβλημά τους και τον τοποθέτησαν πάνω στις επίσημες σφραγίδες. Επίσης, το πρώτο νόμισμα του ελληνικού Κράτους έφερε την παράσταση του φοίνικα σε κέρματα που κόπηκαν από την κυβέρνηση Καποδίστρια στην Αίγινα το 1828. Εξάλλου, το ίδιο σύμβολο είχε και η «επανάσταση» της 21ης Απριλίου 1967.
Φοίνικες, όμως ήταν και λαός -μάλλον ελληνική συγγενική φυλή- που κατοίκησαν στη Μέση Ανατολή, στο σημερινό Λίβανο και τη Συρία. Η χώρα τους ονομάστηκε από τους Έλληνες Φοινίκη και με αυτό το όνομα τους αναφέρει η ιστορία. Δεν υπάρχουν μνημεία της γλώσσας τους ούτε υπήρξαν Φοίνικες συγγραφείς.
Φοίνικας είναι και το δένδρο που έχει κυλινδρικό κορμό και χωρίς διακλαδώσεις, μεγαλώνει ίσιο (προς τα πάνω) και το λέμε και φοινικόδενδρο ή φοινικιά ή χουρμαδιά. Ζει και μεγαλώνει σε θερμές περιοχές και ο καρπός του είναι το φοινίκι.
ΤΟ ΦΟΙΝΙΚΕΛΑΙΟ
Φοινικέλαιο είναι το φυτικό λάδι που εξάγεται από τον καρπό του ελαιοφοίνικα. Χρησιμοποιείται ευρύτατα από τον άνθρωπο γιατί δίνει άφθονες λιπαρές ουσίες για τροφή, όπως το λάδι. Χρησιμοποιείται, επίσης, για την παρασκευή σαπουνιού και πολλών άλλων προϊόντων. Οι Άραβες θεωρούν το φοίνικα «ιερό δένδρο» εξαιτίας της πολλαπλής και πολύ σημαντικής χρησιμότητάς του.
Το φοινικέλαιο από τη Μαλαισία είναι το κύριο προϊόν μιας βιομηχανίας αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το λάδι αυτό -ως πιο φτηνό από το μεσογειακό ελαιόλαδο- υπάρχει σε εκατοντάδες προϊόντα που τα αγοράζουμε όλοι από τις σημερινές υπεραγορές – χωρίς να το γνωρίζουμε. Έτσι, το φοινικέλαιο προσφέρει σήμερα την αρωγή του στην παγκόσμια οικονομία.
Ο φοίνικας δίνει καρπούς πλούσιους σε ζαχαρώδεις και βλεννώδεις ουσίες.
Να σημειωθεί ότι στην Κρήτη έχουμε το δάσος με τις φοινικιές που είναι το μοναδικό στην Ευρώπη.
Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
Ο φοίνικας μπήκε στην αγγλική μέσω της λατινικής γλώσσας και ορθογραφήθηκε ελληνοπρεπώς ως Phoenix. Οi Λατίνοι το ελληνικό γράμμα ‘φ’ το ορθογράφησαν ως ph. Έτσι όλες οι λέξεις της αγγλικής που έχουν μέσα τους το συνδυασμό ph είναι ελληνικής προέλευσης. Το τονίζουν ως εξής: every word beginning with ph is of Greek origin.
Αλλά και ο Φαραώ έγινε Pharaoh και, σύμφωνα με τον Joseph Yahuda, από την ελληνική λέξη έφορος. Με αποκοπή του αρχικού ‘ε’. Παρατραβηγμένο; Ίσως ναι, ίσως όχι…
Έτσι ο Φοίνιξ έγινε Phoenix.
Ο Ηρόδοτος, αρχαίος ιστορικός του 5ου αιώνα π.Χ., στο εδάφιο 73 του δεύτερου βιβλίου του με τον τίτλο «Ευτέρπη», περιγράφει το φοίνικα όπως εξιστορήθηκε παραπάνω. Επίσης, ο ίδιος -ατυχώς- ονόμασε τα ελληνικά ψηφία ως «φοινίκηια» γράμματα. Άρα, η λέξη έγινε και έμεινε γνωστή μόνο μέσω της ελληνικής γλώσσας.
ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΤΟΥ
Το φοινικόδενδρο η αγγλική το έκανε palm tree και το φοινικέλαιο palm oil. Όλα προήλθαν από την ελληνική λέξη παλάμη που στην αγγλική έγινε palm (προφέρεται παμ με άφωνο το l). Το σχήμα των φύλλων της φοινικιάς μοιάζει με παλάμη, που στην αγγλική γράφτηκε ως palm, με εσωτερική και καταληκτική αποβολή των ‘α’ και ‘η’.
Με τον τρόπο αυτό, έγινε και το όνομα του γνωστού σαπουνιού -που όλοι χρησιμοποιούμε- Palmolive = φοίνικας συν έλαιο. Σας πέρασε ποτέ από το νου ότι πλένουμε την παλάμη μας με… ελληνικό σαπούνι Palmolive; Μπορούμε όμως και να μεθύσουμε με Palm Wine = αλκοολούχο ποτό.
Η χειρομαντεία -που εξετάζει την παλάμη- έγινε palmistry και η Κυριακή των Βαΐων έγινε Palm Sunday. Τα βάγια είναι κλαδιά φοίνικα ή δάφνης ή μυρτιάς, που μοιράζονται την Κυριακή των Βαΐων και αυτό γίνεται σε ανάμνηση της εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Θα πρέπει να ήταν μόνο κλαδιά φοινίκων γιατί αυτοί βρίσκονται στην περιοχή σε αφθονία. Από εδώ έγινε και η έκφρασή μας «μετά βαΐων και κλάδων» για να δηλωθεί ο μεγάλος ενθουσιασμός, αλλά και η επιβλητική επισημότητα.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Για φαντασθείτε να είχαμε τελωνεία ελληνικών λέξεων. Όσοι τις παίρνετε και τις χρησιμοποιείτε θα έπρεπε πρώτα να πληρώσετε; Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν! Θα αρχίζαμε το ξεπούλημα πρώτα στο Φεστιβάλ των Καννών, όπου τα το καλύτερο φιλμ της χρονιάς παίρνει το «Χρυσό Φοίνικα». Αυτό στη γαλλική έγινε ελληνοπρεπώς «Palme d’Or». Αυτό είναι το σύμβολο επιτυχίας που χαρίστηκε απλόχερα ή… απλοπάλαμα από την ελληνική γλώσσα!
