Τον Απρίλιο του 1982 –πάνω από τριάντα χρόνια- ως Έλληνες με Προεδρικό Διάταγμα της Βουλής των Ελλήνων, καταργήσαμε τα πνεύματα. Αυτό σημαίνει ότι ένας Έλληνας σήμερα που βρίσκεται κοντά στα πενήντα του στη μετασχολική του ζωή δεν χρησιμοποίησε ποτέ τα πνεύματα, ψιλή και δασεία.
Στο πολυτονικό σύστημα που είχαμε μέχρι τότε, σημειώναμε πάνω από το αρχικό φωνήεν μιας λέξης ένα από τα πνεύματα αυτά. Μαζί τους καταργήσαμε την οξεία, την περισπωμένη, τη βαρεία και υιοθετήσαμε ένα μονοτονικό σημάδι και έτσι το σύστημα ονομάστηκε μονοτονικό.
Οι κανόνες του πολυτονικού συστήματος ήταν πολλοί και διάφοροι. Εδώ θα περιοριστούμε μόνο στη χρήση της δασείας και τη σπουδαιότητά της την οποία εμείς καταργήσαμε, αλλά υπάρχει δυναμικά στην αγγλική γλώσσα.
ΔΑΣΥΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΥΚΝΟΣ
Το επίθετό μας δασύς σημαίνει όντως πυκνός. Λέμε: δασύ φύλλωμα. Το πυκνό τρίχωμα λέγεται και δασύ τρίχωμα. Από εδώ βγήκε και η λέξη μας δάσος = μια έκταση που καλύπτεται από πυκνή βλάστηση. Δασύ λέμε και ένα φθόγγο που προφέρεται “πυκνά” με τον εκπνεόμενο αέρα.
Οι αρχαίοι μας τη λέξη Ελλάς την πρόφεραν κάπως ως Χελλάς. Έτσι μέχρι σήμερα η Ελλάδα προφέρεται και γράφεται από τους ξένους ως Hellas. Επίσης, όπως Hellenic, Hellenism, Hellenistic κ.λπ. Έτσι οι ξένοι κρατούν τη δασεία (το δασύ τόνο) με το γράμμα H και άλλες φορές με το γράμμα S. παράδειγμα: άλας/αλάτι με δασύ τόνο έγινε Salt, έξι = six.
Πολλές από τις λέξεις μας που άρχιζαν με φωνήεν (α, ε, η, ι, ο, υ, ω) αυτό προφερόταν με κάποια δασύτητα. Σιγά-σιγά, όμως, η δασύτητα αυτή χανόταν και στη γραφή οι Αλεξανδρινοί, για να κρατηθεί, έβαλαν πάνω ή μπροστά ένα σημάδι που ονομάστηκε δασεία. Για να τις ξεχωρίσουν, όσες λέξεις προφέρονταν χωρίς δασύτητα, πάλι οι Αλεξανδρινοί (2ος αιώνας π. Χ.) άρχιζαν να βάζουν ένα αντίθετο σημάδι που ονομάστηκε ψιλή (δηλαδή, όχι δασεία) Επίσης, στον τονισμό τω λέξεων έβαλαν άλλα σημάδια και έτσι έγινε η οξεία, η περισπωμένη και η βαρεία που εξυπηρετούσαν τη γλώσσα στο τι λένε τα ονόματά τους.
Και όλα αυτά έγιναν για να ομιλείται η γλώσσα με μουσικότητα, η οποία δίνει μια σαφήνεια και καλλιέργεια στην ομιλία και αυτές είναι οι αρετές της.
Σήμερα το πολυτονικό σύστημα χρησιμοποιείται ακόμα από πολλούς γιατί πιστεύουν ότι με αυτό οι παραπάνω αρετές φαίνονται και διατηρούνται καλύτερα.
ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΠΟΥ ΔΑΣΥΝΟΝΤΑΙ
Οι σημερινοί μαθητές εάν δεν διδαχθούν ό,τι ήδη αναφέρθηκε, δεν έχουν ιδέα για το πολυτονικό σύστημα και τα πνεύματα που εμπεριέχει και την ιστορία και την ορθοφωνία των λέξεων. Οι περισσότερες από τις δασυνόμενες λέξεις μας μπήκαν μέσω της λατινικής σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Με βάση τα ανωτέρω, γίνεται καλύτερα και αποκαλυπτικά η αναγνώρισή τους.
Οι δασυνόμενες λέξεις είναι οι εξής: 1) Τα άρθρα μας: ο, η, και οι. Οι Άγγλοι λένε μια περιεκτική έκφραση που είναι και η ουσία της δημοκρατίας. HOI POLLOI (προφ.: Χόι Πολλόι) = Ο πολλοί (ό,τι λέει η πλειοψηφία). Επίσης, εδώ στη Μελβούρνη οι βιβλιοθήκες κρατούν τη δασεία. Θα την βρείτε στα μεταγραμμένα βιβλία. Έτσι «Ο Ζητιάνος» του Καρκαβίτσα έγινε Ho Zetianos κ.λπ. 2) Τα αριθμητικά και τα παράγωγά τους: ένας, ένα, ένδεκα, ενικός, ενώνω, έξι, εξακόσια, εξαπλάσιος, επτά, έβδομος, εβδομάδα, εκατό και εκατομμύριο. Οι αριθμοί οκτώ, εννέα και είκοσι δεν παίρνουν δασεία, αλλά μόνο ψιλή. 3) Οι αντωνυμίες: οποίος, οποία, οποίο, ό,τι, όλος, άπας, εαυτός, έκαστος. 4) Επιρρήματα: άπαξ, εξής, όθεν, όπου, ούτως. 5) Οι σύνδεσμοι: όμως, έως, όπως, όταν, οπότε, ότι, ώστε και τέλος 6) Οι προθέσεις: έως, ως και ένεκα. Οι υπόλοιπες δασυνόμενες λέξεις μαθαίνονται από στήθους.
Η ΔΑΣΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
Α) Άδης = Hades, αίμα = haema, αίρεση = heresis, αλάτι = salt, απλός = simple.
E) είλωτας = helot, Έκτωρας = Hector, Ελλάς = Hellas, Ελένη =Helen, έπομαι = society.
Η ) ηδονικός = hedonistic, ημί = semi, Ηρακλής = Hercules, ήρωας = hero.
Ι) ιλαρός = hilarious, ιπποπόταμος = hippopotamus, ιστορία = history.
Ο) Όμηρος = Homer, ομιλία = homily, οπλίτης = hoplite, ορίζων = horizon.
Υ) υπέρ = hyper, υπόθεσις = hypothesis, υπερθυμία = hyperthymia, υποθέτω = suppose.
Ω) ώρα = hour, hour glass (= ώρα + ύαλος). Hour-long, hourly, after hours.
Να σημειώσουμε εδώ ότι όλες οι ελληνικές δασυνόμενες λέξεις είναι λέξεις ολκής και ίσως η δασύτητά τους τις κράτησε δυνατές παντού. Εδώ μιλάμε ίσως για χιλιάδες ελληνικές λέξεις με όλα τα παράγωγά τους. Όλες είναι δόκιμες και πολυσήμαντες.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Το μονοτονικό μας σύστημα τα τελευταία τριάντα χρόνια διευκόλυνε πολύ τη διδασκαλία και τη γραφή της σημερινής ελληνικής γλώσσας. Το πολυτονικό, όμως, με τις δασείες το μαθαίνουμε σήμερα ως γλωσσική μας ιστορία, γιατί είναι μέρος της κληρονομιάς μας και μόνο έτσι εμβαθύνουμε τη γνώση για τη γλώσσα μας. Εξάλλου, μάς το υπενθυμίζει θαυμάσια και ο “παππούς” μας και τραγικός ποιητής Ευριπίδης, ο οποίος είπε το περίφημο: “Όλβιος όστις της ιστορίας έσχεν μάθησιν” (“Όποιος μαθαίνει την ιστορία, έχει όλα τα αγαθά της ζωής”).
