Για τον Χούλιο Κορτάσαρ η “Ηλιόπετρα” είναι το “ωραιότερο ερωτικό ποίημα της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας”. Για τον Πέρε Ζιμφερρέρ, ένα έργο που “η ιστορική σημασία του για την ισπανική γλώσσα είναι συγκρίσιμη με εκείνη της “Έρημης Χώρας” του Τ.Σ. Έλιοτ για την αγγλική”. Για τους περισσότερους κριτικούς και αναγνώστες ανά τον κόσμο, η “Ηλιόπετρα” είναι το διασημότερο και σημαντικότερο ποίημα του Οκτάβιο Πας, μιας και αυτό ήταν που του χάρισε το βραβείο Νομπέλ.

Η παρούσα έκδοση (μετάφραση – επίμετρο του λογοτέχνη Κώστα Κατσουλάρη) πραγματοποιήθηκε το 2007 με αφορμή τη συμπλήρωση μισής εκατονταετίας από την πρώτη δημοσίευση του έργου, το 1957 στην Πόλη του Μεξικού. Ο Κώστας Κουτσουρέλης παραθέτει εδώ μια νέα απόδοση της “Ηλιόπετρας” στην ελληνική γλώσσα. Η έκδοση αυτή συμπληρώνεται από εκτενή κριτικό σχολιασμό, βιογραφικά στοιχεία, εργογραφία του Παζ και σχετικό κείμενο του Πέρε Ζιμφερρέρ.

Ωστόσο, έχουν προηγηθεί και άλλες μεταφράσεις του ίδιου έργου στην ελληνική γλώσσα. Αυτή που εγώ έχω υπόψη μου και έχω διαβάσει πριν την παρούσα μετάφραση, είναι αυτή των ποιητών Γιώργου Μακρή και Νάνου Βαλαωρίτη, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις “Ελεύθερος Τύπος” τον Δεκέμβρη του 2002, με τον τίτλο ¨Πέτρα του Ήλιου” (Στην έκδοση αυτή περιλαμβάνεται και το ποίημα του Οκτάβιο Παζ “Σαλαμάνδρα”).

Η Ηλιόπετρα είναι ποίημα συνεχές, αδιάλειπτο. Δεν είναι μόνο ότι μας επιτρέπει να τη διαβάσουμε “μια κι έξω”, ούτε καν ότι προσφέρεται ιδιαίτερα για κάτι τέτοιο – το απαιτεί. Το κείμενο είναι φτιαγμένο από ανομοιοκατάληκτους ενδεκασύλλαβους με παύσεις που έχουν την μορφή κενών τυπογραφικών διαστημάτων, που, όμως, δεν δηλώνουν μια συμβατική στροφική διαίρεση, αλλά αποτελούν σημεία μετάβασης: θέσεις αλλαγής του τόνου, ρυθμικής επιτάχυνσης από τη μια θεματική βαθμίδα στην άλλη. Ακόμη και όταν οι παύσεις μάς προσκαλούν να αναλογιστούμε τα όσα προηγήθηκαν, τα ενδιάμεσα αυτά κενά επ’ ουδενί μπορούν να θεωρηθούν κίνητρο για να διακόψουμε την ανάγνωση.
Η ουσία της ποίησης είναι η ικανότητά της να συγκρατεί τη στιγμή για λογαριασμό των αισθήσεών μας.

Ο Οκτάβιο Παζ γεννήθηκε το 1914 στην Πόλη του Μεξικού και σπούδασε στο εκεί πανεπιστήμιο. Δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο με ποιήματα στην Ισπανία, το 1937. Στη συνέχεια εκδόθηκαν πολλά ποιητικά έργα του, ανάμεσα στα οποία η περίφημη “Πέτρα του ήλιου” (1957). Ακολούθησε καριέρα διπλωμάτη, μετά το 1945, και στο διάστημα 1962-1968 χρημάτισε πρεσβευτής του Μεξικού στις Ινδίες. Το 1968, ωστόσο, παραιτήθηκε του αξιώματός του διαμαρτυρόμενος για την αιματηρή καταστολή των φοιτητικών διαδηλώσεων στο Μεξικό κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ΄70 δίδαξε στο Κέιμπριτζ και για μια περίοδο στο Χάρβαρντ. Έγραψε, επίσης πολλά δοκίμια με αφορμή τα προσφιλή του θέματα, που ήταν η διασταύρωση των διαφόρων τάσεων στη σύγχρονη ποίηση, οι ανατολικές φιλοσοφίες και οι αρχαίοι πολιτισμοί της Αμερικής. Θεωρείται ένας απ’ τους πιο σημαντικούς ποιητές και θεωρητικούς της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας. Το 1990 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ.