Το παρόν είναι ένα ακόμα έργο του βασικού και πλέον εμβληματικού, κατά τη γνώμη μου, θεωρητικού της σημερινής ελλαδικής αντιεξουσιαστικής-ελευθεριακής αριστεράς, Φώτη Τερζάκη.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο:
«Οι προμηθεϊκές τεχνολογικές εφαρμογές που σημάδεψαν το πέρασμα από τον δέκατο ένατο στον εικοστό αιώνα έδωσαν στην πειραματική επιστήμη μια πρωτόγνωρη αυτοπεποίθηση, η οποία την έκανε να πιστέψει πως έχει αποκλειστικό προνόμιο στη σημασιοδότηση του πραγματικού· η φιλοσοφία παραγκωνίστηκε ως παρωχημένη και κατά κάποιον τρόπο μη επαρκώς ελέγξιμη τοποθέτηση στα ίδια εκείνα παλαιά ζητήματα που τώρα περιήλθαν στη νέα δικαιοδοσία. Όμως οι παράπλευρες καταστροφικές συνέπειες της ίδιας αυτής τεχνοεπιστήμης, που ήταν μία από τις τραγικότερες εκπλήξεις του εικοστού αιώνα, ξαναθέτουν το ζήτημα περί των ορίων και των σκοπών της επιστήμης και δείχνουν περίτρανα την ανεπάρκεια του επιστημονικού λόγου να αντιμετωπίσει τις μη τεχνικές, «συγκροτητικές» του όπως θα λέγαμε, αρχές και προϋποθέσεις.Tο όνειρο της γνωσιολογικής εξάντλησης του πραγματικού συνιστά, ακριβώς, μια τρελή φαντασίωση παντοδυναμίας: οριστική αιχμαλωσία της φύσης και, οριακά, της ίδια της κοινωνίας στη βούληση ενός ιερατείου των κατεχόντων (που προορίζεται να περιλαμβάνει όλο και λιγότερους εκλεκτούς στις τάξεις του). Scientia est potentia, δηλαδή – μέχρι τελικής κατακρημνίσεως!
”Αν η επιβολή ενός κατασταλτικού μοντέλου κανονικότητας στις βιοϊατρικές επιστήμες αντανακλά την αυταρχική ρύθμιση ολόκληρου του κοινωνικού πεδίου από την πρώτη επιβολή του μοντέλου της αγοράς στις ευρωπαϊκές κοινωνίες μέχρι τη βιομηχανική επανάσταση, η γένεση της επιστημολογίας αντανακλά την ίδια αυτή βουλιμία για κανονικοποίηση στο επίπεδο της γνώσης· το σύγχρονο πανεπιστήμιο θα σταθεί ο καρπός μιας τέτοιας στρατηγικής όχι λιγότερο απ’ όσο η κλινική, το ψυχιατρείο και η φυλακή. Και δεν πρέπει στιγμή να ξεχνάμε ότι αναδύθηκε ακριβώς από το απονενοημένο εγχείρημα του Αύγουστου Κοντ ––σαν να λέμε: επιστημολογία και θετικισμός είναι συνώνυμα, γεννιούνται ταυτόχρονα και από την ίδια ρίζα–– όπου προαναγγέλλονται όλα τα σχέδια ασφυκτικού προγραμματισμού της κοινωνικής ζωής τα οποία μόχθησαν να υλοποιήσουν οι ολοκληρωτισμοί του εικοστού αιώνα.
Μια κοινωνική ανθρωπολογία γονιμοποιημένη από παράπλευρα ενδιαφέροντα ––ψυχολογικά, πολιτικά, οικολογικά, αισθητικά–– τα οποία δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να αφήνει έξω από το πεδίο της, μια κοινωνική ανθρωπολογία η οποία δεν διακρίνει πλέον το «εδώ» από τα «αλλού» και πολλαπλασιάζει απεριόριστα τους ξένους κόσμους που κρύβονται πάντα μέσα σε κάθε «οικείο» κόσμο, μια κοινωνική ανθρωπολογία που αναστοχάζεται σε κάθε της βήμα τις ίδιες της τις προϋποθέσεις και έχει εκ των προτέρων αποποιηθεί κάθε έννοια επιστημονικής «ουδετερότητας» ή «αντικειμενικότητας» θα ήταν ο απαιτούμενος εμπειρικός συνομιλητής για μια κριτική φιλοσοφία σήμερα, σε έναν κοινό και συνεχιζόμενο αγώνα για την αλήθεια, κοινό και κλιμακούμενο αγώνα για την ανθρώπινη απελευθέρωση (και την απελευθέρωση, μαζί, μια πάσχουσας φύσης)”.
Το βιβλίο αυτό αποτελείται από 5 Κεφάλαια («Είναι δυνατός ένας διάλογος θετικής επιστήμης και φιλοσοφίας;», «Ιατρική-γνώση-εξουσία και η γαλλική επιστημολογική σχολή», «Το τέλος της επιστημολογίας και η συνηγορία της γης», «Το ψηφιακό και το αναλογικό» και «Φιλοσοφία και κοινωνική ανθρωπολογία») και το Επίμετρο «Για το γνωσιοθεωρητικό καθεστώς των μαθηματικών).
Εκδόσεις Πανοπτικόν http://www.panopticon.gr Φώτης Τερζάκης http://fotosterzakis.gr
