Τον Αύγουστο το 1914 κηρύχθηκε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Όταν η Μεγάλη Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας, στην Αυστραλία είχαμε μία άκρως συναισθηματική υποστήριξη για τη «Μητέρα Πατρίδα». Ο τότε πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Joseph Cook, το σημειώνει εύγλωττα και καταφατικά: «Όταν η Αυτοκρατορία βρίσκεται σε πόλεμο, έτσι και η Αυστραλία βρίσκεται σε πόλεμο».
Οι περισσότεροι ιστορικοί σήμερα φτάνουν στο συμπέρασμα ότι η ευθύνη για την έκρηξη του πολέμου, το 1914, είναι κοινή μιας και κανένα κράτος δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι άρχισε τον πόλεμο μόνο του. Η αντιζηλία και η δυσπιστία μεταξύ των μεγάλων κρατών ήταν ολοφάνερη. Όλα αυτά δημιούργησαν μία αφόρητη ένταση και δεν χρειαζόταν παρά μόνο ένα μικρό επεισόδιο οι αυτοκρατορίες να συγκρουστούν.
Το 1914 η Ευρώπη ήταν διαιρεμένη σε δύο στρατόπεδα: η τριπλή Συμμαχία (Triple Alliance) είναι η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία και Ιταλία. Η άλλη τριπλή Συμμαχία/Συνεννόηση (Triple Entente) ήταν: η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία. Η αφορμή της μεγάλης σύρραξης, ήταν η δολοφονία του Αυστριακού διαδόχου Φερδινάνδου στο Σαράγιεβο στις 28/6/1914.
Όταν ο πόλεμος τελείωσε είχαν σκοτωθεί οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι και είκοσι εκατομμύρια ήταν οι τραυματισμένοι. Ο αριθμός τούτος των θυμάτων είναι κάτι απίστευτο ακόμη και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
Όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος το 1914, όλος ο πληθυσμός της Αυστραλίας ήταν πέντε εκατομμύρια, όσο ο πληθυσμός της Μελβούρνης σήμερα. Η Αυστραλία είχε γίνει ομόσπονδο κράτος μόλις το 1901. Ήταν το πιο νέο κράτος –μόλις 13 ετών– που έδωσε το παρόν του στο παγκόσμιο προσκήνιο με απίστευτες απώλειες και αυτοθυσία για τη «μητέρα Αγγλία». Όλοι οι ιστορικοί περιγράφουν τη θυσία αυτή ως «αγγελία της ύπαρξης ενός νέου κράτους με το όνομα Αυστραλία».
Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα –μετά την κήρυξη του πολέμου– η μικρή αυτή χώρα μας είχε να παρατάξει ένα στρατό 416.000. ΟΛΟΙ εθελοντές! Όταν ο πόλεμος τελείωσε οι 330.000 από αυτούς είχαν υπηρετήσει σε υπερπόντιες χώρες. Από αυτούς οι 60.000 σκοτώθηκαν και 150.000 ήταν οι τραυματίες. Σε σύγκριση με όλα τα κράτη που έλαβαν μέρος, οι απώλειες της Αυστραλίας ήταν οι μεγαλύτερες. Η αναλογία νεκρών, τραυματισμένων και αιχμαλώτων είναι 65%.
Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΗΣ
Στις 25 Απριλίου 1915 χιλιάδες Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί (ΑΝΖΑCs) αποβιβάστηκαν σε διάφορα μέρη της χερσονήσου της Καλλίπολης. Οι Τούρκοι, όμως, τους περίμεναν στην πατρίδα τους. Την πρώτη μέρα προχώρησαν μόνο 900 μέτρα κάτω από τους βομβαρδισμούς των Τούρκων. Μέχρι την 1η Μαΐου 1915, 27.000 αποβιβάστηκαν στο Anzac Cove. Στο ίδιο διάστημα οι απώλειες ήταν 5.000 στρατιώτες νεκροί. Στις 19 Μαΐου 42.000 Τούρκοι στρατιώτες επιτίθενται εναντίον των ΑΝΖΑCs. Στις 7 Αυγούστου 1915 στην τοποθεσία The Neck, 2.300 αυστραλοί στρατιώτες σκοτώθηκαν και 6.000 Τούρκοι. Στις 19 Δεκεμβρίου 1915 οι ΑΝΖΑCs αποσύρθηκαν από τη χερσόνησο της Καλλίπολης. Όλες οι απώλειες ήταν πάνω από 10.000 νεκροί και 30.000 τραυματίες. Οι ιστορικοί λένε ότι αν και η Καλλίπολη είναι ένα τραγικό συμβάν, εντούτοις, οι θυσίες και ο ηρωισμός των στρατιωτών έβαλαν την Αυστραλία στον παγκόσμιο χάρτη.
ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ
Ο αρχικός ενθουσιασμός για τον πόλεμο υποχώρησε αισθητά, ιδίως κατά το δεύτερο έτος του πολέμου και μετά την αποτυχία της Καλλίπολης. Τον Οκτώβριο του 1915 πρωθυπουργός της Αυστραλίας έγινε ο William Morris Hughes. Το 1916 επισκέφθηκε την Αγγλία και πείστηκε ότι η Αυστραλία θα πρέπει να αυξήσει τη δύναμη της συμμετοχής της στον πόλεμο. Επειδή ο αριθμός των εθελοντών μειώθηκε αισθητά, ο πρωθυπουργός ήθελε να επιβάλει γενική επιστράτευση των ανδρών από 18 έως 40 ετών. Επειδή το Σύνταγμα αυτό δεν το επιτρέπει, ζήτησε με δημοψήφισμα ο λαός να πει το «Ναι». Το δημοψήφισμα έγινε στις 28 Οκτωβρίου 1916. Τότε 1.087.557 Αυστραλοί είπαν «Ναι» και 1.160.033 είπαν «Όχι». Τα σχέδια του πρωθυπουργού τα αρνήθηκε ο λαός. Τότε το Εργατικό Κόμμα διασπάστηκε. Ο Hughes έκανε νέο κόμμα με τους Φιλελεύθερους και το Εθνικό κόμμα και παρέμεινε πρωθυπουργός.
Στις 20 Δεκεμβρίου 1917 γίνεται νέο δημοψήφισμα για την υποχρεωτική ή μη επιστράτευση. Αποτέλεσμα: Ναι 1.015.159 και Όχι 1.181.747. Με αυτά τα αποτελέσματα, υποχρεωτική επιστράτευση δεν έγινε ποτέ.
Οι αυστραλιανές απώλειες στο Δυτικό Μέτωπο ήταν τρομερές. Στις πρώτες πέντε εβδομάδες σκοτώθηκαν 23.000 Αυστραλοί. Στις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου 1917 σκοτώθηκαν 6.000 Αυστραλοί. Αιματηρότατος ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος για την Αυστραλία!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: K.J. Mason, Experience of Nationhood, McGraw-Hill Book Company, Roseville NSW, Australia 1986.
