Η πανεπιστημιακή… Εδέμ του εξωτερικού γίνεται όλο και λιγότερο προσιτή για τους Έλληνες. Όπως προκύπτει από την τελευταία έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) Education at Glance για το 2012, ο αριθμός των Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό βυθίστηκε, φτάνοντας στους 22.000, πολύ κάτω από τις 33.500 που ήταν η προηγούμενη καταγραφή. Βέβαια, η Ελλάδα παραμένει στην ομάδα των χωρών με την -ποσοστιαία- μεγαλύτερη φοιτητική μετανάστευση μεταξύ των χωρών της Δύσης. Η χώρα μας κατέχει, επίσης, μία ακόμη υψηλή διεθνή θέση με αρνητικό πρόσημο: Δεν είναι εύκολο για τα ελληνικά πανεπιστήμια να προσελκύσουν φοιτητές από διάφορες χώρες του κόσμου, παρά μονάχα από γειτονικές.

Ειδικότερα, η έκθεση του ΟΟΣΑ -έστω και με την εύλογη χρονική υστέρηση που υπάρχει σε σχέση με τον χρόνο συλλογής των στοιχείων- καταδεικνύει τις πρώτες επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη μετανάστευση για σπουδές από την Ελλάδα στο εξωτερικό. Ενδεικτικά, με βάση την αντίστοιχη έκθεση για το 2011 περίπου 33.500 Έλληνες σπούδαζαν στο εξωτερικό, ενώ ο ίδιος αριθμός στην έκθεση του 2010 ήταν 34.200 φοιτητές. Η συνεχής μείωση του αριθμού εύλογα αποδίδεται στο κόστος σπουδών, διαβίωσης και μετακίνησης που πρέπει να αντιμετωπίσουν όσοι σκέφτονται να σπουδάσουν στο εξωτερικό έστω κι αν κάποιοι σκέφτονται να παραμείνουν στη χώρα μετά τις σπουδές τους. Εντούτοις, παρά τη μείωση στους απόλυτους αριθμούς, η χώρα μας εξακολουθεί να βρίσκεται μεταξύ των μεγαλύτερων «εξαγωγέων φοιτητών» στον ΟΟΣΑ. Συγκεκριμένα, οι Έλληνες σε ξένα ΑΕΙ αποτελούν το 5,8% του συνόλου των Ελλήνων φοιτητών. Πρόκειται για το έκτο μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη. Βέβαια, μεταξύ των πέντε πρώτων είναι το Λουξεμβούργο (με μικρή ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς το 71,6% των φοιτητών σπουδάζουν στο εξωτερικό), η Ισλανδία (19,6%), η Ιρλανδία (13%), η Σλοβακία (12,8%) και η Εσθονία (7,2%), οι φοιτητές των οποίων σπουδάζουν σε γειτονικές χώρες.

Οι Έλληνες σταθερά επιλέγουν τα βρετανικά ΑΕΙ (το 36,1% των Ελλήνων φοιτητών εξωτερικού σπουδάζει στη γηραιά Αλβιόνα) και ακολουθούν η Γερμανία (15,8%), η Ιταλία (9,2%), η Γαλλία (5%) και οι ΗΠΑ (4,8%). Έκτη χώρα προτίμησης είναι η Τουρκία, με το 2,6% των Ελλήνων φοιτητών εξωτερικού να επιλέγουν ΑΕΙ της. Στον αντίποδα, τα ελληνικά ΑΕΙ προσελκύουν κατά κύριο λόγο φοιτητές από γειτονικές χώρες. Έτσι, το 78,7% των ξένων φοιτητών στην Ελλάδα είναι από γειτονικές χώρες, που είναι το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στον ΟΟΣΑ, ύστερα από το 79,2% της Κορέας. Ο μέσος όρος των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ είναι μόλις 20,7%…

ΕΝΤΕΙΝΕΤΑΙ ΔΙΕΘΝΩΣ Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

Η παγκοσμιοποίηση έχει ρίξει τα εκπαιδευτικά σύνορα. Η διεθνής αγορά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καταγράφει αλματώδη ανάπτυξη, η οποία εξηγείται από τη διεθνοποίηση των οικονομιών και την αναζήτηση στελεχών υψηλού επιπέδου, κυρίως από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Ταυτόχρονα, εντείνεται ο ανταγωνισμός των μεγάλων χωρών για προσέλκυση φοιτητών, με χώρες όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία να μπαίνουν δυναμικά στο παιχνίδι.

Σύμφωνα με την έκθεση Education at Glance για το 2012, από το 2000 έως το 2010 ο αριθμός των φοιτητών που σπούδαζαν μακριά από τη χώρα τους αυξήθηκε κατά 99%. Σε απόλυτους αριθμούς από τα 2,1 εκατ. φοιτητές το 2000, ο αριθμός αυξήθηκε στα 3 εκατομμύρια το 2005 και έφθασε τα 4,1 εκατ. το 2010. Το 1975 οι μετανάστες φοιτητές ήταν μόλις 800.000.

Οι χώρες με τη μεγαλύτερη (υπερδιπλάσια) αύξηση των φοιτητών τους σε τρίτες χώρες είναι η Βραζιλία, η Χιλή, η Εσθονία, η Ισλανδία, η Ινδονησία, η Ιρλανδία, η Κορέα, το Λουξεμβούργο, η Σαουδική Αραβία, η Σλοβακία και η Ισπανία.

Από την άλλη, οι παραδοσιακοί «εισαγωγείς» φοιτητών κρατούν τα σκήπτρα. Έτσι, οι ΗΠΑ με μερίδιο 16,6% επί του συνόλου βρίσκεται στην πρώτη θέση και ακολουθούν η Βρετανία (13%), η Αυστραλία (6,6%), η Γερμανία (6,4%) και η Γαλλία (6,3%). Βέβαια, μέσα στην τελευταία δεκαετία υπήρξαν αλλαγές, αφού στις αρχές του 2000 οι ΗΠΑ είχαν μερίδιο 23%, η Βρετανία 10,9%, η Αυστραλία 5%, η Γερμανία 6% και η Γαλλία 6,8%. Μετρώντας τους ξένους φοιτητές επί του συνόλου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κάθε χώρας, τους περισσότερους έχει η Αυστραλία. Ένας στους πέντε φοιτητές (21,2%) στα ΑΕΙ της χώρας είναι ξένος. Ακολουθούν η Βρετανία (16%), η Αυστρία (15,4%), η Ελβετία (15,4%) και η Νέα Ζηλανδία (14,2%).