Είναι «πολυτέλεια» να μιλάμε τώρα, εν μέσω κρίσης, για θέματα ισότητας μεταξύ των δύο φύλων στην Ελλάδα και –γιατί όχι;– στην Ευρώπη;
Είναι μια ερώτηση που τολμώ, πριν ακόμη καλά–καλά, ξεκινήσει η συνέντευξη που έχω προγραμματίσει με την κ. Ιωάννα Μαγκανάρα, αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ένωσης Γυναικών, στο ευρωπαϊκό λόμπι, η οποία μόλις έχει αφιχθεί στη Μελβούρνη, προκειμένου να συμμετάσχει στο συνέδριο που διεξάγεται στην πόλη μας για τα δικαιώματα των γυναικών σε παγκόσμια κλίμακα.

«Δεν θα το έλεγα, για το λόγο ότι, ναι μεν, στον αγώνα της για ισότητα στο χώρο εργασίας και πρόσβαση στα υψηλότερα κλιμάκια των επιχειρήσεων, ήλθε η κρίση-‘καπέλο’ και προς στιγμήν την αποπροσανατόλισε ίσως, από την άλλη πλευρά, όμως, πιστεύω ότι η κρίση προσφέρει κίνητρα στους δυνατούς. Πιστεύω ότι τώρα είναι η ευκαιρία να προσπαθήσει να ανοίξει πόρτες και να κατακτήσει υψηλόβαθμες θέσεις στον επιχειρηματικό χώρο, εκεί που σήμερα τα άτομα κρίνονται αξιοκρατικά. Εκείνο που ενδιαφέρει, πάνω απ’ όλα, τον κεφαλαιούχο, τον επιχειρηματία, είναι να κάνει κέδρος.
Να προσλάβει άτομα που θα αποφέρουν καρπούς. Και η Ελληνίδα μπορεί».

– Τι σας οδηγεί σ’ αυτό το συμπέρασμα;
«Πρωτίστως, το ότι η Ελληνίδα σήμερα, πέρα από τα προσόντα που έχει αποκτήσει μέσα από το χώρο της ανώτερης παιδείας, μπορεί, όπως προανέφερα, να εισχωρήσει δυναμικά σε νέες κατευθύνσεις και ν’ ανοίξει πόρτες που πριν ήταν κλειστές. Η κρίση, έχει λειτουργήσει, κατά ένα τρόπο, ως κίνητρο για να την κάνει να τολμήσει. Να διεκδικήσει, αν θέλετε, με περισσότερο, από πριν, δυναμισμό, θέσεις μέχρι τώρα ανδροκρατούμενες. Έχει αποδείξει, στο βαθμό που μπόρεσε να το επιχειρήσει και πραγματοποιήσει, μέχρι τώρα, ότι όταν της δοθεί η ευκαιρία να δράσει, φέρνει, ως επί το πλείστον, ανώτερα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Κι αυτό, γιατί είναι ευσυνείδητη, ευφυής, ευέλικτη, με μεγάλα αποθέματα δύναμης που επιστρατεύει εύκολα αν χρειαστεί».

-Πού έχει «σκοντάψει» η Ελληνίδα, μέχρι τώρα, κατά την αντίληψή σας; Ποια είναι τα προσκόμματα που έχουν παίξει ανασταλτικό ρόλο στις επιδιώξεις της για ισότητα στον επαγγελματικό χώρο;
«Κοιτάξτε. Πιστεύω ότι όχι μόνο η Ελληνίδα, αλλά και η Ευρωπαία γενικά, με εξαίρεση τη Νορβηγίδα -και θα πω σε λίγο γιατί-, προσκρούει σ’ αυτό που λέμε ο στερεότυπος γυναικείος ρόλος, μέσα στον οποίο εισέρχονται και τα ‘γυναικεία επαγγέλματα’, όπως αυτό της νοσοκόμας, της δασκάλας κ.λπ.
Τι εννοώ μ’ αυτό; Από τη στιγμή που ως μητέρα και νοικοκυρά είναι επιφορτισμένη με το μεγαλύτερο φόρτο ανατροφής των παιδιών και φροντίδας των μεγαλύτερων μελών της οικογένειας, στην καλύτερη δε περίπτωση με την ομαλή λειτουργία του νοικοκυριού, είναι δύσκολο να μπορέσει να συναγωνιστεί ισότιμα τον άντρα στην κατάκτηση υψηλόβαθμων θέσεων στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Και δεν είναι μόνο αυτό. ΟΙ επιλογές της, αναφορικά με την επαγγελματική της ενασχόληση, είναι, εκ των πραγμάτων, γενικά περιορισμένες. Αυτό έχει επιπτώσεις και στην αμοιβή, φυσικά, όπου υπάρχει ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων, διαφέρει, όμως, θα πρέπει να πούμε, από χώρα σε χώρα».

– Με την πολύχρονη πείρα σας σε θέματα γυναικείων δικαιωμάτων, τι αλλαγές έχετε δει να γίνονται στον ελλαδικό χώρο;
«Το κυριότερο επίτευγμα ότι η πρόσβαση στην ανώτερη και ανώτατη παιδεία θεωρείται το ίδιο απαραίτητη στα κορίτσια, όπως και στα αγόρια. Οπότε, έχει γίνει αυτό το τεράστιο άλμα, τα τελευταία 30 χρόνια. Από εκεί και πέρα, όμως, τα πράγματα προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς. Οι αντιλήψεις της κοινωνίας δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά ούτε και τα κέντρα λήψης αποφάσεων έχουν στηρίξει όσο θα έπρεπε τη γυναίκα στους αγώνες της για ισότητα. Υπάρχει τρόπος να σταθεί η γυναίκα ισότιμα δίπλα στον άντρα αν εκείνος είναι διατεθειμένος να αναλάβει ίσο μέρος των ευθυνών στο σπίτι, αν ο χώρος εργασίας είναι περισσότερο φιλικός στην οικογένεια, με τις κατάλληλες υποδομές για τη φροντίδα παιδιών προσχολικής ηλικίας κ.λπ.

– Είναι γεγονός ότι η κρίση στην Ελλάδα έχει πλήξει τους περισσότερους, πιο καίρια όμως τα μεσαία και τα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα. Θίξατε στην αρχή το θέμα των επιπτώσεων στη γυναίκα, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η κρίση ήλθε καπέλο». Με ποια έννοια την έπληξε περισσότερο από τους άντρες;
«Mε την έννοια ότι ήταν ήδη σε μειονεκτική θέση και οι αδύναμοι με τα μέτρα λιτότητας πλήττονται περισσότερο.
Δεν θα ήθελα όμως σε καμία περίπτωση να δοθεί η εντύπωση ότι πρόκειται για θέμα χρήσης παρωπίδων. Στο σημείο που έχουν φτάσει σήμερα τα πράγματα, η κρίση πλήττει τους περισσότερους. Περπατάς στο κέντρο της Αθήνας και τα περισσότερα μαγαζιά είναι κλειστά. Στη Σκουφά είναι ζήτημα να βρεις ένα-δυο καταστήματα ανοιχτά. Μόνο οι καφετέριες και τα μπαρ έχουν μείνει.
Η ανεργία, στις τάξεις των νέων (18–25 χρόνων) υπερβαίνει το 50%.
Κόβονται οι μισθοί, κόβονται οι συντάξεις, μέχρι πού;
Δεν θα πρέπει, εντούτοις, να απελπιζόμαστε, γιατί η απελπισία είναι, ως γνωστόν, ο χειρότερος σύμβουλος. Η κρίση, πρέπει να παραδεχτούμε, ότι έχει και τα θετικά της.
Η Ελλάδα, μέσα στην ατυχία της, δείχνει ότι έχει ψυχή και θα τα καταφέρει. Φτάνει να στραφεί στην ανάπτυξη, πριν είναι αργά. Ήδη η Ευρώπη αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι τα έργα λιτότητας μόνα τους δεν αποφέρουν. Χρειάζεται ανάπτυξη.

– Έχει κάνει η κρίση τον άνθρωπο πιο ανθρώπινο ή τον έσπρωξε, από ό,τι έχετε αντιληφτεί, στην εσωστρέφεια;
«Μίλησα προηγουμένως για τα θετικά της κρίσης. Ανάμεσά τους, το αίσθημα αλληλεγγύης που είναι εμφανές όπου και να στραφείς και η προσγείωση στη σημερινή πραγματικότητα. Βλέπεις ανθρώπους να δίνουν από το υστέρημά τους, προκειμένου να βοηθήσουν άλλους που έχουν λιγότερα. Βλέπεις τους ανθρώπους να ‘ψάχνονται’ περισσότερο. Να έχουν, θα ’λεγε κανείς, ωριμάσει και να διεισδύουν βαθύτερα στα πράγματα. Να προσπαθούν να δούνε κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων.  Και, φυσικά, να προσπαθούν με νύχια και δόντια να περιφρουρήσουν τα δικαιώματά τους. Άντρες και γυναίκες».

 – Το ότι αρκετοί στρέφονται σε άλλες εργασίες, «ξένες» προς αυτούς, ακόμη και στην ύπαιθρο, δείχνει απόγνωση ή προσγείωση σε μια πραγματικότητα που έφερε τόσες ανατροπές και, μάλιστα, μέχρι ενός σημείου, απροειδοποίητα;
«Θέλω να πιστεύω το δεύτερο. Ο Έλληνας δεν λυγίζει εύκολα. Επιπλέον είναι εφευρετικός και δε φοβάται την πρόκληση. Η ανάπτυξη της υπαίθρου είναι μία ακόμη πρόκληση που, με τη νέα τάξη πραγμάτων, μπορεί και να αποφέρει πολλά οφέλη. Η λύση βρίσκεται στο να παρθούν οι σωστές αποφάσεις και να μην υποκύψει η Ελλάδα στις εξωτερικές πιέσεις των άγριων περικοπών χωρίς ανάπτυξη. Αισιοδοξώ ότι δεν θα το κάνει. Ήδη και αυτή η Μέρκελ, η σιδηρά κυρία, αρχίζει να λυγίζει και να το συνειδητοποιεί».

– Για να κλείσουμε, όμως, με το θέμα των δικαιωμάτων της γυναίκας, τι διδάγματα θα μπορούσε να πάρει από την Ευρωπαία σήμερα;
«Το κυριότερο, ότι συμμετέχει σε επιχειρήσεις. Ότι το σύστημα της υποχρεωτικής πρόσληψης γυναικών σε μεγάλες επιχειρήσεις, όπως συμβαίνει στη Νορβηγία, έχει αποδώσει. Πάνω σ’ αυτές τις γραμμές κινούμαστε σήμερα, ώστε να επιτύχουμε την εφαρμογή της ποσόστωσης σε όλα τα κράτη,  και στην Ελλάδα φυσικά.
Πιστεύω ότι αν η γυναίκα εισχωρήσει εκεί που παίζονται τα μεγάλα κεφάλαια, ο επιχειρηματικός κόσμος θα αποκτήσει, εκτός από κέρδη και ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο. Συμφέρει σε όλους» θα καταλήξει η κ. Μαγκανάρα με χαμόγελο.