Πρόσφατα, εκτός από τον Κορνήλιο Καστοριάδη (απόψεις του οποίου παρουσίασα τόσο σε δημόσιες διαλέξεις μου όσο και από ετούτο εδώ το βήμα), «συνάντησα» ακόμη έναν Νεοέλληνα φιλόσοφο – τον Στέλιο Ράμφο. Οι σκεπτόμενοι Νεοέλληνες (ευτυχώς, υπάρχουν μερικοί στην θεοκρατική Ελλάδα) μ’ ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, και κυρίως αυτοί που σκέπτονται φωναχτά και λένε κάποια πράγματα που κάποιοι άλλοι τα ενταφιάζουν με το κερδοφόρο μεράκι του νεκροθάφτη! Με χαρά είδα τον φιλόσοφο Ράμφο να σκέφτεται και αυτός φωναχτά, παρότι σε κάποια θεολογικά ζητήματα δεν «άδω» μαζί του. Στα ζητήματα αυτά, τη μια στιγμή «κολυμπά» σαν τον σολομό ενάντια στο ρεύμα, και την άλλη ακολουθεί το ρεύμα. Πιο κάτω παραθέτω κάποιες από τις ιδέες του, που τις βρήκα αξιοπαρατήρητες.
Ο ΡΑΜΦΟΣ «ΡΑΜΦΙΖΕΙ»
Σχετικά με τα Θεοφάνεια, ο Ράμφος λέει: «Τα Θεοφάνεια ήταν αντί Χριστουγέννων. Μετά, προς τον 4ο αιώνα, έγινε η διαφοροποίηση, αλλά δεν παύουν να έχουνε μεγάλη σημασία. Το πιο νόστιμο είναι ότι, πιο παλιά ακόμα, την ημέρα των Θεοφανείων, την προηγουμένη νύχτα, ήταν η γιορτή του Διονύσου. Και όχι μόνο αυτό, αλλά γιορτάζανε την ημέρα των Θεοφανείων και το θαύμα εν Κανά. Οπότε, Διόνυσος, μετατροπή του νερού σε κρασί και Θεοφάνεια, νομίζω, αποτελούν ένα σύμπλεγμα, το οποίο είναι πολύ πιο ενδιαφέρον από τον Κώδικα Ντα Βίντσι».
Κατά την παρουσίαση του βιβλίου του «Το μυστικό του Ιησού», είχε ζητηθεί από παρευρισκόμενους να εξηγήσουν το νόημα της φράσης «ο Ιησούς ήταν ο γιός του Θεού». Κάποιοι στάθηκαν αμήχανοι. Κάποιοι άλλοι, απλά μπουρδολογούσαν. Ο Στέλιος Ράμφος προσπάθησε να μην μπουρδολογήσει, λέγοντας ότι «πρέπει να διακρίνει κανείς το μυθικό περιτύλιγμα από την πιο βαθιά κατανόηση αυτού του προβλήματος. Στην πραγματικότητα, για να πάμε, έτσι, παλιά, από την Παλαιά Διαθήκη και αργότερα, Υιός Θεού είναι το πλάσμα του Θεού. Και υπ’ αυτή την έννοια οι παλιοί Εβραίοι της Παλαιάς Διαθήκης θεωρούνταν όλοι Υιοί Θεού.
»Στην περίπτωση του Ιησού, όπου έχουμε την γέννα από την Παρθένο, εκείνο που ενδιαφέρει να καταλάβουμε είναι ότι, αν θέλουμε να αφαιρέσουμε το ανθρωπομορφικό περιτύλιγμα, γιατί αυτά όλα είναι η ανάγκη να καταλαβαίνει κανείς με εικόνες ανθρώπινου βίου αυτά τα θέματα, αν θέλουμε να το αφαιρέσουμε και σκεφτούμε όχι ότι ο Θεός θέλει τον απόγονο του, θα πρέπει να καταλάβουμε ότι «Υιός Θεού» είναι η προέκταση του Θεού στον κόσμο. Υπ’ αυτή την έννοια, λοιπόν, είμαστε Υιοί Θεού όλοι, στο μέτρο που αυτό το πράγμα το κρατάμε επάνω μας. Ο Ιησούς τι ήταν; Ο Ιησούς ήταν η δίοδος εκείνη, μέσα από την οποία η προέκταση στον κόσμο γινόταν ένσαρκη. Και υπ’ αυτή την έννοια δικαιούται αυτός να είναι Υιός Θεού, γιατί μέσα από αυτόν γινόμαστε Υιοί οι υπόλοιποι, μέσα από την ένσαρκη πραγμάτωση της αγάπης».
Εδώ έχω πρόβλημα. Αναρωτιέμαι: Για ποιο λόγο ένας Θεός-Δημιουργός του σύμπαντος επιλέγει έναν ολιγογράμματο Εβραίο για να «προεκτείνει ένσαρκα» στον κόσμο τον εαυτό του, παραμερίζοντας έναν Σωκράτη ή έναν δίκαιο Αριστείδη; Βλέπετε, το φιλοσοφικό ράμφος του Στέλιου Ράμφου δεν «ραμφίζει» την απορία αυτή. Μήπως πρόκειται για προδοσία της λογικής και συμπόρευση με το (δήθεν) «υπέρλογο»; Ρητορικό το ερώτημα. Αφήστε το στην άκρη.
«ΡΑΜΦΙΖΕΙ» ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ
Σχετικά με την καυτή πατάτα, που ονομάζεται «διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους», ο Στέλιος Ράμφος, λέει: «Δεν μπορεί μια χώρα και μια κοινωνία να έχει ένα χαρακτήρα σύγχρονο, και ταυτοχρόνως να διατηρεί στους κόλπους της, θεσμικά, ως επίσημο ας πούμε κρατικό θεσμό, την Εκκλησία. Η Εκκλησία οφείλει να υπάρχει, αλλά να είναι χωριστή. Να έχει «διακριτό», όπως λένε κομψότερα, ρόλο από το κράτος».
Εδώ συνάδω. Το κομποσκοίνι πρέπει να κοπεί. Για το θέμα της παιδείας, λέει ότι είναι μια «καταδικασμένη υπόθεση». Πιο συγκεκριμένα, λέει: «Η παιδεία για ποιο λόγο δεν αναμορφώνεται; Διότι η κοινωνία η παλαιά δεν αντέχει ως νοοτροπία μια κοινωνία η οποία ερευνά κα αναζητεί. Γιατί αυτομάτως κλυδωνίζονται όλα τα συστήματα δεδομένων αληθειών, τα οποία επικρατούν και τα οποία οδηγούν τους ανθρώπους στον εφησυχασμό. Είναι και κάτι άλλο: η μεγάλη δύναμις των κραταιών αληθειών είναι να του προσφέρουν μεγάλη αυτάρκεια. Επομένως, όλα τα αρνητικά συστατικά μια ψυχολογίας, η οποία δεν θέλει να βγει από το τέλμα, τα συντηρούμε».
Κι εδώ συνάδω. Η σημερινή Ελλάδα, με το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (ο πληθυντικός «θρησκευμάτων» είναι εξόφθαλμα παραπλανητικός), δεν πρόκειται να βγει από το σκοταδιστικό τέλμα. Να τι λέει ο Ράμφος, αναφορικά με τη διαφορά ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή:
«Μην ξεχνάμε ότι οι λαοί της Ευρώπης, επί αιώνες, κατασφάχτηκαν, βασανίστηκαν, ταλαιπωρήθηκαν για να προχωρήσουν, αλλά είχανε πολύ μεγάλη βοήθεια από τη Διανόησή τους: από τους Γκαίτε τους, από τους Σαίξπηρ τους… Εμείς εδώ είμαστε ακόμη πίσω, γιατί, μη μπορώντας να δούμε τον εαυτό μας, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μιμούμαστε. Και η μίμηση, εν προκειμένω, δεν βοηθάει πολύ».
Όχι μόνο δεν βοηθάει πολύ, αγαπητέ συνάδελφε «εν όπλοις», αλλά οδηγεί τον Νεοέλληνα σε πνευματική ατροφία. Το «γνώθι μαθών» των σοφών αρχαίων Ελλήνων το απενεργοποίησε σήμερα ο επείσακτος τυφλοσούρτης. Αν αύριο ο Αμερικάνος ξυρίσει το μισό κεφάλι του και φορέσει λουλουδάτο σώβρακο, το ίδιο θα κάνει και ο Νεοέλληνας, γιατί, λέει, δεν θέλει να μείνει πίσω!
