Πριν από λίγους μήνες, ο υπουργός Πολυπολιτισμού της Βικτώριας, Νίκος Κότσιρας, ανακοίνωσε την επιχορήγηση του Ελληνικού Μουσείου Μελβούρνης, με $300,000. Το ποσό αυτό, χρήματα των φορολογουμένων, διατίθεται για τη διοργάνωση εκδηλώσεων για τα 60χρονα από την υπογραφή της Μεταναστευτικής Συμφωνίας της ΔΕΜΕ (Διακυβερνητική Επιτροπή Μετανάστευσης εξ Ευρώπης), μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας. Τη διοργάνωση των εκδηλώσεων ανέλαβε το Ελληνικό Μουσείο Μελβούρνης, το οποίο λειτουργεί υπό την αιγίδα του Ιδρύματος «Ναυσικά Σταμούλη».
Αυτή η μεταναστευτική ιστορία της παροικίας μας είναι κτήμα και έργο όλων μας. Είναι, λοιπόν, υποχρέωση όλων μας απέναντι στη δική μας συλλογική ιστορία, να μάθουμε πώς αυτή η ιστορία θα ειπωθεί όχι μόνο προς τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, αλλά και προς την ευρύτερη κοινωνία της Μελβούρνης. Την ίδια στιγμή, αυτή η «ιδιοκτησία» δημιουργεί και ανάλογες υποχρεώσεις, για όλους μαζί αλλά και τον καθένα ξεχωριστά. Είναι αυτονόητο, λοιπόν, ότι πρέπει να στηρίξουμε αυτή την προσπάθεια, δίνοντας το παρόν αλλά και την ειλικρινή μας άποψη για τις εκδηλώσεις που σηματοδοτούν μία ιδιαίτερα σημαντική στιγμή στην ιστορία και το κοινωνικό γίγνεσθαι της παροικίας μας.
Ο «Νέος Κόσμος» που μεγάλωσε μαζί με αυτήν την παροικία και έζησε όλες τις ανησυχίες, δυσκολίες και όνειρά της στο πλευρό της τόσα χρόνια, επιχειρεί σήμερα μία αναλυτική ματιά σ’ αυτές τις εκδηλώσεις-ορόσημο αλλά και στο πώς αυτά τα δρώμενα που θα εξελίσσονται μέσα στην επόμενη χρονιά στο Ελληνικό Μουσείο, θα διατηρηθούν πέρα απ’ αυτό το χρονικό διάστημα του ενός έτους. Ο λόγος εύλογος. Εκθέσεις ή δρώμενα που θα οργανωθούν και σχετίζονται με το μεγάλο κύμα της ελληνικής μετανάστευσης στην Αυστραλία δεν μπορούν και δεν πρέπει να έχουν μόνο επετειακή αξία. Εξ ορισμού έχουν -πάνω απ’ όλα- ιστορική και κοινωνική σημασία και αξία.
Θετικό γεγονός η επιλογή του ανθρώπου που ανέλαβε το τιμόνι της οργάνωσης όχι μόνο των εκδηλώσεων αλλά και του Ελληνικού Μουσείου της Μελβούρνης.
Ο Γιάννης Τατούλης είναι γνωστός από την πολυβραβευμένη του ταινία «The Silver Brumby», την ταινία του «Too Deep» – και αυτές δεν είναι οι μόνες κινηματογραφικές του δουλειές που άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις σε κριτικούς και κοινό.
Το καλλιτεχνικό του μάτι και η εμπειρία του στον χώρο της τέχνης σίγουρα μας δίνει -εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον- την υπόσχεση και την ελπίδα ότι αυτό που θα δούμε θα αξίζει τον κόπο. Πώς όμως ο Γιάννης Τατούλης οραματίστηκε και σχεδιάζει να βάλει τα τελευταία 60 πολύ σημαντικά χρόνια της ελληνικής παρουσίας στην Αυστραλία, στο πολιτιστικό αλλά και ιστορικό ημερολόγιο της χώρας;
Ο «Νέος Κόσμος» μίλησε με τον κ. Τατούλη, για τις εκδηλώσεις, το Μουσείο, το παρόν αλλά και το μέλλον του.

«ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ…»

-Από αύριο το βράδυ και κατά την διάρκεια της επόμενης χρονιάς όλη η παροικία αλλά και η ευρύτερη κοινωνία της Μελβούρνης θα έχει την ευκαιρία να δει, ακούσει την ιστορία της ελληνικής παρουσίας στην Αυστραλία. Η ευθύνη που αναλαμβάνετε είναι σίγουρα μεγάλη.

«Ανέλαβα αυτή τη θέση με πλήρη επίγνωση της ευθύνης που κουβαλά σε πολλά επίπεδα. Πέρα από την ευθύνη για την παραγωγή ποιοτικών εκδηλώσεων, ξέρω ότι έχω και την ευκαιρία να δημιουργήσω μέσα απ’ αυτές έναν πολιτιστικό χώρο στο Ελληνικό Μουσείο. Στόχος μου είναι, αφενός, να νοιώσει όλη η παροικία ότι είναι κτήμα της αυτός ο χώρος και, αφετέρου, να γίνει και πόλος έλξης για την ευρύτερη κοινωνία της Μελβούρνης. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα το Ελληνικό Μουσείο, όπως και πολλά άλλα μουσεία του κόσμου είναι αλληλένδετες με τις εκδηλώσεις που ξεκινούν αύριο. Εννοώ ότι η επιτυχία των εκδηλώσεων θα καθορίσει και την επιτυχημένη ή όχι πορεία του μουσείου κατά κάποιο τρόπο. Είναι πρόκληση και στόχος μας να αγκαλιάσει τις εκδηλώσεις ένα μεγάλο κοινό».

-Μέχρι τώρα, ναι μεν, υπήρξαν κάποιες εκθέσεις στο μουσείο, αλλά, όπως ίσως γνωρίζετε και εσείς, ο αριθμός των επισκεπτών ήταν πάντα περιορισμένος. Μετά αυτό που διαπίστωσα και προσωπικά και συζητείται ευρέως σε πολλούς ομογενειακούς κύκλους είναι ότι το μουσείο μέχρι στιγμής αποτύχει στο να κερδίσει την παροικία και σε γενικότερο πλαίσιο το κοινό της Μελβούρνης. Αυτές οι εκδηλώσεις, όμως, αφορούν όλους μας και εμμέσως πλην σαφώς πρέπει να προσελκύσετε όσο περισσότερους επισκέπτες. Πώς σχεδιάζετε να το επιτύχετε αυτό;

«Συμφωνώ με τις παρατηρήσεις σου όσον αφορά τη μέχρι τώρα πορεία του μουσείου. Και το λέω αυτό με απόλυτο σεβασμό στις αξιόλογες εκθέσεις και τη δουλειά των προκατόχων μου. Δουλειά μου ήταν πάντα να επικοινωνώ με το κοινό. Να προσπαθώ να κινήσω το ενδιαφέρον των θεατών είτε αυτό το έκανα μέσα από τον κινηματογράφο είτε μέσα από το θέατρο. Και αυτό θα προσπαθήσω να κάνω και τώρα. Όλα τα μουσεία του κόσμου προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να εφεύρουν εαυτούς, να βρουν τρόπους ώστε να προσελκύσουν, αλλά και να κρατήσουν τον επισκέπτη, χρησιμοποιώντας πολυμέσα, φιλμ, εικόνες, ήχο και αυτό έχω σκοπό να κάνω. Αυτό είναι το όραμά μου και αυτό το όραμα κάνουμε από αύριο πράξη με τις εκθέσεις και τις υπόλοιπες εκδηλώσεις για τα 60χρονα της διακρατικής συμφωνίας μετανάστευσης. Όλα είναι μία ιστορία, αυτό είναι το μότο μου. Αν δεν βάλεις αυτήν την ιστορία σε οποιοδήποτε έκθεμα και αν δεν χρησιμοποιήσεις όλα τα εργαλεία που έχεις στη διάθεσή σου να πεις αυτήν την ιστορία με τον καλύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο, είναι επόμενο να χάσεις τον επισκέπτη. Και αν τον χάσεις την πρώτη φορά που θα σε επισκεφθεί, είναι δύσκολο να επιστρέψει».

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ… ΤΑΙΝΙΕΣ

– Πιο αναλυτικά τι θα δουν όσοι περάσουν την πόρτα του Ελληνικού Μουσείου απ’ αύριο όσον αφορά τα 60χρονα της ελληνικής μεταναστευτικής εμπειρίας των τελευταίων 60 χρόνων;

«Είναι γεγονός ότι από το Ελληνικό Μουσείο απουσιάζει η πιο σημαντική ιστορία. Αυτή της παρουσίας μας στην Αυστραλία. Αυτή της μετάβασής μας εδώ. Το πώς, το πού, το πότε, το γιατί. Αυτό αλλάζει από σήμερα. Είναι μία ιστορία δύο αιώνων που λίγοι γνωρίζουν και έχουμε την υποχρέωση να την κάνουμε γνωστή όχι μόνο στην ομογένεια αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία της Μελβούρνης. Η παρουσία των Ελλήνων στην Αυστραλία ξεκινά από το 1800. Έτσι ισόγειο του μουσείου δημιουργήσαμε έναν ειδικό χώρο με γιγαντοοθόνη στην οποία θα προβάλλεται μία ταινία της οποίας το σενάριο συνέγραψαν οι Έφη Αλεξάκη και Leonard Janiszewski, γνωστοί για τις έρευνές τους στην ιστορία της ομογένειας στην Αυστραλία και την οποία έχω σκηνοθετήσει. Αυτή η ταινία καλύπτει όλες τις φάσεις της μετανάστευσης των Ελλήνων στην Αυστραλία από τις αρχές του 19ου αιώνα έως σήμερα. Αυτή η ταινία αποτελεί την ραχοκοκαλιά όλων των υπόλοιπων εκθέσεων που δημιουργήσαμε και θα δημιουργήσουμε στο μέλλον. Στον ίδιο όροφο θα υπάρχει μία παράλληλη έκθεση- ταινία που ονομάζεται Visions of Greece με αεροφωτογραφίες της Ελλάδας. Αυτή η ταινία είναι ελληνικής παραγωγής και εμείς κάναμε το μοντάζ. Φανταστικές φωτογραφίες από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Θεωρήσαμε απαραίτητη αυτή τη διπολική παρουσίαση ως αναφορά στο χώρο που βρισκόμαστε και στο χώρο που αφήσαμε.
Όπως προανέφερα η ταινία της παρουσίας των Ελλήνων στην Αυστραλία θα είναι η ραχοκοκαλιά των εκθέσεων που οργανώνουμε. Μέσα απ’ αυτή έχουμε επιλέξει κάποιες στιγμές της μεταναστευτικής μας εμπειρίας ως βάση για μία ακόμα προς το παρόν, γιατί θα υπάρξουν και άλλες στο μέλλον, έκθεση. Αυτή η έκθεση φέρει τον τίτλο «Through a Child’s Eyes». Επιφανείς ομογενείς που έφτασαν στην Αυστραλία στα παιδικά τους χρόνια με τους γονείς τους μετά την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας μετανάστευσης το 1952, διηγούνται τη δική τους ιστορία. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μετανάστευσαν με τη θέλησή τους και αυτό το στοιχείο θεωρώ ότι δίνει το έναυσμα σε όλους μας να δούμε πως μεγάλωσαν, πώς βίωσαν τα παιδικά τους χρόνια ως μετανάστες.
Πρόκειται για τη Μαίρη Κωστακίδη που όλοι γνωρίζουμε, τη δικηγόρο Ολίβια Νίκου, τον αρχιτέκτονα Νώντα Κατσαλίδη, το δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Βικτώριας Αιμίλιο Κύρου, την ομοσπονδιακή βουλευτή Μαρία Βαμβακινού, και τον υπουργό Πολυπολιτισμού της Βικτώριας Νίκο Κότσιρα, τους επιστήμονες Τζέιμς Τατούλη και Γιώργο Πεπόνη, το φωτογράφο Γιώργο Αποστολίδη, την καθηγήτρια Μαίρη Καλαντζή.
Με δικά τους λόγια διηγούνται, τα όνειρα, τις ανησυχίες, τις περιπέτειές τους και, εν γένει, την δική τους εμπειρία. Ο κάθε επισκέπτης θα μπορεί να παρακολουθήσει αυτές τις μικρές αλλά τόσο σημαντικές «εξομολογήσεις- συνεντεύξεις» σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον πρώτο όροφο του μουσείου.
Μία άλλη έκθεση μας που από αύριο θα μπορούν όλοι να δουν αφορά την διακρατική συμφωνία μετανάστευσης. Ερευνήσαμε διεξοδικά όλα τα κρατικά έγγραφα, τον Τύπο της εποχής αλλά και την αλληλογραφία μεταξύ των ελληνικών και αυστραλιανών Αρχών προ της υπογραφής της συμφωνίας και το υλικό που προέκυψε είναι εντυπωσιακό από κάθε άποψη. Αυτή η έκθεση θα παρουσιάζει μία άλλη ιστορία στην οποία συμπεριλαμβάνονται πολλά στοιχεία από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες στις αρχές της δεκαετίας του 1950 τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αυστραλία. Το ρόλο που έπαιξαν οι ομογενείς που βρίσκονταν ήδη στην Αυστραλία, οι ελληνικές Αρχές, αλλά και τα διαφορετικά πολιτικά πρόσωπα σε Ελλάδα και Αυστραλία στην υπογραφή της συμφωνίας. Δεν σταματάμε όμως στην παρουσίαση αρχειακών εγγράφων. Ο Γιώργος Ντονίκιαν επιφορτίστηκε με την παραγωγή μίας μικρής ταινίας στην οποία παρουσιάζεται γραφικά αυτή η κοινωνικοπολιτική σκηνή αλλά και όσα εξελίχθησαν πάνω σ’ αυτή και εννοώ τις διαπραγματεύσεις για την συμφωνία.
Τέλος, για τώρα τουλάχιστον θα υπάρχει, επίσης, μία άλλη πολύ δική μας έκθεση. Και όταν λέω δική μας εννοώ ότι πολλοί θα δουν ακόμα και εαυτούς σ’ αυτή. Πολλοί συμπάροικοι ίσως γνωρίζουν τον Τόνι Αγαπητό και το έργο του. Ο αιγυπτιακής καταγωγής κινηματογραφιστής έδρασε στην δεκαετία του 60. Η δική του κάμερα δημιούργησε πολλά ντοκουμέντα από κάθε σημαντική εκδήλωση της παροικίας της Μελβούρνης. Κινηματογράφησε, από το κτίσιμο εκκλησιών έως τα καλλιστεία που διοργάνωνε η Έλλη Λούκας. Το υλικό που αυτό είναι απίστευτα πολύτιμο και όσοι επισκεφθούν το μουσείο θα έχουν την ευκαιρία να το απολαύσουν σε ένα θεατράκι που δημιουργήσαμε αποκλειστικά γι’ αυτό το λόγο».

-Οι εκθέσεις αυτές θα παραμείνουν μόνιμα στο μουσείο;

«Κάποιες απ’ αυτές θα παραμείνουν μόνιμα στον φυσικό χώρο του μουσείου, κάποιες άλλες θα παραμείνουν μόνιμα στην ιστοσελίδα μας. Μάλιστα η έκθεση Through a Child’s Eyes είναι πολύ πιθανόν να ταξιδέψει και στην Ελλάδα μετά την εξάμηνη παραμονή της στο μουσείο.
Και θα υπάρξουν και άλλες εκθέσεις στο μέλλον που θα εξελιχθούν και εντός και εκτός του φυσικού χώρου του μουσείου. Για παράδειγμα, η έκθεση γκραφίτι του επονομαζόμενου Bleeps, που θα έρθει από την Ελλάδα στα τέλη Ιανουαρίου. Το γραφίτι, που προέρχεται, βέβαια, από την λέξη γράφω, είναι μία σημαντική μορφή τέχνης που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην ελληνική αρχαιότητα. Αναγνωρίστηκε στην δεκαετία του 1950 στις ΗΠΑ ως μορφή τέχνης, αλλά προϋπήρχε 3.000 χρόνια. Η Μελβούρνη θεωρείται μία από της πρωτεύουσες γκραφίτι του κόσμου. Ενώ όμως το γκραφίτι στη Μελβούρνη είναι διακοσμητικό, τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και, λόγω της εν γένει κατάστασης, έχει πάρει την μορφή έγγραφης διαμαρτυρίας. Περνά πολιτικά μηνύματα. Ένας πολύ γνωστός και πολύ καλός καλλιτέχνης είναι ο Bleeps, όπως έχει γίνει ευρύτερα γνωστός, και η δουλειά του είναι στην ουσία μία μορφή πολιτικής διαμαρτυρίας με χρώμα. Ο Δήμος Μελβούρνης θα μας δώσει προς τα τέλη Ιανουαρίου έναν τοίχο στο κέντρο της πόλης πάνω στον οποίο ο Bleeps θα ζωγραφίσει, ενώ, παράλληλα, το ίδιο θα κάνει και στον χώρο του μουσείου. Αυτό είναι που επιδιώκω. Να βγάλω το έκθεμα από την προσθήκη, να γνωρίσουν όλοι τι σημαίνει τέχνη σήμερα στην Ελλάδα, να κινήσουμε το ενδιαφέρον τους όχι μόνο για να επισκεφθούν το μουσείο αλλά πάνω από όλα για να μάθουν την δική μας ιστορία, την ιστορία των Ελλήνων. Αυτό είναι και το όραμά μας για το Μουσείο. Να γίνει σχετικό να πάει παντού»

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

-Θα ήθελα να μιλήσουμε λίγο για τα μελλοντικά σας σχέδια για το Ελληνικό Μουσείο. Και δεν μπορώ να παραβλέψω ότι μέσα σ’ αυτό το μέλλον ανήκει και ένα κοινό που από την στιγμή της ύπαρξής του το Ελληνικό Μουσείο έχει ξεχάσει. Μιλώ για τα παιδιά. Γιατί τόση αδιαφορία;

«Είναι ένα πολύ σημαντικό κοινό και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι για το μέλλον του μουσείου. Συμφωνώ με τα λεγόμενά σου ότι αυτό το κοινό δεν το έχουμε πλησιάσει ακόμα. Θα σε εκπλήξω ευχάριστα, λέγοντάς σου ότι με το που ανέλαβα την διεύθυνση του μουσείου, ξεκίνησα αμέσως διάλογο με την Ένωση Δασκάλων και Καθηγητών Ιστορίας, Τέχνης και Λογοτεχνίας προκειμένου να γίνει μία οργανωμένη προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Από τη στιγμή που κάποια ‘κεφάλαια’ της ελληνικής ιστορίας έχουν πλέον ενταχθεί στο Εθνικό Αναλυτικό Πρόγραμμα, μας δίνεται μία χρυσή ευκαιρία να προβάλλουμε ακόμα περισσότερο τον πολιτισμό μας στα παιδιά άσχετα με την καταγωγή τους. Δουλεύουμε πυρετωδώς με τους δασκάλους αυτών των τριών κλάδων σπουδών για να δημιουργήσουμε μία σειρά εκθέσεων που, εκτός από εκπαιδευτικό, θα έχουν και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Γιατί αν δημιουργήσεις κάτι που ελκύει τα παιδιά θα φέρεις και τους γονείς στο μουσείο.
Για παράδειγμα, είναι αξιοπρόσεκτο και δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν. Μιλάω για την επίδραση της ελληνικής μυθολογίας και των μυθολογικών όντων στα κόμικς όλου του κόσμου. Τα κόμικς της Marvel για παράδειγμα είναι διάσπαρτα με τέτοιες αναφορές. Υπάρχει η βούληση για την διοργάνωση μίας τέτοιας έκθεσης που θα κοιτά αυτήν την σχέση. Όπως και μίας άλλης παρόμοιας που σχετίζεται με τις αναφορές στην ελληνική αρχαιότητα και ιστορία στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μπορούμε να κάνουμε πολλά γι’ αυτό το κοινό και πίστεψέ με αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του οράματος μου για το που πρέπει να πάει το μουσείο και πως θα ήθελα να εξελιχθεί».

– Είναι γνωστό τοις πάσι ότι πολλά μουσεία του κόσμου αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Ακόμα και το Μουσείο Μελβούρνης που έχει ρεκόρ επισκεπτών ανακοίνωσε φέτος έλλειμμα εκατομμυρίων και απολύσεις εργαζομένων. Είναι αυτονόητο ότι για να πραγματωθούν οι εκδηλώσεις που σχεδιάζετε χρειάζονται χρήματα. Δύσκολη υπόθεση η εύρεση χρημάτων, δεν νομίζετε;

«Κατ’ αρχήν, πρέπει να πω ότι η στήριξη της οικογένειας Σταμούλη είναι εκπληκτική σ’ αυτόν τον τομέα. Πριν ακόμα αναλάβω την διεύθυνση του Μουσείου έθεσα το όραμά μου αλλά και την στρατηγική που θα ακολουθήσω προκειμένου αυτό να γίνει οικονομικά βιώσιμο. Το αγκάλιασαν και υπολογίζω τα μέγιστα στην στήριξή τους. Πέρα, όμως, απ’ αυτό πιστεύω ότι χρήματα δεν είναι δύσκολο να βρεθούν είτε αυτά έρθουν από ιδιώτες, είτε από δημόσιους φορείς. Αν κάνεις κάτι καλό και αυτό έχει και την ανάλογη απήχηση τότε τα χρήματα έρχονται. Δεν ανησυχώ γι’ αυτό. Προέρχομαι από τον χώρο του κινηματογράφου και η εύρεση χρημάτων ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς μου. Έχω μάθει να βρίσκω χρήματα. Την παρούσα χρονική στιγμή εκείνο που με απασχολεί πάνω απ’ όλα είναι, ο σχεδιασμός ενός σχεδίου ανάπτυξης του μουσείου για τα επόμενα 10 χρόνια και πάνω σ’ αυτό εργάζομαι πυρετωδώς. Πέρα, βέβαια, από τις εκθέσεις. Αλλάζουμε προς το καλύτερο και θα το δείτε . Και αυτή είναι η υπόσχεση που δίνω τόσο στο κοινό όσο και σ’ αυτούς που μου εμπιστεύθηκαν την διεύθυνση του Ελληνικού Μουσείου. Τα υπόλοιπα ‘επί σκηνής’».