Στις 6 Δεκεμβρίου 1900, γιορτή του Αγίου Νικολάου, τέθηκε ο θεμέλιος λίθος του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στο Victoria Parade. (εκεί πού είναι ακόμα η πρώτη μας εκκλησία). Την άλλη μέρα, 7 Δεκεμβρίου, η καθημερινή εφημερίδα της Μελβούρνης «Argus» αφιέρωσε ένα μεγάλο δίστηλο, στην τελετή των θεμελίων.Από την περιγραφή αυτή μαθαίνουμε, ότι η 6η Δεκεμβρίου επελέγη επειδή γιόρταζε ο Τσάρος της Ρωσίας Νικόλαος Β’ και ότι ο πρόξενός του ατή Μελβούρνη, κάποιος Passek, έσπευσε να τον ειδοποιήσει τηλεγραφικώς για τη θεμελίωση αλλά και την αφοσίωση «Ρώσων, Ελλήνων και Συρίων» στο πρόσωπό του!
Ό Τσάρος της Ρωσίας παρουσιάζονταν τότε ως προστάτης και κεφαλή μαζί της Ορθοδοξίας, πράγμα που φαίνεται καθαρά στο τηλεγράφημα του Passek.
Παραθέτουμε παρακάτω το ρεπορτάζ της «Argus» και, στη συνέχεια, μετάφραση του ίδιου κειμένου στη γλώσσα μας:
ORTHODOX GREEK CHURCH
LAYING THE FOUNDATION-STONE
The foundation-stone of what will be the first Orthodox Greek Church in Victoria was laid yesterday, with a wealth of ceremonial, and in the presence of a good attendance of adherents and representative citizens. The site of the new church is at the comer of Lansdowne Street and Victoria Parade, East Melbourne, and the style of architecture adopted by the architects, Messrs. Inskip and Butler, is Byzantine, of the orthodox character. When completed, the new building will have an inside measurement of 60 ft by 32 ft., and the cost is estimated at £3,000.
Yesterday was chosen for the ceremony by reason “of its being the “Saint’s Day” of Czar Nicholas II., who is the supreme head of the Greek Church. A large number of invitations had been issued to prominent citizens, and the marquee in which the ceremony took place was two-thirds filled when the ceremony began. Owing to indisposition, His Excellency the Lien-tenant-Governor was unable to attend, but Lady Madden and Miss Lesley Madden were present, attended by Colonel Campbell, His Excellency’s private secretary. Owing to the importance of the event, the consular body was well represented. The various religious denominations were represented by the Rev. Br. Bevan (Congregational), Rabbi Lender (“=East Melbourne Synagogue), Pastor Herlitz (Lutheran), Rev. J. Henry (Presbyterian), Rev. E. Isaac (Baptist. Among others present were the Mayor of Melbourne (Councillor Gillott, M.L.A.) Sir Malcolm MacEacharn. Sir Henry Wrixon, M.L.C., Mr. R. Murray Smith. Mr. Pantbn, P.M., Councillor levers, arid Mr. H. Byron Moore.
The act of laying the foundation-stone was preceded by a religious service, the celebrant being the Praestos of the Greek community, Athanasios Kantopoulos. The service included the blessing of a scroll containing the names of subscribers, which was then placed in a glass jar, containing Russian and English coins, stones from Golgotha and the Saviour’s tomb, and other tokens of special significance to the faithful, the whole being afterwards placed in a cavity -beneath, the foundation-stone. The stone having been solemnly blessed, was lowered into position, and the dedication followed. At the conclusion of the ceremony Father Athanasios delivered a short address, in. the course of which he expressed the joy of the Greek community in’ at last being able to begin the erection of a church of their own.
The Mayor briefly congratulated the adherents of the church upon the steps they had taken, and said their determination to build a church proved that they had resolved to become permanent citizens of Melbourne.
M. N. de Passek, Russian Consul-Gene-ral, also addressed the assemblage.
A collection was taken up, and resulted in a total of £155/17/6. The chief contributors were:—Mr. G.Matoorekos, £50; Mr. Antony Lucas, £25; Mr. A. V. Maniachi, £10; Mayor of Melbourne, £10 10/; Sir Malcolm MacEacharn, £2/2/; Mr. J. Abi Khair, £5; Mr. J. D. Calhoun, £2 2/; Mr. Arthur E. Hulls, £2/2/. In addition, to the foregoing, £300 was collected in aid of the building fund six months ago, Mr. G. Matoorekos subscribing £50; Mr. A. Lucas, £50; and Mr. A. Maniachi, £25: the balance being contributed by members of the Greek and Syrian community. A sum of £600 was paid for the church site, of which £120 was collected beforehand- The balance, £480, was advanced by Messrs. Matoorekos, Lucas, and Mania^hi.
During yesterday the Russian Consul-General, M. N. de Passek. sent the following cable message to His Majesty the Czar of Russia:—
“To-day was laid the foundation-stone of the first Orthodox Church in Australia. His Excellency wishes to express to His Majesty the absolute loyalty of his Russian subjects, the unbounded devotion of the (Greeks and Syrians, and their fervent prayers for the health of the Emperor. The approval of the august head of the church will be a source of comfort to the faithful.11 The following message was also sent to the Queen, of Greece, through the Russian Minister at Athens, by M. de Passek: —
“To-day was laid the foundation-stone of the first Orthodox Church in Australia. His Excellency desires to convey to Her Majesty Queen Olga the fidelity of her subjects, and the veneration of the Russians and Syrians. The gracious attention of the orthodox Queen will be a source of copifort to the faithful”
«ΠΑΡΟΥΣΙΑ πολλών πιστών και επισήμων προσκεκλημένων έγινε χθες η τελετή της θεμελιώσεως του πρώτου Ορθοδόξου Ελληνικού Ναού στη Βικτώρια. Το οικόπεδο του νέου Ναού βρίσκεται στη γωνία Lansdowne St. και Victoria Parade, East Melbourne και ο ρυθμός που υιοθέτησαν οι αρχιτέκτονες κ.Inskip και Butler, είναι Βυζαντινός. Ο ναός θα έχει διαστάσεις 60 επί 32 πόδια και θα κοστίσει 3.000 λίρες.
Ή επιλογή της χθεσινής ημέρας, για τα εγκαίνια (Σ.Σ. 6 Δεκεμβρίου) έγινε γιατί συνέπεσε να εορτάζει την ονομαστική του εορτή ο Τσάρος της Ρωσίας Νικόλαος Β’, που είναι αρχηγός της Ελληνικής Εκκλησίας (!). Ένας μεγάλος αριθμός διακεκριμένων πολιτών είχαν προσκληθεί και οι θέσεις, στην ειδική εξέδρα, είχαν καταληφθεί κατά τα δύο τρίτα, όταν άρχισε η τελετή.
Λόγω ασθενείας δεν παρέστη η Αυτού Εξοχότης ο Αντικυβερνήτης, αλλά παρέστησαν η σύζυγός του, Lady Madden και ή θυγατέρα αυτού Miss Lesley Madden καθώς και ο ιδιαίτερος γραμματέας του, συνταγματάρχης Campbell.
Λόγω της σοβαρότητας του γεγονότος, ήταν παρόντες πολλοί εκπρόσωποι του διπλωματικού Σώματος. Τα διάφορα θρησκευτικά δόγματα αντιπροσωπεύθηκαν ως εξής: Αιδεσ. Δρ. Βevan (Ανεξάρτητοι), Ραβίνος Lenzer (Εβραϊκή Συναγωγή Μελβούρνης), Πάστορ Herlitz (Λουθηρανοί), Αίδεσ. J.Henry (Πρεσβυτεριανοί), Αιδεσ. E. Isaac (Βαπτιστές) κ.λπ.
Μεταξύ άλλων, ήταν, επίσης, ο Δήμαρχος Μελβούρνης και βουλευτής κ. Gillott, ο σερ MacEacharn, ο σερ Henry Wrixon, γερουσιαστές και άλλοι.
Η τελετή της θεμελιώσεως ακολούθησε την λειτουργία πού τέλεσε ι Ιερέας της Κοινότητας Αθανάσιος Καντόπουλος. Στην τελετή συμπεριλαμβάνονταν η ευλογία ενός καταλόγου των συνδρομητών της Κοινότητας που, εν συνεχεία, τοποθετήθηκε σε γυάλινο δοχείο μαζί με Ρωσικά και Αγγλικά νομίσματα, πέτρες από τον Γολγοθά και τον Πανάγιο Τάφο, καθώς και άλλα σημαντικά αντικείμενα των «ιστών πού, όλα μαζί, θάφτηκαν στο μέρος που τέθηκε ο θεμέλιος λίθος.
Στο τέλος της τελετής μίλησε, για λίγο, ο πατήρ Αθανάσιος, ο οποίος εξέφρασε τη χαρά της Ελληνικής Κοινότητας που, επιτέλους, αποκτούσε τη δική της εκκλησία.
Ο Δήμαρχος, συνεχάρει τους πιστούς της εκκλησίας για την απόφασή τους να Ιδρύσουν εκκλησία, «πράγμα που αποδεικνύει ότι έχουν αποφασίσει να μείνουν μόνιμα στη Μελβούρνη».
Ο κ. N. De Passek, Ρώσος Γενικός Πρόξενος, μίλησε, επίσης, προς τους παρευρισκομένους.
Έρανος, που διεξήχθη μεταξύ των πιστών απέφερε 155 λίρες, 17 σελίνια και 6 πέννες. Τα με-γαλύτερια ποσά πρόσφεραν οι: Γρηγόριος Ματορίκος 50 Λ., Αντώνης Λεκατσάς 25 Λ., Αλέξανδρος Μανιάκης 10 Λ.(…).
Στη διάρκεια της χθεσινής τελετής ο κ. N. De Passek έστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα προς την Αυτού Μεγαλειότητα τον Τσάρο της Ρωσίας:
«Σήμερα ετέθηκε ο θεμέλιος λίθος της πρώτης Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλησίας στην Αυστραλία. Η Αυτού Εξοχότητα επιθυμεί να εκφράσει στην Μεγαλειότητά του (Σ.Σ.: Το τηλεγράφημα είναι γραμμένο σε τρίτο πρόσωπο), την απόλυτη νομιμοφροσύνη των Ρώσων υπηκόων του, την απεριόριστη αφοσίωση των Ελλήνων και Συρίων και τις θερμές ευχές όλων για την υγεία του Αυτοκράτορα. Η συγκατάθεση της σεπτής κεφαλής της Εκκλησίας, πληρεί με αγαλλίαση τις καρδιές όλων».
Επίσης, ο κ. N. De Passek έστειλε στη Βασίλισσα της Ελλάδος, το ακόλουθο τηλεγράφημα:
«Σήμερα ετέθη ο θεμέλιος λίθος της πρώτης Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αυστραλία και η Εξοχότητά του επιθυμεί να διαβεβαίωση την Αυτής Μεγαλειότητα την Βασίλισσα Όλγα, για την αφοσίωση των υπηκόων της και τον σεβασμό των Ρώσων και Συρίων. Το ενδιαφέρον της “Ορθοδόξου Εκκλησίας, πληρεί με αγαλλίαση τις καρδιές όλων».