2013: Έτος Κ. Π. Καβάφη

Το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας ανακήρυξε το 2013 «Έτος Κ. Π. Καβάφη». Αυτό το χρόνο συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή και αποφασίστηκε επισήμως να τιμηθεί ένας όντως μεγάλος μας Έλληνας ποιητής, ο οποίος εκφράζει επάξια και την παγκόσμια ελληνική διασπορά.
Η τιμή και ο εορτασμός συνδέονται άμεσα με την ελληνική εκπαίδευση και το σύγχρονο πολιτισμό μας, μιας και ο Καβάφης θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σημερινούς ποιητές της Ελλάδας και όλη η ποίησή του είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο. Έτσι το Έτος Καβάφη αποκτά μία οικουμενική διάσταση αφού το έργο του ποιητή μελετιέται παγκοσμίως και είναι μεταφρασμένο σε πάρα πολλές γλώσσες, και ειδικότερα στις κυριότερες του κόσμου.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Κ. Π. Καβάφης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1863, εξ ου και ο επιθετικός προσδιορισμός του ο Αλεξανδρινός. Έζησε στην τότε ακμάζουσα ελληνική κοινότητα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Η πόλη του αυτή με τις τόσες ιστορικές μνήμες έγινε το αναπόσπαστο μέρος της θεματικής της ποίησής του.
Μετά το θάνατο του πατέρα του (1870) έζησε μερικά χρόνια στην Αγγλία όπου έμαθε την Αγγλική και μετά στην Κωνσταντινούπολη, μιας και ήταν φαναριώτικης καταγωγής. Εδώ η οικογένειά του απέκτησε το όνομα Καβάφης, εξελληνισμένο, που σημαίνει κατασκευαστής ή επαγγελματίας έμπορος υποδημάτων. Επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια το 1885, βρίσκει μία μόνιμη δουλειά σε δημόσια υπηρεσία και γράφει ποιήματα. Το 1933 πέθανε από καρκίνο του λάρυγγα.

ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ

Ο ίδιος ο ποιητής λέει ότι έγραψε 154 ποιήματα. Τα πρώτα του είναι: «Τείχη» 1896, και το τελευταίο του «Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας» το 1933. Ξεχωρίζουν: «Τα κεριά» 1899, «Θερμοπύλες», «Η πόλις», «Το πρώτο σκαλί», «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», πολύ ώριμο είναι το ποίημα για την ελληνική διασπορά: «Ποσειδωνιάται» 1906. Ακολουθούν: «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» και φυσικά το πασίγνωστο: «Ιθάκη», το οποίο απαγγέλθηκε και στην κηδεία της Τζάκη Κένεντι-Ωνάση.

ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΥΝΤΟΜΗ ΚΡΙΤΙΚΗ

Σε όλα τα ποιήματα του Καβάφη –άσχετα με το θέμα τους– διακρίνει κανείς μία αξιοπρεπή στάση ζωής. Διακρίνεται για τη λακωνική λιτότητα ύφους και όλα τους έχουν μία ιστορική και φιλοσοφική αξία.
Παρατηρείται σε όλα ένας εύλογος ενθουσιασμός που προέρχεται από μία διανοητική συγκίνηση που έχει μία ορθή έκφραση. Ο λόγος του έχει μία ελαφρά ειρωνεία με την οποία παράγει ποιότητα γιατί υπάρχει όντως μία αξιοπρόσεκτη ποιητική συγκίνηση.
Τα ποιήματα του Καβάφη παρουσιάζονται συνήθως ως πεζός λόγος και η έκφραση με πολύ λίγα επίθετα, γίνεται ένας γεμάτος ποιητικός λόγος. Η γλώσσα του είναι ιδιότυπη, καθαρεύουσα και δημοτική μαζί με πάμπολλους πανελλήνιους, αλλά και αλεξανδρινούς ιδιωματισμούς.

ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Τα ποιήματά του ο Καβάφης τα τύπωνε πρώτα σε φυλλάδια, αργότερα σε τεύχη και, τέλος, έφτιαχνε χειροποίητες συλλογές τις οποίες δώριζε σε φίλους του και καλλιεργημένους θαυμαστές του. Ο ίδιος ο ποιητής διέκρινε τα ποιήματά του σε φιλοσοφικά, τα περισσότερα σε ιστορικά και, τέλος, μερικά σε ηδονικά ή αισθησιακά. Μετά το θάνατό του έχουμε μία συνολική παρουσίαση των έργων του.
Ο Γιώργος Σεφέρης το 1946 τοποθέτησε τον Καβάφη δίπλα στον T.S. Eliot και παρατήρησε την ανανεωτική συμβολή στο μοντερνισμό. Ο δε κριτικός, Γ. Π. Σαββίδης, τον ονόμασε περιφερειακό ποιητή του Απόδημου Ελληνισμού ο οποίος «έγινε βαθμιαία ο κεντρικός ποιητής του Μείζονος Ελληνισμού». Στον αγγλόφωνο κόσμο έχει μία ιδιαίτερη εκτίμηση και αυτό φαίνεται από τις συχνές κριτικές που δημοσιεύονται και από τις αλλεπάλληλες εκδόσεις των ποιημάτων του.

ΠΩΣ ΘΑ ΤΟΝ ΤΙΜΗΣΟΥΜΕ ΣΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ;

Η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσαμε να του κάνουμε είναι να γίνει γνωστή η ποιητική προσφορά του σε ΚΑΘΕ ΑΠΟΔΗΜΟ. Να εκτιμηθεί το έργο του και να μην μείνει κανείς στη ΔΙΑΣΠΟΡΑ που να μην έχει διαβάσει και κατανοήσει τουλάχιστον 5 ή 6 ποιήματά του. Τα σχολεία μας, οι σύλλογοι και αδελφότητες να οργανώσουν εκλαϊκευμένες εκδηλώσεις. Το ραδιόφωνο της SBS να αφιερώσει απλές και επεξηγηματικές εκπομπές. Τέλος να τον κάνουμε γνωστό –για την αξία του– στο αυστραλιανό κοινό.

«ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΑΙ»

Ως μία πρώτη τιμή στο Έτος Καβάφη εδώ στην Αυστραλία, δημοσιεύεται παρακάτω το ποίημά του «Ποσειδωνιάται», που το περιεχόμενό του το ζούμε κι εμείς εδώ στη Μελβούρνη το έτος 2013, και ευελπιστούμε ότι το μήνυμά του θα μάς γίνει έναυσμα για να μην «τελειώνουν οι γιορτές μας μελαγχολικά».

ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΤΑΙ

Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται
εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι
με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι άλλους ξένους.
Το μόνο που τους έμενε προγονικό
ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,
με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.
Κ’ είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής
τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται,
και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,
που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.
Και πάντα μελαγχολικά τελείων’ η γιορτή τους.
Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες-
Ιταλιώται έναν καιρό κι’ αυτοί·
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι -ω συμφορά!- απ’ τον ελληνισμό.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης