Στην ιστορία του κάθε έθνους, υπάρχουν γεγονότα που επιδρούν καθοριστικά στη διαμόρφωση της λαϊκής συνείδησης και αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της εθνικής αφήγησης.
Ο καθοριστικός ρόλος των Αυστραλών στρατιωτών στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις 25 Απριλίου 1915 στη Μάχη της Καλλίπολης υπήρξε η αφετηρία της δόμησης της δικής μας εθνικής ιστορίας.
Η Μάχη της Καλλίπολης σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη στρατιωτική εκστρατεία της Αυστραλίας, το βάπτισμα του πυρός για ένα νέο έθνος που μόλις το 1901 -μόνο 14 χρόνια πριν τη σημαντική αυτή μάχη- είχε συσταθεί ως ομοσπονδιακό κράτος.
Με πληθυσμό λίγο πάνω από 5 εκατομμύρια, πάνω από 420.000 Αυστραλοί στρατολογήθηκαν να υπηρετήσουν κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, και πάνω από 60.000 από αυτούς έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας. Μία μεγάλη δέσμευση, αλλά και ένα βαρύ τίμημα για ένα νέο κράτος.
Η συμβολή των Αυστραλών στρατιωτών στη Μάχη της Καλλίπολης, αλλά και καθ’ όλην τη διάρκεια του τραγικού αυτού πολέμου, αποτέλεσε παράδειγμα θάρρους και αυταπάρνησης, αλληλεγγύης και υπερηφάνειας.
Τα ένδοξα κατορθώματα των στρατιωτών χαράχτηκαν ανεξίτηλα στην εθνική μνήμη και ενέπνευσαν έναν λαό που μόλις τότε διαμόρφωνε τον εθνικό του χαρακτήρα.
Η προσήλωση στο καθήκον και η αποφασιστικότητα που επέδειξαν οι Αυστραλοί στρατιώτες, από την πρώτη απόβαση στις ακτές και στους λόφους της στενής χερσονήσου της Καλλίπολης – αντιμέτωποι με έναν ισχυρό αντίπαλο – μέχρι και το τέλος του πολέμου, καθοδηγούν και διαμορφώνουν την εθνική μας στάση στις παγκόσμιες προκλήσεις ακόμη και σήμερα.
Κάθε χρόνο, τη σημερινή μέρα, όλοι οι Αυστραλοί όπου και να βρισκόμαστε, αποτίνουμε φόρο τιμής στους Αυστραλούς στρατιώτες, και στους συμμάχους μας Νεοζηλανδούς -τους περίφημους ANZACs- που έχασαν τη ζωή τους εκείνη τη μοιραία μέρα στις ακτές της Καλλίπολης, αλλά και σε κάθε στρατιώτη που θυσίασε τη ζωή του στην υπεράσπιση της πατρίδας και των υψηλών ιδανικών μας έκτοτε, ή που καθημερινά υπηρετεί τη χώρα του με θάρρος και διάκριση, σε καιρούς πολέμου και ειρήνης.
Η σημερινή μέρα δεν σηματοδοτεί μόνο έναν σημαντικό σταθμό στην ιστορία της Αυστραλίας. Σηματοδοτεί και έναν σημαντικό σταθμό στην κοινή ιστορία των δύο λαών μας.
Διότι όταν χιλιάδες νέοι Αυστραλοί σάλπαραν για τις ακτές της Καλλίπολης, το έκαναν από το λιμάνι του Μούδρου στη Λήμνο.
Είχαν έρθει από την άλλη άκρη του κόσμου για να πάρουν μέρος σε μία εκστρατεία που ήλπιζαν ότι θα έδινε τέλος στον τραγικό εκείνο πόλεμο.
Στις 4 Μαρτίου 1915, έφθασαν και εγκαταστάθηκαν στη φιλόξενη ελληνική γη της Λήμνου, όπου θα έβρισκαν καταφύγιο και φροντίδα από τις κακουχίες του πολέμου.
Η Λήμνος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία των συμμαχικών δυνάμεων. Ως σημαντική ναυτική βάση των συμμάχων, αποτέλεσε το ορμητήριο για την απόβαση στην Καλλίπολη καθώς και σταθμό ανεφοδιασμού, βάση εκπαίδευσης των στρατιωτών και κέντρο ιατρικής περίθαλψης των τραυματιών.
Δύο αυστραλιανά στρατιωτικά νοσοκομεία που στήθηκαν για την εκτέλεση βασικών ιατρικών επεμβάσεων και την περίθαλψη των τραυματιών, στελεχώθηκαν από 96 Αυστραλές νοσοκόμες – τις μόνες γυναίκες που υπηρέτησαν στην εκστρατεία της Καλλίπολης.
Με αυταπάρνηση και ασύγκριτο θάρρος, φρόντισαν τους χιλιάδες τραυματίες που επέστρεφαν από τις συνεχείς και ανελέητες μάχες, δίνοντας ελπίδα και την προοπτική της επιστροφής στην πατρίδα στους συμπατριώτες τους.
Για πολλούς, όμως, δεν υπήρχε επιστροφή. Πάνω από 8.700 Αυστραλοί -καθώς και αναρίθμητοι στρατιώτες και από τις δύο πλευρές- έχασαν τη ζωή τους στην εκστρατεία της Καλλίπολης. Περίπου 150 Αυστραλοί στρατιώτες βρήκαν την τελευταία τους κατοικία στη φιλόξενη γη της Λήμνου.
Από τη Λήμνο και τη Μάχη της Καλλίπολης, μέχρι την ένδοξη Μάχη της Κρήτης του 1941, Αυστραλοί και Έλληνες έχουν σταθεί πλάι-πλάι για να υπερασπιστούν τα κοινά ιδανικά της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
Οι κοινοί αγώνες των προγόνων μας αποτελούν παρακαταθήκη για τις σχέσεις των δύο λαών μας. Η αλληλεγγύη και η φιλία που επέδειξαν τότε καθοδηγούν τις σχέσεις μας και σήμερα.
Γι’ αυτό με τη σημερινή εκδήλωση τιμούμε παράλληλα την φιλία των λαών μας.
Ευχαριστούμε από καρδιάς τους φίλους Λημνίους, τους αδελφούς Κρητικούς, και όλους τους φίλους Έλληνες με τους οποίους πολεμήσαμε για αυτά τα ιδανικά.
Ιδανικά που έχουν ενώσει τις δύο μας χώρες καθ’ όλη τη διαδρομή της κοινής μας ιστορίας και που αποτελούν πυξίδα ορθής πορείας στην αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων, στο παρόν και στο μέλλον.
Αντιμέτωποι με έναν καλά εξοπλισμένο και ισχυρό αντίπαλο, και εκτεθειμένοι στα αδιάκοπα πυρά των σκοπευτών σε μια παραλία με απόκρημνους βράχους – με την ηρωική τους στάση, οι ΑΝΖΑCs μας δίδαξαν ότι, παρά τις πιο αντίξοες συνθήκες, δεν πρέπει να χάνουμε το κουράγιο μας, την πίστη στον εαυτό μας και στις δυνάμεις μας.
Ο πολεμικός ανταποκριτής Ashmead Bartlett, που κατέγραψε στιγμή προς στιγμή τη φοβερή μάχη της Καλλίπολης, βλέποντας το θάρρος, την επιμονή, την αντοχή και τη μαχητικότητα των Αυστραλών στρατιωτών – ακόμα και εκείνων που είχαν τραυματιστεί – έγραψε ότι «το θάρρος που επέδειξαν οι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί δεν θα ξεχαστεί ποτέ».
Ο Bartlett είχε δίκιο. 98 χρόνια μετά, η μνήμη των ANZAC παραμένει ζωντανή στην Αυστραλία, όπως και στην Ελλάδα.
Θα τους τιμούμε και θα τους θυμόμαστε εσαεί.
*Ομιλία της Πρέσβεως της Αυστραλίας κ. Τζένη Πολυξένης Μπλούμφιλντ στην Αθήνα στις 25 Απριλίου 2013.
