Στο ελληνικό μας αλφάβητο το γράμμα Θ (Θήτα) έχει την όγδοη θέση. Αν το προσέξουμε θα δούμε πως είναι το Ο με μιά κηλίδα (.) στο μέσον. Θυμίζει την άλω –τη σκουρόχρωμη κυκλική περιοχή γύρω από τη θηλή του μαστού– και την κηλίδα στη ρώγα. Ο ήχος του θήτα ακούγεται όταν η μητέρα θηλάζει το μωρό της και ο ήχος αυτός θα πρέπει να είναι ο πρώτος που κάνει και ακούει ο κάθε άνθρωπος στη ζωή του: ΘΘ… ΘλΘλ και έτσι ονομάστηκε το όργανο που παράγει την πρώτη τροφή του ανθρώπου: η Θηλή.΄Ετσι εξηγείται και η παράσταση του γράμματος και ο ήχος του ως φθόγγος. Αυτή η δασύτητα του γράμματος μάς έδωσε ωραιότατες λέξεις όπως θέατρο, έθνος, θεωρία, θερμός, αθλητής και πάμπολλες άλλες. Η αγγλική γλώσσα όλα τα οικειοποιήθηκε με το διπλό γράμμα ΤΗ: Theatre, theory, athlete κ.λπ.
Θεοφάνεια ήταν η πανάρχαια γιορτή στους Δελφούς όταν έδειχναν τα άγαλμα του Απόλλωνα.
Θεοφάνεια στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους ήταν η γέννηση του Χριστού. Μετά τον 4ο αιώνα η γέννηση μεταφέρθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, ημέρα που οι μη χριστιανοί γιόρταζαν το θεό ΄Ηλιο και η βάπτιση γιορταζόταν στις 6 Ιανουαρίου, και ονομάστηκε Θεοφάνεια, επειδή τότε φανερώθηκε ο θεός με τα τρία του πρόσωπα = Αγία Τριάδα. Ορθογραφικά ο θεοφανής μάς έδωσε τα θεοφάνεια, όπως ο συνεπής μάς έδωσε τη συνέπεια και ο επιφανής την επιφάνεια, αλλά σωστότερο είναι να γράφεται Θεοφάνια, όπως οι αρχαίες μας γιορτές Πύθια, ΄Ισθμια, Επιφάνια. Οι αγγλόφωνοι την λένε Epiphany μόνο και όχι Theophany, όπως εμείς Θεοφάνια.
ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΙΑ ΩΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΟΝΟΜΑ
Εξαιρετικά δημοφιλές είναι το όνομα Θεοφάνια στον αγγλόφωνο κόσμο. Το αρχικό ελληνικό θήτα Θ στα αγγλικά αποδώθηκε μόνο ως Τ και τα Θεοφάνια μεταμορφώθηκαν σε… Tiffany!; Έλα να πείσεις έναν αγγλόφωνο πως το Tiffany είναι τα Θεοφάνια! Η μεταμόρφωση του ονόματος είναι πράγματι πλήρης μια και τα Θεφάνια μάς έδωσαν την παρακάτω… ορθογρφία! Theophanie, Tifara, Tifennie, Tiffaney, Tiffani, Tiffanie, Tiffeny, Tiffenie, Tiffie, Tiffney, Tiffy, Tiphanie, Tiphara, Tiphenie, Tipheny, Tyffany και Tyffenie. ΄Ισως να υπάρχουν και άλλες παραλλαγές. Εμείς από εδώ κάναμε το Θεοφάνη και τη Θεοφανία που, μάλλον, κατέληξαν σε Φάνη και Φανή.
Σε μία διαδικτυακή έρευνα που έκανα, διαπίστωσα ότι η Θεοφανία είναι άκρως δημοφιλέστατη γιατί όλες οι γυναίκες στον αγγλόφωνο κόσμο, που έχουν αυτό το όνομα, το υπεραγαπούν 100%.
ΠΡΟΓΕΥΜΑ ΣΤΟ ΤΙΦΦΑΝΥΣ
Στις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου –εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ‘60– είδα την αξιόλογη ταινία «Breakfast at Tiffany’s». Ο τίτλος αυτός φάνταζε γοητευτικός και εκείνο το Tiffany’s… μου φαινόταν και μου ακουγόταν όντως άκρως ειδυλλιακό. Πού να το φανταζόμουν τότε πως ήταν της …Θεοφανίας!
Το έργο είναι βασισμένο στη νουβέλα του Τρούμαν Καπότε, και το «Breakfast at Tiffany’s» «φτιάχνει”» το πορτρέτο της Όντρεϊ Χέμπορν. Η πρωταγωνίστρια της ταινίας εντυπωσίασε πολύ με την ερμηνεία της ως ηθοποιός και τραγουδίστρια, κερδίζοντας το Όσκαρ και το Γκράμι καλύτερου τραγουδιού. Το «Moon River» του Χένρι Μανσίνι είναι μια μελαγχολική μελωδία, γλυκιά και δροσερή, συνδεδεμένη με την εικόνα της αριστοκρατικής ηθοποιού που ταυτόχρονα θεωρείται το πρότυπο του σινερομάντζου, με μια δυνατή ιστορία αγάπης. Η Hepburn χαρίζει μια μοναδική ερμηνεία. Τα φορέματά έχουν μείνει θρυλικά για τη φινέτσα και τη θηλυκότητά τους. Η πρωταγωνίστρια είναι αριστοκρατικά και επικίνδυνα σέξι. Μαζί με τους συμμαθητές μου –18ρηδες τότε– την είχαμε ερωτευτεί…σφόδρα!
Το έναυσμα για να γραφτούν όλα αυτά ήταν οι πελώριες διαφημιστικές σημαίες–αφίσες, έξω από τον εικονικό σταθμό μας της Φλίντερς Στριτ της Μελβούρνης, που παρουσιάζουν ακριβώς τα παραπάνω φορέματα της Χέμπορν ως «classic American icons». Και εκείνη η μακροσκελέστατη πίπα της έγινε πράγματι… εικόνισμα! Για του λόγου το ασφαλές, το ντιβιντί υπάρχει σε όλα τα… ντιβιντάδικα. Βλέπεται, πράγματι, πολύ ευχάριστα.
ΘΕΟΦΑΝΙΑ ΚΑΙ TIFFANY
Στην εκφορά του ονόματος Θεοφάνια τα ισχυρά γράμματα είναι τα σύμφωνα Θ, Φ, Ν. Τα φωνήεντα Ε, Ο, Ι, Α αν και έχουν δική τους φωνή, πολλές φορές και πιο εύκολα αλλάζουν φωνητική μορφή ή ακόμη εξαφανίζονται. Στο Tiffany το Ο χάθηκε και το Φ διπλασιάστηκε και αυτό επειδή στο αγγλόφωνο αυτί έτσι ακουγόταν και έτσι τους φαινόταν… καλύτερο. Αυτό έχει γίνει σε πάμπολλα ελληνικά ονόματα. Για παράδειγμα (paradigm): Ο Γιώργος έγινε George, ο Ευάγγελος έμεινε Van, ο Σωτήριος μίκραινε σε Sam και ο κακοντέλης ο Δημήτριος μεταμορφώθηκε σε James και κατέληξε ο… Μήτσος σε μονοσύλλαβο Jim (Τζιμ). Εμάς όμως μάς αρέσουν οι πολυσύλλαβες λέξεις και τον κάναμε Τζιμάρα! Τρομάρα μας!
Στην κατηγορία τούτη ανήκουν σήμερα σχεδόν όλα τα ελληνικά μας ονόματα. Μάς τα αλλάξανε και είμαστε όλοι μας… χαρούμενοι στην πολυπολιτισμική μας Αυστραλία. Άλλοι ταμπουρώθηκαν σε ένα μόνο…ελληνικό σύμφωνο και αραδιάσανε άλλες συλλαβές και από πίσω και από μπρος όπως η Κάτια έγινε Jessica και το αντίθετο ο Τριαντάφυλλος κατέληξε… Terry ! ΄Οποιος τα εξετάσει όλα μας τα ονόματα, μπορεί να υποβάλλει τη διατριβή του σε κάποιο Πανεπιστήμιο και μπορεί να πάρει το PhD του –το δοκτοράτο του– και θα λέγεται Doctor… τάδε. Τι σου είναι και αυτή η προφορά !
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Η αγγλική γλώσσα έχει απορροφήσει δεκάδες χιλιάδες ελληνικές λέξεις, δηλαδή πολυσήμαντες ΙΔΕΕΣ, αλλά καμία της δεν προφέρεται με την ελληνική προφορά. Η προφορά όμως – η φωνή κάθε λέξης, η ορθοφωνία της επηρεάζει τον εγκέφαλο στην πραγματοποίηση με ορθό τρόπο τη σημασία της. Ακόμη και η ιδέα στα αγγλικά έγινε IDEA με προφορά… Αηντία! Δεν είναι και αυτό μια πραγματική αηδία; Και όταν κάποιος έλληνας τις προφέρει ελληνοπρεπώς, τού λένε ότι έχει και… άκσεντ! Ορίστε μας: Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό… κεφάλα! Για να εξηγήσεις όμως την παροιμία μας αυτή – που είναι μία μεταφορά / metaphor = μέταφορ, παρακαλώ !, θα πρέπει να γράψεις μία ολόκληρη Διατριβή. Συγγνώμη, εννοώ… Ντάιατράιμπ! (Diatribe).