Νέα επεισόδια σημειώθηκαν στις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας από το απόγευμα της Κυριακής. Προηγήθηκαν δηλώσεις του πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν που ξεκαθάρισε ότι εμμένει στα αρχικά του σχέδια για αλλαγές στην πλατεία Ταξίμ -που περιλαμβάνουν και το χτίσιμο τζαμιού-, καθώς και στο γκρέμισμα του πολιτιστικού κέντρου που φέρει το όνομα του Κεμάλ Ατατούρκ. Συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών στην Αγκυρα -κοντά στο γραφείο του πρωθυπουργού-, στη Σμύρνη, καθώς και στην περιοχή Μπεσίκτας της Κωνσταντινούπολης.
Το απόγευμα της Κυριακής πολλοί χιλιάδες διαδηλωτές κινήθηκαν προς το πρωθυπουργικό γραφείο στην Άγκυρα από την κεντρική πλατεία της πόλης. Κάποιοι έστησαν οδόφραγμα και πέταξαν μολότοφ προς την αστυνομία που έκανε χρήση δακρυγόνων.
Αρκετοί διαδηλωτές έχουν τραυματιστεί, ένας δε, σύμφωνα με ιατρικές πηγές, φαίνεται να είναι σε σοβαρή κατάσταση. Κατά το Associates Press οι αστυνομικοί εκτόξευαν δακρυγόνα κατευθείαν πάνω στους δημοσιογράφους.
Στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης από το πρωί της Κυριακής η κατάσταση ήταν σχετικά ήρεμη, ενώ από το μεσημέρι και μετά άρχισε να συγκεντρώνεται πλήθος. Πάντως, το κλίμα ήταν ήρεμο και γιορταστικό. Κοινό αίτημα των διαδηλωτών: η παραίτηση του Ταγίπ Ερντογάν.
Αρκετοί πήγαν σε πολιτιστικό κέντρο που βρίσκεται δίπλα σχεδόν στην πλατεία και πρόκειται να κατεδαφιστεί για να κτιστεί όπερα, όπως διαβεβαίωσε ο Ερντογάν. «Μην υποχωρείτε», γράφει πανό που κρέμασαν στα κτίσμα. Άλλοι άρχισαν να καθαρίζουν το χώρο γύρω από την πλατεία και να αποκαθιστούν το πάρκο από τις ζημιές που υπέστη τις ημέρες των επεισοδίων.
Ωστόσο, επεισόδια καταγράφονταν στο Μπεσίκτας, στην Κωνσταντινούπολη, βορειότερα από την πλατεία Ταξίμ. Πολλοί διαδηλωτές από το Ταξίμ μετακινήθηκαν προς τα εκεί, η αστυνομία έκανε χρήση δακρυγόνων κατά του πλήθους, αναφέρουν τα μέσα.
Το απόγευμα άρχισε να συγκεντρώνεται πλήθος και στη Σμύρνη, όπου και εκεί καταγράφηκαν συγκρούσεις με την αστυνομία. Συγκρούσεις σημειώθηκαν και στα Άδανα, στα νοτιοανατολικά.
Οι κάτοικοι της Άγκυρας αργά το βράδυ βγήκαν στους δρόμους σε πολλές συνοικίες με κουζινικά και οργάνωσαν ένα «κοντσέρτο για κατσαρόλες», καταγγέλλοντας τη στάση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. «Ταγίπ, παραιτήσου, δες πόσοι είμαστε», φώναζαν οι διαδηλωτές μέσα σε πανδαιμόνιο από τους ήχους των σκευών που κρατούσαν. Το ίδιο άρχισε να γίνεται, μόλις έπεσε η νύχτα και σε πολλές γειτονιές της Κωνσταντινούπολης.
Μέχρι και την Κυριακή, η τουρκική αστυνομία είχε προχωρήσει σε περισσότερες από 1.750 προσαγωγές και συλλήψεις σε διάφορες πόλεις της Τουρκίας, αν και οι περισσότεροι από τους προσαχθέντες έχουν ήδη αφεθεί ελεύθεροι. Συνολικά, από τις 28 Μαΐου, έχουν γίνει σε όλη τη χώρα 235 διαδηλώσεις.
Κατά τον υπουργό Εσωτερικών έχουν τραυματιστεί 58 πολίτες και 115 αστυνομικοί.
Μια πολύ διαφορετική εικόνα δίνουν οι διαδηλωτές και ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μιλούν για τουλάχιστον δύο νεκρούς (ή τέσσερις κατά τους διαδηλωτές) και πάνω από χίλιους τραυματίες.
Οι διαδηλώσεις, που ξεκίνησαν ως οικολογικές εναντίον της καταστροφής ενός πάρκου στην κεντρική Πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης, μετατράπηκαν σύντομα σε πολιτική διαμαρτυρία εναντίον του αυταρχισμού της κυβέρνησης Ερντογάν.
Οι διαδηλωτές άρχισαν να συγκεντρώνονται ειρηνικά στο Πάρκο Γκεζί τη Δευτέρα. Όμως την Παρασκευή τα ξημερώματα, η αστυνομία εισέβαλε στο πάρκο για να τους διαλύσει βιαίως. Η οργή που εξέφρασαν οι διαδηλωτές για τις μεθόδους της αστυνομίας, την οποία κατηγορούν για χρήση υπέρμετρης βίας στην πάταξη των διαδηλώσεων -όπως στις πορείες της φετινής Πρωτομαγιάς- στράφηκαν σύντομα και εναντίον της κυβέρνησης του πρωθυπουργού, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Από την Κωνσταντινούπολη εξαπλώθηκαν και σε άλλες τουρκικές πόλεις.
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών φανερώνουν την συσσωρευμένη απέχθεια πολλών φιλελεύθερων Τούρκων προς την συντηρητική (κυρίως στα κοινωνικά ζητήματα) πολιτική της ισλαμικής κυβέρνησης και προς τον ίδιο τον πρωθυπουργό τον οποίο θεωρούν όλο και πιο αυταρχικό και λιγότερο πρόθυμο να λάβει υπόψη του διαφορετικές απόψεις. Για παράδειγμα την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση πέρασε με συνοπτικές μεθόδους νόμο που περιορίζει την πώληση και διαφήμιση αλκοολούχων ποτών προκαλώντας ανησυχία στους κοσμικούς. Πολλοί αισθάνθηκαν προσβεβλημένοι όταν ο Ερντογάν χαρακτήρισε «αλκοολικούς» όσους πίνουν ποτά.
Ένα κίνημα στα πρότυπα του «Καταλάβετε τη Γουόλ Στριτ» και των ευρωπαϊκών «Αγανακτισμένων», σχηματίζεται στην Κωνσταντινούπολη. Αφορμή ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να χτίσει στη θέση του Πάρκου Γκεζί ένα ομοίωμα των οθωμανικών Στρατώνων Τοπσού ως μέρος του σχεδίου πεζοδρόμησης και αναζωογόνησης της Πλατείας Ταξίμ. Οι Στρατώνες Τοπσού ήταν ένα κτίριο 35.000 τετρ. μέτρων το οποίο γκρέμισαν οι αρχές της Κωνσταντινούπολης το 1940. Σύμφωνα με τα σχέδια του Ερντογάν, οι νέοι στρατώνες που θα χτιστούν στο Πάρκο Γκεζί, ακριβώς στο σημείο όπου βρίσκονταν επί οθωμανικής εποχής, θα μετατραπούν σε εμπορικό κέντρο.
Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν ακολουθεί μια συντηρητική λαϊκιστική πολιτική. Η εκλογική του βάση είναι οι συντηρητικοί μουσουλμάνοι της μεσαίας και μικρομεσαίας τάξης των πόλεων. Από το 2002 που βρίσκεται στην κυβέρνηση, το ΑΚΡ κατάφερε να νοικοκυρέψει τα οικονομικά της Τουρκίας, η οποία φέτος αποπλήρωσε τα τελευταία δάνειά της από το ΔΝΤ και εμφανίζει ανάπτυξη κοντά στο 5%.
Εν τω μεταξύ το ΑΚΡ, που στις τελευταίες εκλογές του 2012 επανεξελέγη αυξάνοντας το ποσοστό του σε 49,9% (από 34,2% το 2002 και 46,5% το 2007), εδραίωσε σιγά-σιγά την θέση του εντός της κρατικής μηχανής εκτοπίζοντας τον στρατό. Αν και η απομάκρυνση των «πασάδων» από την πολιτική θα έπρεπε κανονικά να ενισχύσει τη δημοκρατία, τα μέσα ενημέρωσης και άλλοι παραπονιούνται για ανελευθερία.
«Υπό το ΑΚΡ, η Τουρκία αυτονομήθηκε από τους παραδοσιακούς υποστηριχτές της στον Λευκό Οίκο και το Τελ Αβίβ», συνάπτοντας στενότερες σχέσεις με άλλες χώρες της περιοχής. «Αυτό ερμηνεύεται υστερικά σαν “νέο-οθωμανισμός”. Όμως πρόκειται απλώς για επιβεβαίωση της νέας δύναμης της Τουρκίας», γράφει ο «Guardian».
«Ενισχυμένη, η κυβέρνηση περνά στην αντεπίθεση. Ποτέ της δεν χρειάστηκε τους αριστερούς αλλά σήμερα πλέον δεν χρειάζεται ούτε τους φιλελεύθερους, όπως δείχνει ο περιορισμός στα δικαιώματα των γυναικών και στο αλκοόλ», συνεχίζει η βρετανική εφημερίδα. «Σε αυτό το πλαίσιο, ο αγώνας για ένα μικρό πάρκο στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης αποτελεί τη βάση για μια πιθανή “Τουρκική Άνοιξη”».
«ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑΣ»
Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν προσπάθησε να απαντήσει στο βασικό αίτημα των διαδηλωτών, που έχουν αφήσει πίσω τους κατά πολύ το αίτημα να μην αλλοιωθεί το πάρκο στην πλατεία Ταξίμ, αυτό του αυταρχισμού που διακρίνει την κυβερνητική πολιτική του.
Μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο HaberTurk εξήγησε ότι ο ίδιος είναι υπηρέτης του λαού και όχι δικτάτορας. Οι διαδηλώσεις έχουν πλέον ιδεολογικό χαρακτήρα, συνέχισε, η αντιπολίτευση είναι πίσω από τους διαδηλωτές, κατηγορώντας δε κάποιους από αυτούς για πλιατσικολόγους.
Στην πλατεία θα γίνει το τζαμί, τόνισε, και θα γκρεμιστεί το πολιτιστικό κέντρο Κεμάλ Ατατούρκ—ίσως είναι μια κίνηση με ισχυρό συμβολισμό για τις προθέσεις του Ερντογάν έναντι του κεμαλικού κατεστημένου.
Στα επεισόδια καταστράφηκαν 89 αστυνομικά οχήματα, 42 ιδιωτικά, τέσσερα λεωφορεία και 94 επιχειρήσεις ή καταστήματα, είπε ο πρωθυπουργός, και αναρωτήθηκε: «Διαδηλωτές καίνε και καταστρέφουν επιχειρήσεις, είναι αυτό δημοκρατία;».
Ήταν η τέταρτη τηλεοπτική εμφάνιση του Ερντογάν σε 36 ώρες, ενδεικτικό της προσπάθειας να χειριστεί επικοινωνιακά την μεγαλύτερη ίσως κρίση της θητείας του.
Ο ΜΠΕΛΑΣ TWITTER
Αλλά ο Ερντογάν έστρεψε τα πυρά του και κατά του «μπελά των κοινωνιών» που λέγεται Twitter στο οποίο διαδίδονται ψέματα και όπου οι αναιρέσεις τους δεν γίνονται αντιληπτές από τους χρήστες.
Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών ήταν πράγματι ένας παράγοντας που ενίσχυσε την επιρροή των κοινωνικών δικτύων στην Τουρκία.
Με τα τηλεοπτικά δίκτυα να υποβαθμίζουν –σε κάποιες περιπτώσεις προκλητικά– τα όσα συνέβαιναν στην μεγαλύτερη πόλη της χώρας, οι πολίτες γύρισαν την πλάτη στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. «Κλείστε τα μέσα» γράφουν συνθήματα στους τοίχους γύρω από την Ταξίμ.
Άκρως χαρακτηριστική για πολλούς η φωτογραφία που αντιπαραβάλλει το διεθνές με το τουρκικό CNN: το πρώτο έχει ζωντανή εικόνα των διαδηλώσεων, το δεύτερο έχει εκπομπή για πιγκουίνους…
Πέρα από τις εκκλήσεις του Ερντογάν προς τους οπαδούς του για ηρεμία, στο αυτό το μήκος κύματος κινήθηκε και ο υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος επισήμανε και τους κίνδυνους για την εικόνα της χώρας.
«Η συνέχιση των διαδηλώσεων δεν θα έχει κανένα όφελος αλλά θα αμαυρώσει τη φήμη της χώρας μας που απολαμβάνει το θαυμασμό τόσο στην περιοχή μας όσο και σε όλο τον κόσμο», έγραψε στο Twitter. Ακόμη, εξέφρασε τη λύπη του που εξαιτίας των γεγονότων αυτών έχει αποσιωπηθεί η πρόοδος την οποία έχει επιτύχει η κυβέρνηση όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης.
ΑΠΕΙΛΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ANONYMOUS
Την Κυριακή οι χακτιβιστές Anonymous σε βιντεομήνυμα εξέφρασαν τη συμπράστασή τους στους τούρκους που διαδηλώνουν κατά της κυβέρνησης και απείλησαν ότι θα παρέμβουν κατά κυβερνητικών ιστοσελίδων για να τις βγάλουν εκτός λειτουργίας.
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΕΙ Η… ΣΥΡΙΑ
Σε μια μάλλον ειρωνική αντεκδίκηση για την διπλωματική πίεση που ασκεί η Τουρκία κατά του Μπασάρ αλ Άσαντ, η Συρία κάλεσε από τους πολίτες της να αποφεύγουν τα ταξίδια στην Τουρκία για την δική τους ασφάλεια. Το υπουργείο Εξωτερικών επισήμανε ότι η κατάσταση ασφάλειας σε κάποιες τουεκικές πόλεις επιδεινώνεται ενώ η αστυνομία «επιτίθεται σε ειρηνικούς διαδηλωτές».
Το Σάββατο η Δαμασκός, δια του υπουργού Πληροφοριών, είχε ζητήσει από τον Ταγίπ Ερντογάν να ακούσει τα αιτήματα των διαδηλωτών, που δεν αξίζουν όλη αυτή τη βία. Αν δεν μπορεί να κυβερνήσει με μη βίαιους τρόπους «πρέπει να παραιτηθεί».
