Πριν από λίγες ημέρες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δημοσιοποίησε μία έκθεσή του, στην οποία ασκεί κριτική στα δύο άλλα μέλη της Τρόικας – Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ)– για τον λανθασμένο τρόπο με τον οποίο χειρίσθηκαν την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης της Ελλάδας με το πρώτο Μνημόνιο, 2010-2012. Η έκθεση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία, όταν λάβουμε υπόψη πως το ΔΝΤ είναι το τρίτο μέλος της περιβόητης Τρόικας.
Όπως θα περίμενε κανείς, η έκθεση του ΔΝΤ από τη μια απασχόλησε τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, και από την άλλη προκάλεσε την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δήλωσε ότι «διαφωνεί θεμελιωδώς» με τις απόψεις του ΔΝΤ.
Μέχρι στιγμής η Ελληνική Κυβέρνηση αποφεύγει να πάρει θέση επί του θέματος, προφανώς για διπλωματικούς λόγους. Μόνο ο Υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, παρατήρησε ότι «είναι πολύ θετικό να μαθαίνουμε από τα λάθη μας». Επιπλέον, ο κ. Στουρνάρας πρόσθεσε ότι το 2010, πριν αναλάβει το Υπουργείο Οικονομικών, από τη θέση του επικεφαλής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, είχε τονίσει στην Τρόικα ότι το Μνημόνιο έπρεπε να επικεντρωθεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και όχι στα μέτρα λιτότητας, τα οποία είχαν ως συνέπεια την όξυνση της οικονομικής κρίσης.
Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν πως με τα λάθη που επισημαίνονται στην έκθεση του ΔΝΤ, η Γενική Διευθύντριά του Κριστίν Λαγκάρντ, θέτοντας την ΕΕ και την ΕΚΤ προ των ευθυνών τους, στοχεύει στη μείωση του ελληνικού χρέους το συντομότερο δυνατόν, για να καταστεί βιώσιμο.
Η κύρια κριτική του ΔΝΤ είναι ότι το Μνημόνιο που επέβαλαν τα δύο ευρωπαϊκά μέλη της Τρόικας – ΕΕ και ΕΚΤ – , ομολογουμένως με τη συγκατάθεση του ΔΝΤ, δεν στόχευε τόσο στη διάσωση της Ελλάδας, όσο στο να δώσει χρόνο στην Ευρωζώνη να προστατεύσει τα άλλα ευάλωτα μέλη της, και για την αποφυγή μιας ευρύτερης οικονομικής κρίσης.
Επιπλέον, η Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε ως «πειραματόζωο», αφού τα μέτρα που της επιβλήθηκαν διά μέσου του Μνημονίου δεν είχαν δοκιμασθεί για την αποτελεσματικότητά τους στο παρελθόν.
Το ΔΝΤ δεν διστάζει να ομολογήσει πως από τη δική του σκοπιά είχε υπερεκτιμήσει τη δυνατότητα της έγκαιρης εφαρμογής από την Ελληνική Κυβέρνηση των μεταρρυθμίσεων που προέβλεπε το Μνημόνιο.
ΑΛΤΡΟΥΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΟ ΑΣΥΜΒΑΤΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Από την έκθεση του ΔΝΤ προκύπτει πως και τα τρία μέλη της Τρόικας – ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ – δεν συμφωνούσαν με το πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, αλλά και τα πακέτα για άλλες χώρες – Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, και πρόσφατα Κύπρο.
Αυτό που χωρίς αμφιβολία απορρέει από τις αποκαλύψεις στην έκθεση του ΔΝΤ είναι ότι η Τρόικα έκανε υπερβολικά αισιόδοξες προβλέψεις για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που επέβαλε στην Ελλάδα.
Θα μπορούσε όμως κάποιος να υποψιασθεί πως η περίπτωση της Ελλάδας πρόσφερε στην Τρόικα μια μοναδική ευκαιρία να δει αν επαληθευτεί στην πράξη, η θεωρία κάποιων πανεπιστημιακών οικονομολόγων, υπέρμαχων του νεοφιλελευθερισμού, πως το φάρμακο για την καταπολέμηση των κρατικών χρεών και την πρόληψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων είναι η λιτότητα.
Με λιτότητα εννοούν από τη μια τις περικοπές στις κρατικές δαπάνες, με κύριο στόχο τον περιορισμό του κράτους πρόνοιας, και τις μειώσεις στα ημερομίσθια και στις συντάξεις, και από την άλλη την αύξηση της φορολογίας και των διαφόρων άλλων δασμών.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ΕΕ και η ΕΚΤ καθυστέρησαν την αναπόφευκτη διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους, απλώς και μόνο να δώσουν χρόνο στις ευρωπαϊκές τράπεζες να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να μειώσουν τις δικές τους απώλειες, με αποτέλεσμα τα ευεργετικά αποτελέσματα της μείωσης του χρέους για την ελληνική οικονομία να είναι αμελητέα.
Αξιοσημείωτα είναι τα σχόλια που έκανε ο Σάιμον Τζόνσον, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, με αφορμή την πρόσφατη έκθεση. Ο κ. Τζόνσον τονίζει πως το ΔΝΤ εμποδίζεται να πει όλη την αλήθεια για τον πλημμελή τρόπο που η Τρόικα αντιμετώπισε την ελληνική κρίση, γιατί στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ συμμετέχουν αντιπρόσωποι ευρωπαϊκών χωρών.
Σύμφωνα με τον κ. Τζόνσον, «Είναι η γαλλική και η γερμανική κυβέρνηση που πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνες για την ένταση της ύφεσης στην Ελλάδα – και τον υπερβολικό βαθμό ταλαιπωρίας που επιβλήθηκε στους ευάλωτους πολίτες σε όλη την περιφέρεια της Ευρωζώνης», Καθημερινή, 7/6/13.
Δεν είναι μόνο ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ που επιρρίπτει ευθύνες στους Ευρωπαίους για το αναποτελεσματικό πρόγραμμα βοήθειας προς την Ελλάδα.
Και ο νυν επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Ολιβιέ Μπλανσάρ, έχει εκφράσει παρόμοιες απόψεις. Αναφορικά με την αναδιαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους είπε τα ακόλουθα ο κ. Μπλανσάρ σε συνέντευξη σε γαλλικό κρατικό ραδιόφωνο:
“Φυσικά, θα έπρεπε να ήμασταν έτοιμοι να επαναδιαπραγματευθούμε το χρέος στην αρχή, για να δώσουμε περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα, έτσι ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει πιο εύκολα, αλλά στο ευρωπαϊκό πλαίσιο της εποχής εκείνης, οι συνθήκες δεν ήταν έτοιμες”, Ελευθεροτυπία, 8/6/13.
ΑΝΑΞΙΟΠΙΣΤΗ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η έκθεση του ΔΝΤ έχει φέρει στην επιφάνεια πολλές από τις αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αποδεικνύεται ως δυσκίνητη όταν οι περιστάσεις επιβάλλουν τη συμπαράσταση χωρών-μελών της που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.
Θα περίμενε κανείς πως ένα σώμα, όπως η ΕΕ, θα είχε προνοήσει για μηχανισμούς που έγκαιρα θα εντόπιζαν δυσλειτουργίες σε χώρες-μέλη, πριν ακόμη αναδειχθούν σε προβλήματα, για την έγκαιρη αντιμετώπισή τους.
Η απουσία των εποπτικών οργάνων, και των διορθωτικών μηχανισμών, ευθύνεται για το γεγονός ότι κοντά στο 40% των 17 χωρών-μελών που απαρτίζουν την Ευρωζώνη, έφτασαν στο χείλος του οικονομικού γκρεμού, πριν ληφθούν κάποια μέτρα, τα οποία, λόγω της λανθασμένης σύνθεσής τους, και της βραδύτητας στην εφαρμογή τους, αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά, αν όχι εκδικητικά.
Ως εκ τούτου, στις τάξεις των χωρών-μελών της Ευρωζώνης, αλλά και της ευρύτερης Ευρωπαϊκής Ένωσης, επικρατεί ένας καταστρεπτικός ευρωσκεπτικισμός, σε βαθμό που γίνεται λόγος για «υγιή» Βορρά και για «ασθενή» Νότο, υποσκάπτοντας έτσι το σκεπτικό, αλλά και την έννοια, του όρου «Ένωση».
Το όλο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στερείται γερών θεμελίων, δεδομένου ότι δεν υπάρχει μια θεσμική ισορροπία στα δικαιώματα, και στις υποχρεώσεις των κρατών-μελών.
Τα τελευταία τρία χρόνια η οικονομική κρίση που έχει πλήξει κάποια από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνει μια Ευρώπη που αντί να είναι «ενωμένη», είναι «διαιρεμένη», γεγονός που έρχεται σε αντίφαση με το Πρώτο Άρθρο της ΕΕ που προβλέπει για τη «διαρκώς στενότερη ένωση των λαών» της.
Αυτό που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια, με την πρώτη πρόκληση, παραβιάζονται οι θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές της ΕΕ, και το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον ταυτίζεται με το συμφέρον των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών, σε αντίθεση, μάλλον καταστρατήγηση, της θεμελιώδους αρχής του σεβασμού της ισότητας των κρατών-μελών της Ένωσης.
Η έκθεση του ΔΝΤ αποκαλύπτει πως το πρόγραμμα της Τρόικας για τη «σωτηρία» της Ελλάδας αποκαλύφθηκε πως ήταν κόλαφος, αφού έχει ως συνέπεια την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της πλειονότητας των Ελλήνων.
Αντί για τη σωτηρία των Ελλήνων, η ΕΕ μερίμνησε για τη σωτηρία της Ευρωζώνης, και κυρίως για την προάσπιση των συμφερόντων της Γερμανίας, η οποία διαδραματίζει ηγεμονικό ρόλο στην σημερινή Ευρώπη.
Σε άρθρο του το περιοδικό Επίκαιρα με τίτλο «Κρούγκμαν: Αξιοπρόσεκτη επίδειξη αυτοκριτικής», αναφερόμενο σε σχόλια του Νομπελίστα οικονομολόγου Πολ Κρούγκμαν, δίνει μεταξύ άλλων απόψεων του Κρούγκμαν και τις ακόλουθες:
«Επίσης, αυτό που μπορεί να δηλώσει κανείς είναι ότι το ΔΝΤ στάθηκε καλύτερο από τα υπόλοιπα μέλη της τρόικας, κυρίως συγκριτικά με την ΕΚΤ, ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να ενταχθεί στο ελληνικό δανειακό πρόγραμμα μια μεγάλη παραγραφή χρέους και να αντικατασταθεί η υπερβολική λιτότητα με ουσιαστική δανειακή βοήθεια από την ΕΚΤ».
Η έκθεση του ΔΝΤ μάς δίνει τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε τη λέξη Δαναούς (Έλληνες) με τη λέξη Ευρωπαίους, έτσι που ο στίχος από το επικό ποίημα Αινειάς του Ρωμαίου ποιητή Βιργιλίου: «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας», να γίνει «Φοβού τους Ευρωπαίους και δώρα φέροντας».
