Ιδιόγραφη είναι η διαθήκη που γράφεται εξ ολοκλήρου από το χέρι του διαθέτη, φέρει την ημερομηνία κατά την οποία έχει γραφεί, το όνομα του διαθέτη, ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτή η ταυτότητά του και στο τέλος του κειμένου φέρει την υπογραφή του διαθέτη.
Η ιδιόγραφη διαθήκη για να αποκτήσει νομική ισχύ στην Ελλάδα δημοσιεύεται στο δικαστήριο μετά τον θάνατο του διαθέτη. Μέχρι το 2012 η διαθήκη δημοσιευόταν από το Πρωτοδικείο, αλλά το 2012 η νομοθεσία άλλαξε και τώρα πλέον η διαθήκη δημοσιεύεται στο Ειρηνοδικείο.
Κάθε διαθήκη που έχει δημοσιευθεί εκτός Ελλάδος, μπορεί να δημοσιευθεί και στην Ελλάδα (στο Ειρηνοδικείο), ώστε να εφαρμοσθεί και επί περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στην Ελλάδα.
Το άρθρο 1774 του Αστικού Κώδικα ορίζει για το πώς δημοσιεύεται από το δικαστήριο (Ειρηνοδικείο) η ιδιόγραφη διαθήκη: «Όποιος κατέχει ιδιόγραφη διαθήκη οφείλει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση μόλις πληροφορηθεί το θάνατο του διαθέτη να την εμφανίσει για δημοσίευση στον Ειρηνοδίκη είτε της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του διαθέτη είτε της δικής του διαμονής. … ».
Από την ημέρα που η ιδιόγραφη διαθήκη, (όπως άλλωστε και κάθε άλλος τύπος διαθήκης, δηλ. η δημόσια και η μυστική, δημοσιευθεί στο δικαστήριο), θεωρείται ότι ισχύει και ακολουθούν οι διαδικασίες αποδοχής κληρονομίας, με υποβολή της διαθήκης στην αρμόδια εφορία, εάν ο θάνατος είναι μετά το 1995, αλλά και χρήση της διαθήκης στον συμβολαιογράφο για την πράξη αποδοχής κληρονομίας, ή στο δικαστήριο για έκδοση κληρονομητηρίου.
Χρήση της διαθήκης γίνεται και στην τράπεζα για λήψη υπολοίπου τραπεζικού λογαριασμού του διαθέτη, από τους κληρονόμους κλπ.
Για να έχει ισχύ η διαθήκη δεν απαιτείται να κηρυχθεί και κυρία. Εάν όμως ο κληρονόμος επιθυμεί η διαθήκη να κηρυχθεί και κυρία, αυτό μπορεί να γίνει στο δικαστήριο με την παρουσία δύο μαρτύρων, οι οποίοι καταθέτουν ενόρκως ότι γνωρίζουν τον γραφικό χαρακτήρα του διαθέτη και ότι το κείμενο της ιδιογράφου διαθήκης που τους επιδεικνύεται είναι γραμμένο με το χέρι του διαθέτη, διότι αναγνωρίζουν στα γράμματα τον γραφικό του χαρακτήρα.
Από την δεκαετία του 1940 για την κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας ο νόμος απαιτούσε τρεις μάρτυρες, αργότερα ο νόμος άφησε τον αριθμό των μαρτύρων στην διακριτική ευχέρεια του δικαστή και από το 2012 ο νόμος (Ν.4055/2012 που τροποποίησε το άρθρο 1776 του Αστικού Κώδικα) ορίζει πλέον ότι οι μάρτυρες που απαιτούνται είναι δύο.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρʼ Αρείω Πάγω, MasterofLaws. www.greekadvocate.eu bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr
