Όταν αγόρασα το περιοδικό «σχεδία», στο κέντρο της Αθήνας, ήταν η πρώτη φορά που πλησίασα έναν άστεγο χωρίς να φοβάμαι.
Συναλλάσσομαι μαζί του χωρίς να φοβάμαι, μού κόβει απόδειξη, τη στιγμή που ελάχιστοι επαγγελματίες το συνηθίζουν, μιλάω μαζί του και χαίρομαι για κείνον και για μένα γιατί νιώθουμε και οι δύο μέλη της ίδιας κοινωνίας. Ουτοπία; Ίσως! Σταγόνα στον ωκεανό; Πάλι ίσως! Αλλά σίγουρα είναι κάτι!
Ο Χρήστος Αλεφάντης, συμφωνεί μαζί μου ότι ένα από τα καλά που αυτού του περιοδικού είναι η απενοχοποίηση των αστέγων.
«Από τα 3 ευρώ που στοιχίζει το τεύχος, το 1,50 θα το πάρει ο άστεγος πωλητής. Πόσο πιο άμεσο και καθαρό! Γενικά το έχει αγκαλιάσει ο κόσμος πολύ» σχολιάζει και προσθέτει:
«Απολαμβάνουν, όμως, ίσως περισσότερο και από τα λεφτά το γεγονός ότι αποκτούν ξανά την αξιοπρέπειά τους, είναι ζωντανοί και ενεργοί» μου λέει.
Τι είναι όμως αυτή η ‘σχεδία’, η ελληνική εκδοχή του «Big Issue», περιοδικού του δρόμου, που -τι ειρωνεία- ήρθε στην Ελλάδα τη στιγμή του κοντεύουμε όλοι να καταλήξουμε στο δρόμο. Εμπνευστής της και πλοηγός της ο γνωστός στην παροικία της Αυστραλίας, Χρήστος Ελεφάντης.

– Χρήστο, τι σε έκανε φεύγοντας από την Αυστραλία να ασχοληθείς με τους μη προνομιούχους; Τι ακριβώς είναι η ‘σχεδία’, πρόκειται για εταιρία, είναι οργανισμός;
– Πρόκειται για αστική μη κερδοσκοπική εταιρία που την αποτελούμε ο Σέργιος Μήλης, προπονητής της ομάδας αστέγων, ο Χριστόφορος Kαναβάκης πολιτικός επιστήμονας και εγώ. Οι συγκυρίες όμως είναι αυτές που με οδήγησαν σε όλο αυτό.
Όταν το 2005 που ζούσα ακόμα στη Μελβούρνη, Απρίλη μήνα ήμουν στο Brunswick και έπινα καφέ και διαβάζω ένα κομμάτι για την Εθνική Αστέγων της Αυστραλίας. Μου έκανε φοβερή εντύπωση και πάω σε μια προπόνηση εκεί στο Fitzroy πίσω από το Housing Commission και βλέπω παιδιά ταλαιπωρημένα και με το που τους πέταξαν μια μπάλα σ’ ένα γήπεδο άλλαξε το πρόσωπό τους.
Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς ήρθα στην Ελλάδα και στο περιοδικό ‘Γαλέρα’ που δούλευα, στα Εξάρχεια, έβλεπα κάθε πρωί στο απέναντι εγκαταλελειμμένο κτίριο να ανοίγει ένα παραθυράκι, έβγαιναν τρεις άνθρωποι, βάζαν ένα τούβλο και φεύγαν και άρχισα να αναρωτιέμαι για το ποιοι είναι, που πάνε, πως ζούνε, πού τρώνε. Αυτή ήταν η δεύτερη εικόνα.
Μετά από λίγους μήνες γίνεται το Παγκόσμιο Κύπελλο Αστέγων στη Γερμανία για το οποίο έγραψα στη «Γαλέρα», έδεσα έτσι τις τρεις εικόνες, και στέλνω ένα μήνυμα στην οργάνωση ότι θέλω να ξεκινήσω αυτό το πράγμα στην Ελλάδα. Ξεκινάω παράλληλα και επαφές με Δήμους και φορείς στην Ελλάδα που υποστηρίζουν αστέγους και όλοι με κοιτούσαν σαν τρελό, «μπάλα τώρα οι άστεγοι» λες και θέλει φορολογική δήλωση να παίξεις μπάλα.
Σημασία έχει ότι 26 Ιουνίου του ’07, με ρούχα που πήραμε βερεσέ απ’ τη Θεμιστοκλέους γίνεται η πρώτη προπόνηση Εθνικής Αστέγων, 16 άτομα, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων και συμβαίνει το ίδιο, πετάς μια μπάλα σ’ ένα γήπεδο και γίνονται όλοι μια οικογένεια. Μετά πάμε στο Μουντιάλ Αστέγων το ’07 στην Κοπεγχάγη όπου γίνεται και η πρώτη συνάντηση με το Διεθνές Δίκτυο Περιοδικών του Δρόμου γιατί από κει ξεκίνησε το κύπελλο αστέγων. Μου εξηγούν πώς λειτουργεί και λέω εγώ μια μέρα θα το κάνω στην Ελλάδα. Μάς πήρε βέβαια έξι χρόνια αλλά έτσι ξεκίνησε όλο αυτό.

– Μέχρι στιγμής έχουν δικαιωθεί οι προσδοκίες από την κίνηση; Έχουν έρθει στιγμές που είπες να τα βροντήξω και να φύγω;
Ποτέ! Και για να φτάσουμε να βγάλουμε το περιοδικό ‘φάγαμε’ απίστευτες ήττες και πόρτες. Πηγαίναμε στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και λέγαμε θέλουμε λεφτά για το περιοδικό και μας λέγανε ποιον υπουργό ξέρετε, ενώ ο Νιάρχος δεν μας ρώτησε ποτέ ποιον ξέρουμε. Μετά το περιοδικό πια σε πάει μόνο του, έχει μια απίστευτη δυναμική αυτό το πράγμα. Είναι φοβερό αυτό που βιώνουμε κάθε μέρα, είναι συγκλονιστικό!

– Και αξιέπαινο και παράδειγμα προς μίμηση επίσης! Απλά σκέφτομαι ότι είναι λίγο σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι σήμερα. Θέλω να πω ότι η πολιτεία θα πρέπει να ακολουθήσει προφανώς το παράδειγμά σας.
– Ναι, σίγουρα είναι δουλειά της πολιτείας όλο αυτό που κάνουμε, αλλά επειδή μας το λένε και πολλοί της αριστεράς, εγώ λέω «ρε σύντροφοι, μέχρι να γίνει η επανάσταση τι θα κάνουμε και όταν γίνει η επανάσταση και φτιάξουν όλα τότε τι θα κάνουμε, θα βλέπουμε τηλεόραση και θα κάνουμε ζάπιγκ; Πάλι δεν πρέπει να κάνουμε κάτι; Παράδειγμα προς μίμηση δεν ξέρω, πάντως, άμα γνωρίσεις και τα άλλα παιδιά θα δείτε ότι είναι πολύ ρομαντικό, μαλακισμένο, ηλίθιο κομμάτι της ψυχής μας. Δεν είναι μια δουλειά.

– Θεματολογικά το περιοδικό τι καλύπτει;
– Για μας θα ήταν χρήσιμο να βγάλουμε ένα περιοδικό καλό, δεν θα ανακαλύψουμε και την Αμερική εκδοτικά, αλλά ένα περιοδικό ανεξάρτητο, δημοσιογραφικό με βάση το ρεπορτάζ. Δεν είναι τυχαίο που δεν έχουμε στήλες και είχαμε μια αγωνία μην ακούγοντας ο άλλος περιοδικό του δρόμου νομίζει ότι είναι ένα περιοδικό περιορισμένο στη θεματολογία για τους αστέγους, τον αποκλεισμό, τη μίρλα. Εμείς θέλουμε ένα περιοδικό με έμφαση στο καλό, ανεξάρτητο ρεπορτάζ, για ό,τι μας αφορά. Αισιόδοξο, με χιούμορ και κομμάτι και της λύσης κιόλας. Οι Άγγλοι λένε ότι το ‘Big Issue is part of solution’ γιατί δίνει την ευκαιρία σε κάποιους να έχουνε πέντε δραχμές, εκεί δημοσιογραφούμε και στην καταγγελία μας ακόμη να μην είμαστε μέσα στη μίρλα. Συμμετέχουμε, καταγγέλλουμε, βρίζουμε αλλά προσπαθούμε να δείξουμε και δρόμους.

– Και ποια είναι τα σχέδια για τη ‘σχεδία’; Ο κόσμος ανταποκρίνεται;
Το πώς το αγκάλιασε η κοινωνία είναι συγκλονιστικό. Την πρώτη μέρα, βγήκαν γύρω στους είκοσι ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή οι πωλητές είναι πάνω από 120-130 και έχουμε και μια λίστα αναμονής-που μας στεναχωρεί βαθύτατα- γύρω στα 80 άτομα που δεν μπορούμε να τους απορροφήσουμε όλους, δεν έχει αρκετά πόστα η Αθήνα. Στόχος της ‘σχεδίας’ είναι να μπορέσει να υποστηρίξει όσο πιο αποτελεσματικά τους ανθρώπους της γιατί η ‘σχεδία’ είναι οι πωλητές της. Να πατήσει καλά.

– Πόσοι είναι σήμερα οι άστεγοι στην Αθήνα;
Κανείς δεν ξέρει, ό,τι νούμερο και να ακούσεις δεν ισχύει, άλλοι λένε χίλιοι, άλλοι πέντε χιλιάδες, πού να ξέρεις.

– Ωστόσο θα ήθελα να θίξω το εξής στερεότυπο, εμπιστεύεστε αυτούς τους ανθρώπους ότι θα είναι στο πόστο τους και θα κάνουν σωστά τη δουλειά τους;
– Αυτό τώρα είναι… κλείσε λίγο την πόρτα…. Ο Παναγιώτης (στο διπλανό γραφείο) είναι ο καλύτερος πωλητής μας! Εμείς ζητάμε να συνυπογράψουμε αυτό το καταστατικό λειτουργίας, έχει 12 -13 σημεία με αυτονόητα πράγματα, ότι δεν θα είμαι μεθυσμένος, θα φοράω το γιλέκο, θα δίνω αποδείξεις και αυτά τα προσέχουμε ιδιαίτερα και σταματάμε όποιον δεν τα τηρεί. Οπότε δεν είναι θέμα εμπιστοσύνης αλλά εμείς να μπορέσουμε να τα ελέγχουμε. Τώρα το Σάββατο έπινα καφέ με την διευθύντρια του ελβετικού περιοδικού δρόμου και της έλεγα τα προβλήματα και μου απάντησε πως αυτά είναι αναπόφευκτα. Το ωράριο είναι θέμα του κάθε πωλητή, το πόστο όμως το ορίζουμε εμείς.

– Κατά μέσο όρο τι ποσό μπορεί να βγάλει κανείς και πως το αξιοποιούν;
Ο Παναγιώτης στις 26 του μηνός δεν είχε ούτε για ένα τσιγάρο και στις 27 αγόρασε ένα πακέτο από τη ‘σχεδία’. Πολύ σημαντικό για έναν άνθρωπο στα 60 του. Οι επτά πρώτοι πωλητές πούλησαν από 350-400 τεύχη, 600 ευρώ είναι τεράστια λεφτά, σε δικό τους ωράριο, σε ένα υγιές περιβάλλον. Το πως το αξιοποιούν είναι δικό τους θέμα. Εμείς κοιτάζουμε να τους υποστηρίζουμε (και μας δείχνει το ρεπορτάζ από το τεύχος Ιουλίου) με τον Κωνσταντίνο που κατάφερε και νοίκιασε σπίτι για πρώτη φορά.

– Θα μπορούσε κάποιος μετανάστης να εργαστεί ως πωλητής;
Οι μόνες προϋποθέσεις που έχουμε είναι να μιλάει καλά ελληνικά γιατί αλλιώς δεν τον βοηθάει και να έχει χαρτιά, να μην είναι παράνομος στη χώρα, απ’ την άποψη μη προκαλέσουμε ρατσιστικές αντιδράσεις και ‘καεί’ έτσι και η όλη προσπάθεια του περιοδικού.

– Έχετε εκφράσει την επιθυμία να επισκεφθείτε τη Μελβούρνη με την έκθεση «Ζωές στο δρόμο», τι ακριβώς αφορά;
Αυτή η έκθεση παρουσιάστηκε πέρυσι στην ‘Τεχνόπολις’ και μερικές άλλες πόλεις. Είναι πέντε Έλληνες φωτογράφοι που έχουν αποτυπώσει αυτή την πλευρά της ελληνικής πραγματικότητας, της ζωής στο δρόμο, αστέγων και φαίνονται καθαρά και όχι γαλήνια πρόσωπά της. Με αυτό τον τρόπο η έκθεση φωτογραφίας και όχι μόνο κάτι έχει να μας διδάξει, να μας πει σε σχέση με την ομογένεια και την πατρίδα πολύ πραγματικό πέρα από τα δελτία των ιδιωτικών καναλιών. Είναι μια γέφυρα με την πατρίδα του σήμερα, είναι ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν γιατί είμαστε στην καρακοσμάρα μας σε σχέση με την Ελλάδα, που είναι αυτή η απόσταση και ως παραμορφωτικός φακός.

– Ωστόσο σε κάνα δυο τεύχη που έπεσαν στα χέρια μου βλέπω πολλές αναφορές στην Αυστραλία, για το Σύδνεϋ, το Ballarat. Τυχαίο; (Δεν νομίζω)
– Ε, εντάξει αφού είναι ο εαυτός μου η Αυστραλία. Μου λείπει ασύλληπτα! Ο τρόπος ζωής, δεν μπορώ να το περιγράψω, ξέρεις πως είναι. Η αλήθεια είναι πως εγώ περνούσα σούπερ εκεί πέρα και ούτε είχα σκοπό να ‘ρθω να ζήσω εδώ, μια σειρά από προσωπικές καραμπόλες με φέραν εδώ πέρα. Αλλά και τώρα σούπερ περνάω, αλλά διαφορετικά!

Σ.Σ.: Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να εγγραφούν συνδρομητές στη «Σχεδία» και θα την λαμβάνουν και στην Αυστραλία.
Για περισσότερες πληροφορίες – Πως μπορείτε να έρθετε σε επικοινωνία με το περιοδικό:
Περιοδικό Δρόμου “Σχεδία”
Φαβιέρου 39Α, 10438 Αθήνα
Τ: 213 0231220
shedia.streetpaper
info@shedia.gr