Διανύουμε φέτος το έτος Καβάφη και το όνομα του μεγάλου Αλεξανδρινού είναι πάλι στο προσκήνιο. Πάντα λαμπερός υπερβαίνει το χώρο και το χρόνο εξακολουθώντας να μαγεύει με την ποίησή του. Το βιβλίο αυτό πρόκειται για την αλληλογραφία ανάμεσα στον Ε.Μ. Φόρστερ και στον Κ.Π. Καβάφη που και οι δυο τους “υπήρξαν από ιδιοσυγκρασία δεινοί επιστολογράφοι”, όπως διαβάζουμε στην εκτενή και πολύ κατατοπιστική εισαγωγή του βιβλίου. Εκτός από το σύνολο της σωζόμενης αλληλογραφίας (που καλύπτει το διάστημα σχεδόν μιας δεκαπενταετίας) ανάμεσα στους δύο άνδρες, περιλαμβάνει συσχετιζόμενες επιστολές (προς μεταφραστές, λογίους και εκδότες που εμπλέκονται στην υπόθεση της δημοσίευσης ποιημάτων του Καβάφη στα αγγλικά) και αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Η αλληλογραφία αυτή αποτελεί τη διεξοδική καταγραφή μιας ιδιότυπης “λογοτεχνικής σχέσης” ή αλλιώς “λογοτεχνικής φιλίας” που λαμβάνει χώρα μέσα στον 20ό αιώνα. Από τη μία είναι ο Φόρστερ που εκφράζει το μεγάλο του θαυμασμό για τον Καβάφη μέσα στις επιστολές του. Του μιλά άμεσα, φιλικά, αισιόδοξα και εγκάρδια, χρησιμοποιώντας τόνους οικειότητας. Από την άλλη, ο Καβάφης μέσα από τα κείμενά του φαίνεται ότι είναι κάπως συγκρατημένος στην έκφραση συναισθημάτων και σκέψεων, καθώς και ειρωνικός στα σημεία. Μοιάζει ουδέτερος και αποστασιοποιημένος πολλές φορές. Συχνά “η σιωπή” του βασανίζει τον Φόρστερ.
Έχουμε εδώ 23 επιστολές του Καβάφη και 29, πιο εκτενείς, του Φόρστερ. Ο Φόρστερ είναι παθιασμένος με τον ποιητή και την εργασία του και στα πλαίσια μιας άνευ προηγουμένου γενναιοδωρίας έχει ως στόχο ζωής να προωθήσει το έργο του στα αγγλικά. Ο Φόρστερ τελικά θα πετύχει να γνωρίσει τον Καβάφη στον αγγλόφωνο κόσμο θέτοντας γερά θεμέλια για την σημερινή παγκόσμια λογοτεχνική φήμη του ποιητή. Όμως πρώτα θα περάσει μια μικρή Οδύσσεια που θα του διδάξει πολλά. Διότι ο Καβάφης δείχνει μια κάποιου είδους αδιαφορία, έχοντας τους λόγους του. Ίσως γιατί δεν τον ενθουσιάζουν καθόλου οι φιλίες του Φόρστερ και τα πρόσωπα που αυτός συναναστρεφόταν, παρόλο που μέσα στον κύκλο του υπήρχαν προσωπικότητες σαν τον Arnold Toynbee, τoν T.S. Eliot, τον T.E. Lawrence και τον Leonard Woolf.
Ακόμα, οι δισταγμοί και οι αναβολές του Καβάφη προκειμένου να δώσει την τελική του έγκριση για την αγγλόφωνη έκδοση των ποιημάτων του, έχει να κάνει και με την όλη του φιλοσοφία σχετικά με τη διάδοση της ποίησής του. Ο ποιητής φρόντιζε να τον διαβάσουν πρωτίστως εκείνοι που εκούσια το επιθυμούσαν, γι’ αυτό και εξέδιδε ο ίδιος τα ποιήματά του σε μονόφυλλα και τα μοίραζε απλόχερα σε όσους του τα ζητούσαν. Τρίτος λόγος θα έλεγε κανείς ότι είναι η διαφορετική αντίληψη του περί αρχαίας και σύγχρονης του πραγματικότητας και του ιστορικού Γίγνεσθαι, καθώς και η διαφορετική αντίληψή του για την αγγλική εξωτερική πολιτική και την ευρύτερη στάση της Μεγάλης Βρετανίας απέναντι στο ζήτημα της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Η επιμέλεια και τα σχόλια του βιβλίου ανήκουν στον Peter Jeffreys (Παναγιώτη Τσαφαρά) και η μετάφραση στην Κατερίνα Γκίκα.
*Το κείμενο είναι έκδοση κειμένου της ποιήτριας Ασημίνας Ξηρογιάννη.
