Είναι ο πρώτος άντρας που με ταξίδεψε στα άστρα χωρίς να με παραμυθιάσει. Το σύμπαν είναι απέραντο και οι πληροφορίες γι’ αυτό πολλές. Αδύνατον να χωρέσουν σε μια διάλεξη μιας ώρας ή σε μια σελίδα εφημερίδας, ωστόσο ο Χιώτης αστροφυσικός Σταμάτης Κριμιζής έχει αυτό το χάρισμα να σε ταξιδεύει στο διάστημα με τόσο απλά και κατανοητά λόγια και παράλληλα να σε κρατάει προσγειωμένο.
Η εισαγωγή που ακολουθεί ανήκει στην δρ Χατζηανδρέου κατά την παρουσίαση του κ. Κριμιζή στη διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, μου άρεσε τόσο πολύ που την παρεμβάλω αυτούσια! Δεν είναι από τεμπελιά:
«Έχει καταφέρει να έχει έναν αστεροειδή στο όνομά του και επίσης να έχει ονομάσει έναν κρατήρα στον Έρωτα με το όνομα «Χίος». Έχει καταφέρει να βρεθεί σε στενό κύκλο να δύο προέδρους της Αμερικής για να τους ενημερώσει για θέματα εξερεύνησης του διαστήματος. Ήταν στην πολύ επίλεκτη ομάδα που συνάντησε ο Γκορμπατσόφ στον πρώτο του ταξίδι στην Αμερική ως ηγέτης της Σ.Ε και θέλησε να γνωρίσει τους καλύτερους της Αμερικής.
Το βιογραφικό του μακροσκελές, όπως και ο κατάλογος με τις τιμητικές διακρίσεις που έχει λάβει: Πρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας Αστροναυτικής, επίτιμος διευθυντής στον Τομέα Διαστήματος του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του πανεπιστημίου Johns Hopkins (Τζον Χόπκινς) των ΗΠΑ, Εθνικός Εκπρόσωπος της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, είναι μερικές μόνο από τις ιδιότητες του επιφανούς επιστήμονα.
Όχι τυχαία, το 1999 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (I.A.U.) έδωσε το όνομα του σε έναν αστεροειδή («8323 Krimigis»), ο οποίος βρίσκεται σε ελλειπτική τροχιά, μεταξύ του Άρη και του Δία.
Το 2002, στο Παγκόσμιο Συνέδριο Διαστήματος, του απονεμήθηκε το Βραβείο Διαστημικής Επιστήμης Cospar, η ανώτερη τιμή που δίνεται από τη διεθνή διαστημική επιστημονική κοινότητα. Έχει τιμηθεί, επίσης, δύο φορές με το χρυσό μετάλλιο της NASA (1981, 1986) και με διάφορα διπλώματα για εξαιρετική επιστημονική επίτευξη, αλλά και από άλλες Διαστημικές Εταιρείες.
Ο Σταμάτης Κριμιζής έχει βραβευτεί για τα ταξιδιωτικά επιστημονικά του επιτεύγματα από τις πιο σοβαρές και έγκυρες εταιρίες και οργανισμούς και έχει πάρει σα να λέμε το Όσκαρ στον τομέα της Φυσικής και της εξερεύνησης του διαστήματος.
Βέβαια δεν έχει τιμηθεί μόνο από τους ξένους, αλλά και η πατρίδα μας τον έχει αναγνωρίσει. Έχει τιμηθεί και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το σταυρό του Φοίνικα, είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2005, έχει αντιπροσωπεύσει τη χώρα μας στην ευρωπαϊκή Υπηρεσία του Διαστήματος και το 2010 ανέλαβε την προεδρία του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας, το ανώτερο συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας για θέματα πολιτικής έρευνας μια εξαιρετική ευκαιρία να βάλει τις βάσεις στη χώρα μας.
Πρόσφατα ανέλαβε την προεδρία του συμβουλίου του Ιδρύματος Μαρία Τσάκος της έρευνας και της παράδοσης».
Ο κ. Κριμιζής, ωστόσο, επικαλείται κάποιον άλλο για να ξεκινήσει τη διάλεξή του στην Χίο, (τελικά όλοι κάποιον επικαλούμαστε) ένα ιστορικό απόφθεγμα του ιστορικού Καγκελάριου της Γερμανίας Μπίσμαρκ «ένας πραγματικά μεγάλος άντρας διακρίνεται από τρία σημεία, μεγαλειώδη σχεδιασμό, ανθρώπινη εκτέλεση και μετριοφροσύνη στην επιτυχία» (τα παλαμάκια δεν σταματούν να χτυπούν) και χαρακτηρίζει την κυρία Χατζηανδρέου πολύ γενναιόδωρη στην εισήγησή της.
Ωστόσο αυτό που υπογραμμίζει ο κ. Κριμιζής είναι ότι είναι όντως πολύ μεγάλη ευχαρίστηση να εργάζεται κανείς σ’ έναν κλάδο που αγαπάει πάρα πολύ και κατά κάποιο τρόπο να πληρώνεται, «βέβαια υποτίθεται ότι είμαι συνταξιούχος αλλά δεν κατάφερα, κάποια μέρα θα φτάσω να αποφοιτήσω και γω στην Παναγιά την Ερηθιανή μάλλον» λέει χαριτολογώντας και σημειώνει πως είναι πάρα πολύ μεγάλη του χαρά να βρίσκεται στον τόπο του και να βλέπει τους παλιούς και νέους φίλους, ιδιαίτερα τα νέα παιδιά οι οποίοι είναι βέβαια η ελπίδα αυτής της χώρας, όπως λέει, ειδικά τώρα στην κατάσταση που τα έχουμε φέρει εάν δεν ανασκουμπωθούν και δεν αναλάβουν την ηγεσία και εργαστούν σκληρά το μέλλον δεν θα είναι και τόσο ευχάριστο καταλήγει.
Ο τίτλος της διάλεξης είναι « Η αρχή της διαστημικής εποχής και η έξοδος από το Γαλαξία με το Voyager.
Όπως εξηγεί είχε ξεκινήσει ο διαστημικός διαγωνισμός μεταξύ Αμερικής και Σ.Ε και ο αστροναύτης Νίλ Άρμστρονγκ πατούσε στο φεγγάρι κάνοντας, «ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο ένα τεράστιο βήμα για την ανθρωπότητα»
«Είσαι αποφασισμένος για όλα όταν είσαι πιλότος σε διαστημικό λεωφορείο» λέει και προσθέτει πως «η ταχύρυθμη παρουσία του ανθρώπου στο διάστημα δεν είναι και τόσο αβλαβής και εύκολη. Ένα ταξίδι προς τον Άρη θα είναι αποστολή όλης της ανθρωπότητας»
Το Voyager αποτελεί την ειδική αποστολή του αιώνα, στο οποίο εργάστηκε και ο ίδιος ο Σταμάτης Κριμιζής, καθώς η διαστημική έρευνα αποτελεί όπως υπογραμμίζει ομαδική δουλειά και το λάθος ενός μπορεί να αποβεί μοιραίο για όλους.
Ξεκίνησε το ‘77 και πλησιάζει στο τέλος της εξερεύνησης του ηλιακού μας συστήματος, αλλά επειδή μιλάμε για διάστημα τα νούμερα και οι αποστάσεις είναι τρελά. 18,5 δισεκατομμύρια χλμ από τη γη και μια BMW χρειαζόμαστε 12,5 χιλιάδες χρόνια για να κάνουμε αυτή την απόσταση.
Και συνεχίζει:
«Το Voyager σήμερα αποδεικνύει ότι το διάστημα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό που μπορούσαμε να προβλέψουμε.
Μας κρατά ωστόσο προσγειωμένους και μας συμβουλεύει να ξεχάσουμε τον εποικισμό για μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια ακόμα και να φροντίσουμε τη γη γιατί αυτό είναι το διαστημόπλοιό μας. Είναι η σφαίρα στην οποία είμαστε και ευτυχισμένοι και καταδικασμένοι να μείνουμε για τα επόμενα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, ίσως και περισσότερα».
Ο Σταμάτης Κριμιζής εξελέγη επανειλημμένως από τη NASA ως επικεφαλής ερευνητής πολλαπλών επιστημονικών ομάδων για το σχεδιασμό και την κατασκευή συσκευών για τα πρωτοποριακά της διαστημόπλοια στην εξερεύνηση του πλανητικού μας συστήματος: τα «Voyager-1» και «Voyager-2», που ουσιαστικά «ξανάγραψαν» τα βιβλία της Αστρονομίας για τον Δία, τον Κρόνο, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, το «Galileo», το «Cassini», που είναι σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο, από το 2004, και πολλά άλλα.
“Είναι καταπληκτικό ότι ένα διαστημόπλοιο, που ήταν σχεδιασμένο να ταξιδέψει μόνο για τέσσερα χρόνια, εξακολουθεί, μετά από 33 ολόκληρα χρόνια να λειτουργεί και να λαμβάνουμε, καθημερινώς, δεδομένα”, λέει ο καταξιωμένος επιστήμονας, για το Voyager, που εκτοξεύτηκε το 1977» λέει.
Εύλογα κάποιος από το κοινό ρωτά ποιος είναι ο σκοπός, ο στόχος όλων αυτών και εύλογα απαντά¨
«Η απόκτηση νέας γνώσης καθώς είναι κάτι φυσικό στην ανθρώπινη φύση» και αναφέρει για να ευθυμήσουμε και λίγο το παράδειγμα του Άγγλου φυσικού που στα 1870 ανακάλυψε τον ηλεκτρομαγνητισμό και σε μία παρουσίαση των πειραμάτων του ο τότε δήμαρχος του Λονδίνου τον ρωτούσε απαξιωτικά τί είναι όλα αυτά και γιατί να ενδιαφερθούν και τότε του απάντησε «δεν ξέρω ακριβώς τι είναι αλλά μια μέρα σου υπόσχομαι ότι θα έχετε τη δυνατότητα να το φορολογήσετε»
Και η κλασσική και αγαπημένη όλων ερώτηση για το τέλος: Ποια η άποψή σας, υπάρχει άλλος νοήμων πολιτισμός κάπου εκεί έξω;
«Η γνώμη μου», λέει ο κ. Κριμιζής, «δεν έχει βάρος καθώς στην επιστήμη μιλάμε με αποδείξεις. Αποδείξεις δεν υπάρχουν, ωστόσο η γνώμη μου είναι ότι υπάρχουν πιθανότητες για άλλο νοήμονα πολιτισμό στο Γαλαξία μας, μένει να αποδειχθεί όμως».
Είναι μοναδικό να ακούς τον καθηγητή Σταμάτη Κριμιζή να μιλάει για τα διαστημόπλοιά του που ταξιδεύουν, όπως το New Horizons (Νέοι Ορίζοντες), που κατευθύνεται στον Πλούτωνα, ο οποίος, δυστυχώς, όπως λέει, υποβιβάστηκε σε νάνο-πλανήτης. Θα φτάσει στον προορισμό του στις 14 Ιουλίου του 2015.
Αλλά και για την κατασκευή διαστημικών αποστολών που του ανέθεσε και πάλι η NASA, σε διάφορους πλανήτες και άλλα ουράνια σώματα του ηλιακού μας συστήματος, όπως το Near, το οποίο εξερεύνησε και προσεδαφίσθηκε στο αστεροειδές “Έρως”, σε απόσταση 200 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη γη, στις 12 Φεβρουαρίου του 2001.
ΜΕ ΤΟ MESSENGER ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΕΡΜΗ
Μπήκε σε τροχιά γύρω από τον Ερμή στις 18 Μαρτίου του 2011, κάτι που έγινε για πρώτη φορά. Ένα εγχείρημα δύσκολο, όπως μας είπε ο επιφανής επιστήμονας, που το εμπνεύστηκε ο ίδιος, ενώ κατασκευάστηκε και εκτοξεύτηκε υπό την επίβλεψή του.
“Πριν από μια εικοσαετία, η NASA ήθελε να ξεκινήσει μια τέτοια επιχείρηση, αλλά ποτέ δεν το αποτόλμησε, λόγω του ότι ήταν πολύ δαπανηρή”, αναφέρει και προσθέτει:
“Τελικά, η αποστολή έγινε με το ένα τέταρτο του κόστους: με 400 εκατομμύρια, αντί για τα 2 δισεκατομμύρια, που είχαν υπολογίσει. Το κάναμε αυτό το εγχείρημα με τη χρήση ενός πυραύλου, σχετικά χαμηλού κόστους. Χρησιμοποιήσαμε τη βαρύτητα της Αφροδίτης, επανειλημμένως, για να ελαττώσουμε την ταχύτητα του διαστημοπλοίου, να φτάσουμε στον Ερμή και να το εισαγάγουμε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Χρειάστηκε να πάμε γύρω από τον ήλιο 15 φορές, πριν να φτάσουμε στον Ερμή, δηλαδή ταξιδέψαμε γύρω στα 7,9 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα”.
Μοναδικό επίτευγμα θεωρείται η αντιμετώπιση της υψηλής θερμοκρασίας του πλανήτη (η ένταση του ήλιου στη θέση του Ερμή είναι έντεκα φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης), με το αλεξήλιο του διαστημοπλοίου (διαστημική ομπρέλα), που κατασκεύασε η ομάδα του Σταμάτη Κριμιζή.
«Έπρεπε να είναι στραμμένη πάντα προς την πλευρά του Ήλιου, καθώς η θερμοκρασία εκεί φτάνει γύρω στους 360ο βαθμούς Κελσίου. Έτσι, κατασκευάσαμε το διαστημόπλοιο πίσω από αυτό το αλεξήλιο και το λειτουργούμε σε συνθήκες με θερμοκρασία, κατά μέσω όρο, 30ο βαθμούς Κελσίου», εξηγεί ο κ. Κριμιζής.
Ήδη, οι πρώτες πληροφορίες που συλλέγει το Messenger, αφορούν στην ατμόσφαιρα του Ερμή, ενώ έγιναν ακριβείς μετρήσεις από το βάθος ενός κρατήρα στην επιφάνειά του.
ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
Όσο μακριά και να ταξιδεύει, όμως, ο Σταμάτης Κριμιζής έχει προσδεθεί στο δικό του αστέρι, την Ελλάδα και ειδικότερα στη γενέτειρα Χίο, όπου επιστρέφει συχνά. Εκεί τον περιμένουν η οικογένεια της αδελφής του, ενώ έχει ανακαινίσει το σπίτι του παππού, όπου μένει με τη δική του οικογένεια.
Το Σάββατο το βράδυ, ο Σταμάτης Κριμιζής αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας, στη Θεσσαλονίκη. Το θέμα της ομιλίας του ήταν: «Έρευνα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα».